ELEİA

ELEİA veya İLİA, Yunanistan’da bölge,
Peloponnesos’un kuzeybatısında; orman ve
otlaklarla örtülü oldukça çorak tepelerden
meydana gelir, kıyı ovaları bataklıktır. —
Eleia nomos’u, JL65 00Û nüf. İdare merkezi
Pyrgos.
— Esk. tar. M.ö. II. binyılın ortasından
itibaren Akaların yerleştiği sanılan, Dor akınlarından
geç bir dönemde ve pek az zarar
gören Eleia (Elis), M.ö. V. yy. a kadar
kırlık bir bölge olarak kaldı. Küçük kasabalara
ayrılmıştı: kuzeyde, Kyllene limanı;
güneyde, Triphylia’da Lepreion; iç
kısımda, Olympia tapınağı sayesinde büyük
önem kazanan Pisa. İktidarı ele geçiren
mahallî soylular, her yıl bu kasabaların
her birinde çeşitli kamu görevlerini
(ancak dinî bir özellik taşıyan krallık dahil)
bölüşürdü. Oksylidai kralları aleyhine
kurulan oligarşiden 90 geron yararlanıyordu:
geronlar Herakleides soyundan üç aşi-
1 retin temsilcileriydi ve iktidarı ömür boyu
ellerinde tutarlardı. Bu rejim ilk olarak şu
şekilde sarsıldı: iktidardan pay isteyen orta
soylular büyük ailelerin ortaklaşa sorumluluğuna
baş kaldırdılar (M.ö. VII. yy. sonu-
VI. yy. başı); hellanodikia görevinin ikiye
bölünmesini sağladılar; 472’de Atina’yı örnek
alarak oligarşinin yerine demokrasiyi
kuran devrimden sonra on soylu vardı. Eleia
—kasabaları Syiıoikismos yoluyle, on aşirete
—bölünen tek bir şehir halinde birleşti; bu
birliği bir meclis, bir beşyüzler meclisi, on
lellanodikai yönetiyordu ve merkezi yeni bir
ehir olan Elis idi.O tarihten itibaren Atina’nın müttefiki olan
Eleia, İsparta’ya karşı savaşa katıldı, ama
Nikias barış antlaşması (M.ö. 421) sırasında
Lepreion’u İsparta’ya bırakmak zorunda
kaldı; bununla birlikte antlaşmayı tanımadı
ve Triphylia’nın mutlak hâkimiyetini ele
geçirmeğe çalıştı (371’de İsparta’ya ’ .¡rşı ikinci
Messenia savaşma katılması; Tnebaı’-
nin desteğiyle 366’da Büyük Kral fermanını
elde etmesi; bu ili kesinlikle ele geçirmek
için İsparta ile Arcadia’ya karşı ittifak
yapması [M.ö. 364-362]).
Topraklarında Olympia tapmağı bulunduğu
için Eleia, yunan dünyasında önemli rol oynuyordu;
tapmağı Eleia’lılar M.ö. 580’de
Pisa’dan almışlardı; 468-456 arasında olimpiyat
oyunlarının önemini arttırarak kutsal
ateşkese uyulmasını bu yoldan sağlamağa çalışan
(zaman zaman başarısızlığa uğradılar)
Eleia’lılar, Zeus tapmağını yaptırdılar;
Pheidias’m yaptığı altın ve fildişinden Zeus
heykeli bu tapınağa yerleştirildi. Eleia 336’-
da Korinthos birliğine girdi, müttefiklerin
Makedonya kralı Philippos V’e karşı açtıkları
savaşa (M.ö. 220-217) katıldı. Bu
savaşta bütün gücünü tükettiğinden yunan
dünyasındaki önemini kaybetti ve Ortaçağda
Peloponnesos’un kaderine uydu