ATEŞBÖCEĞİ

ATEŞBÖCEĞİ (L am p y ru s n o c tilu c a ) ;
Alm. grosser Leuchtkafer, Fr. Lampyre commun,
İng. Firefly. Familyası: Ateşböceğigiller (Lampyridae).
Yaşadığı yerler: Ilıman iklim bölgelerinde
çiçekler ve küçük bitkiler üzerinde bulunurlar.
Özellikleri: 11-18 mm uzunlukta. Erkekleri
kanatlı, larva ve dişileri kanatsız olup, kurda
benzer. Ilıman ormanlarda 2,5 cm boyunca olanlarına
da rastlanır. Çeşitleri: İki binden fazla türü
vardır.
Bahar ve yaz ayları geceleri uçarken yanıp
sönen ışıkları ile tanınan, kınkanatlılar takımından
bir böcek. Erkekleri kanatlı, dişileri kanatsız olup
larvalarına benzerler. Bâzı çeşitlerinde erkek, dişi
ve larvalar da ışık üretir. Bu özelliklerinden dolayı
bâzı bölgelerde dişi ve larvalara “yıldız kurdu”
adı verilir. Her türün kendisine has sinyal şifresi
vardır. Kuzey Amerika’da bâzı çeşitlerin dişileri
de kanatlı ve ışık üreticidir. Bütün ateşböceklerinin
larva ve erginleri etçil olup, yumuşakça
böcek ve böcek larvalarıyla beslenir.
Işık organları karın bölümünün son kısmında
bulunur. Saydam bir kütüküla tabakası ile örtülüdür.
İç kısmı fotojenik hücreler ve otomobil farları
gibi ışığı yansıtıcı bir tabakadan müteşekkildir.
Işık organında üretilen yağa benzer “ Lüsiferin”
maddesi “Lüsiferinaz” enziminin katalizörlüğünde
kademeli olarak oksijenle yakılır. Bu kimyasal
olayda ışık meydana gelir. Hava oksijeninin kontrollü
tüketimine bağlı olarak ışık zaman zaman yanıp
söner. Bu yanıp sönmeler eşlerin birbiriyle
haberleşmesini sağlar. Ateşböceğinin ürettiği ışık,
yavaş yavaş meydana gelen oksitlenme sonucu
kimyasal enerjinin ışığa dönüşmesidir. Çıkan ışık
tamâmen soğuktur. Isı kaybı yoktur. Verim %
100’dür. Kullandığımız elektrik ampülünde enerjinin
% 10’u ışık % 90’ı ise ısı kaybıdır. Yapılan
ince hesaplara göre, eğer bir ateşböceği büyük bir
sokak lambası kadar olsaydı, bütün bir mahalleyi
gündüz gibi aydınlatırdı.
Siam’da geceleri nehir kıyısındaki “Ton Lampoo”
ağaçlarını saran ateşböcekleri bir dakikada
120 defâ parıldayıp söndüklerinden ortalık yarım
sâniye aralıklarla şimşek çakmış gibi aydınlanır ve
ardından zifiri karanlığa boğulur. Jamaika’da ateşböcekleri
o kadar parlak ve ışıklıdır ki, dallarda
toplandıkları zaman beş yüz metre uzaktan ağaçlar
alevler içinde yanıyormuş hissini verir.Amerikan orduları 1898’de Küba’da harb ederken
doktor Williams Gorgas’ın bir askeri ameliyâtı
sırasında lambalar âniden sönüverdi. Derhal bir şişe
dolusu ateş böceği getirdiler. Bunların ışığı altında
ameliyat başarı ile bitirildi.