MÂDEN TETKİK VE ARAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (MTA)

MÂDEN T E TK İK VE ARAMA GENEL
MÜDÜRLÜĞÜ (MTA); 14 Haziran 1935’te
2804 sayılı özel kânunla kurulmuş, tüzel kişiliği
olan, özel hukuk hükümlerine tâbi, Enerji ve Tabiî
Kaynaklar Bakanlığına bağlı kamu iktisâdî teşebbüsü.
Kânun çıktığındaki Mâden Tetkik ve
Arama Enstitüsüydü. 1983 Aralık aymda bu isim
Mâden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü olarak
değiştirildi.
MTA, işletmeye uygun mâden ve taşocağı
alanları araştırmak, işletilen mâden ocaklarının
daha verimli çalışması için araştırmaları yürütmek,
jeolojik ve jeofizik etüt ve laboratuvar incelemeleri
yapmak, mâdencilik sektörü için uzman
ve teknik personel ve nitelikli işçi yetiştirmek gâyesiyle
kuruldu.
MTA; Ankara’daki merkezinde bulunan genel
müdür ve üç genel yardımcısı tarafından yönetilir.
MTA’nın ana hizmet birimleri; Jeoloji Etüdleri,
Jeofizik Etüdleri, Enerji Hammaddeleri Etüd
ve Arama, Mâden ve Etüd Arama, Sondaj, Fizibilite
Etüdleri, Mâden Analizleri ve Teknolojisi
Dâire Başkanlıklarıdır. Kuruluşun taşra örgütü,
12 bölge müdürlüğünden meydana gelmiştir.
MÂDENCİ FENERİ; Aim. Grubenlampe (f),
Fr. Lampe (f) de mineur, İng. Miner’s lamp. Mâden
ocaklarında birikmiş grizu gazının patlamasını
önlemek için yapılmış bir fener. Bu fener İngiliz
kimyâcısı Davy tarafından yapılmadan önce grizu,mâden ocaklarında kullanılan fenerler sebebiyle
patlıyor ve iş kazâları meydana geliyordu. Madenci
fenerlerinin temel prensibi, lâmba aleminin
üzerine tek veya çift katlı mâdenî bir tel kafesin geçirilmesidir.
Lamba alemi, tel kafesin ısıyı iletmesi
yüzünden soğuyacağından, grizu gazını ateşleyemez
ve lambanın içine giren grizu da tel kafesle
alem arasında yandığından yanma ve patlama dışarıya
geçmez. Fener herhangi bir sebeple söndüğünde,
onu mâden ocağında açmak tehlikeli
olacağından, açmadan ateşleme yapabilmek için
fosforlu bir tertibat ayrıca ilâve edilmiştir.
Tekniğin gelişmesine uygun olarak mâdenci
fenerleri de geliştirilerek, elektrikle işler hâle getirilmiştir.
Bu lambaların altında elektrik akımını
sağlayan sodyum hidroksit ve çelik nikel ile işleyen
özel bir akümülatör vardır. Yine bunun yanında
lamba aleminin doğrudan grizuyla temas etmemesi
için, mâdenci fenerlerinin kapağı özel mıknatıslarla
kapatılarak patlamaların önüne geçilir.