Huk. Düşünce hürriyeti, değişik hürriyetlerden
meydana gelen karmaşık yapılı
bir hürriyettir, önce, fikir sahibi olabilmek
için fikirlere ulaşabilme hürriyetinin
var olması, gerekir (haber alma, bilim- ve
sanatı öğrenme hürriyetleri). Sonra, benimsenen
fikir ve kanaatlerden ötürü kınanmama,
tedirgin edilmeme hürriyeti gelir
(kanaat hürriyeti). Söz konusu olan
dinî nitelikteki inanç ve kanaatlerinden ötürü
kınanmamak hakkı ise, buna vicdan hürriyeti
denir. Kanâat hürriyeti en başta düşünce
ve inançlarını veya inançsızlıklarını
açıklamağa zorlamamayı gerektirir
(konuşmama hürriyeti). Bu, kişinin bildiği
bir şeyi söylemekten kaçınması hakkını
da içine alır (şahitlik imtiyaz ve muafiyetleri).
Düşünce hürriyetinin sonuncu kesimi düşünceleri
açıklama (ifade) hürriyeti’û\x. Açıklama
hürriyeti var olmadıkça, düşünceler
edinmeğe yarayan hürriyetler ve kanaat
hürriyeti bir anlam taşımaz. Düşünce
hürriyeti, açıklama hürriyetinden ayrı düşünülemez.
Bugün artık, insanların düşünce,
inanç veya inançsızlıklarından ötürü
baskıya uğradikları engizisyon dönemleri
genellikle geride kaldığından, vicdan ve kanaat
hürriyeti yerine, açıklama hürriyeti önem
kazanmıştır. O kadar ki, düşünce hürriyeti
terimi yerine, sadece «açıklama (ifade)
hürriyeti» veya «söz ve basın hürriyeti»
terimleri. de kullanılmaktadır. (A.B.D.)
«Açıklama» kavramına, düşüncelerini savunma,
başkalarına anlatma, yayma, benimsetmeğe
çalışma, telkin ve tavsiye eylemleri
girer. Bu aşılamanın birden fazla
kişiye, daha sistemli ve inandırıcı bir şekilde
yapılması demek olan ’■ propaganda
fiili de, düşünceyi açıklama hürriyetinin
kapsamı içindedir.
Düşüncenin açıklanması sözle (konferans’
vermek, nutuk söylemek, topluluklarda konuşmak;
bağırıp çağırmak, şarkı söylemek
v.b.),