EĞİTMEN

EĞİTMEN i. (eğitmek’ten eğit-men). Eğitme
işiyle uğraşan kimse. Esk. Mürebbı. ||
Köy eğitmeni, Köylerde öğretmenlik yapan
okur yazar kimse.
—  Köylerde öğretmen sayısının yetersizliğini
karşılamak amacıyle ve askerliklerini
onbaşı ve çavuş olarak bitirenler
arasından seçilen ve bazı yetiştirici kurslardan
geçtikten sonra üç sınıflı köy,.okullarında
ders verme yetkisi kazanan eğitimcilere
köy eğitmeni adı verildi.
Tarım ve Eğitim bakanlıklarının işbirliğiyle ilk eğitmen adayları 1936 yazında köylerden
seçilerek Eskişehir dolaylarındaki Mahmudiye
Devlet çiftliğinde kurslara tabi tutuldu.
Tarım bakanlığının sağlıyacağı tohum,
kredi ve üretim araçları ile köyde küçük
bir işletme kuracak olan eğitmenler, eğitim
bakanlığınca ödenecek bir maaş karşılığında
köy hayatı için her alanda gerçek bir
kılavuz olacaklardı. Eğitmen adaylarının
seçiminde koy halkına sorumluluk tanındı.
İlk kurs, öğretmen ve tarım uzmanlarınca
uygulamalı olarak yürütüldü, iş ve ders
programlarının serbestçe yürütüldüğü bu
beş aylık kurstan sonra (ekip biçme, hayvan
yetiştirme, okuma yazma, aritmetik,
yurttaşlık bilgileri, köy işleri, tarih, coğrafya)
adaylar, Ankara’nın köy okullarına
stajyer öğretmen olarak gönderildiler. Ertesi
yaz dört aylık bir kurs daha düzenlendi,
önceki şartlar içinde yürütülen ve çok verimli
bir başarıya ulaşan bu kursun sonunda
eğitmenler asıl köylerine döndüler; 8-10
köy bir bölge sayılarak meslekî çalışmaları
kurs öğretmenlerince denetlendi; müfettişlerin
görevinin, eğitmeni yetiştirmeğe devam
etmek olduğunda görüş birliğine varıldı. Bu
başarılı denemeden sonra Köy Eğitmenleri
kanunu (11. VI. 1937) ve yönetmeliği kabul
edildi. Buna göre: Askerliğim başarı
ile bitirmiş, okuma yazma bilen, tarımla uğraşan,
arazi veya hayvan” sahibi olan kişir
ler eğitmen yetiştirme kurslarına aday olur
(Md. 1), eğitmenler haftada en az iki gece
yetişkinleri de okutur (Md. 25); eğitmen
bulunduğu köye, köy kanununa uyarak’ bir
okul binası yaptırır; bu binanın her türlü
işlerinde köylüler ve ustalarla birlikte çalışır
(Md. 26); eğitmen bulunduğu köyde
bir fidanlık yetiştirir, meyve bahçesi’ve koru
kurar, köy’ün ağaçlanmasında önderlik
eder (Md. 30); Tarım bakanlığı bulundukları
yerin özelliklerine göre eğitmenlere üretimi
arttırıcı, ıslah edici, kolaylaştırıcı araç
ve gereçleri verir; eğitmen bu araçlardan
köylüyü de faydalandırır (Md. 32). Köy
enstitüleri kuruluncaya kadar bağımsız kurslar
halinde eğitmen yetiştirilmesine devam
edildi; sonradan Köy enstitülerine bağlanan
çalışmalar halinde sürdürüldü. 1937-1946
Arasında yetişen 8 bin eğitmen köylerde
görev aldı. Köy enstitüleriyle birlikte eğitmen
yetiştirilmesi işi de niteliğini değiştirdi
ve durduruldu,