ELEK

ELEK i. (elemek’ten ele-k). Taneli veya un k*r yynan vazosundan
gibi toz halinde olan şeyleri, yabancı mad- d®fQy
delerden ayırmakta kullanılan, tahta bir
kasnak ve tek tarafa geçirilmiş tel, kıl, gözenekli
v.b. bezle yapılan âlet. || Elekten
geçirme, taneli maddelerin irisini ’ ufağından
ayırmak ve onları büyüklüklerine göre
sınıflandırmak için yapılan ayırma işlemi.
(Bu işlem kuru elekten geçirme ve ıslak
elekten geçirme olarak iki çeşittir.) .
— çeş.dey. Eleğini boğazına geçirmek,
elinde avucunda ne varsa hepsini kaybetmek.
|( (Ununu eleyip) Eleğini duvara asmak,
işini bitirip bir kenara çekilmek. ||
Elekten geçirmek, inceden inceye araştırmak,
titizlikle incelemek.
— . Ayna yapımında, içindeki yabancı
maddelerden temizlemek için qjvayı süzmekte
kullanılan delik kumaş. _.
— Kuyuculuk. Titreşimli elek, bir titreşim
hareketi yapan ve açılan kuyudan çamurla
birlikte çıkan taş toprağı ayırmağa yarayan
özel elek.
— Teknol. Elek makinesi, taş ocağından
çıkarılan maddeleri büyüklüklerine göre ayıran,
alternatif hareketli bir elekle donatılmış
eleme makinesi. || Değirmen eleği, öğütülmüş
maddeleri elemeğe yarayan araç.
— Tekst. Tekstil hammaddelerini, içlerinde
bulunan yabancı maddelerden temizlemek
için kullanılan ve süratle dönen dövücü
bir silindirden meydana gelep makine.
|| Elek makinesi, . özellikle taranmamış
yün ipliği (ştrayhgarn) yapımında, hammadde
içindeki toz, toprak ve yabancı
maddeleri temizleyen ve eleyen makine.
—  Teknol. Değirmencilikte kullanılan
santrifüj elek, tahta veya madenden
yapılmış altıgen veya daire biçiminde, bir
yüzü ipekle kaplı bir kasnaktan ibarettir.
Eleğin tümü hafif eğilimli yatay bir eksenin
çevresinde döner. Bazen de kasnağın içinde . ’ *
bir mile bağlı dövücüler döner ve elenecek
maddeyi ipek eleğe doğru fırlatır. Hazırlanacak
unun kalitesine göre, kasnağı kaplayan
ipeğin dokusu sık veya seyrek olur. Günümüzde
yavaş yavaş eleme makinesinin yerini
düz elekler almaktadır.
— Tekst. Bu makine şenel olarak, saçtan yapilmiş kapalı bir silindir içinde dönen ve
üzerinde iri çiviler bulunan bir davul ile bu
davul altında toprakların döküldüğü bir ızgaradan
meydana gelir. Ayrıca, özel şekilde
yerleştirilmiş bir aspiratör, davulun bulunduğu
silindirdeki havalanmış tozları
emerek ayrı bir toz odasına depo eder