Delorme, Philibert

Delorme, Philibert, d e l o r m e olarak da
yazılır (d. 1510-15 arası, Lyon – ö. 8 Ocak
1570, Paris), 16. yüzyılın önemli Rönesans
mimarlarından. Belki de İtalyan ustaların
evrensel bakış açısını onları taklit etmeksizin benimseyebilmiş ilk Fransız sanatçıdır.
Fransa’daki mimarlık gereksinimleriyle İtalya’dakilerin farklı olduğunu gözden kaçırmamış, yerel malzeme kullanmaya özen
göstermiş, tasarımlarını sağlam mühendislik
ilkeleri üzerine oturtmuştur. Klasik mimarlık düzenlerini özümlemiş ve bunları kullanmakta ustalaşmış olmakla birlikte, bağımsız
ve mantıklı düşünce yapısı ve güçlü kişili­
ğiyle bunları Fransız Klasikçiliğinin saf örneklerine özgü zarif bir yaratıcılık, yalınlık
ve uyumla kaynaştırmıştır.
Bir duvarcı ustasının oğluydu. Yaklaşık
1533-36 arasında Roma’da yaşadığı sırada
antik yapıları inceledi. Geniş ve coşkulu
Humanist bakış açısını geliştirmesinde bü­
yük bir olasılıkla, o sıralarda tanıştığı yurttaşı Kardinal Jean du Bellay etkin oldu.
Delorme yaklaşık 1541-47 arasında SaintMaur-des-Fosses’de kardinal için bir şato
inşa ettiği sırada (1547’de II. Henri adıyla
tahta geçecek ve 1549’da onu Ivry başkeşiş-
Tasarımını Philibert Delorme’un yaptığı
Anet Şatosu giriş kapısı, y. 1552
J. E. Bulloz
ligine atayacak olan) Fransa veliahtınm
mimarlığına atandı. Henri’nin gözdesi Diane
de Poitiers için görkemli Anet Şatosu’nu
(1547-56) ve Chenonceaux Şatosu’nun köprüsünü (1556-59) tasarladı. 1548’de yapıları
denetleme görevine getirilen Delorme,
Saint-Denis’deki Kral I. François’nm mezarı
(1547), Fontainebleau Sarayı’nın ek pavyonları (1548-58) ve Saint-Germain-En-Laye’
deki yeni şato gibi birçok önemli yapıya
imzasını attı. Ne yazık ki büyük çoğunluğu
günümüze ulaşamayan bu yapılar ancak
oymabaskılarmdan bilinmektedir.
1559’da Henri’nin ölümünden sonra saraydaki etkisini yitiren Delorme yazı yazmaya
ağırlık verdi ve uygulamalarına temel oluş­
turan kuramlarını açıkladığı Nouvelles Inventions pour bien bastir et â petits fraiz
(1561; İyi ve Ucuz İnşaat Yapmak İçin Yeni
Buluşlar) ve Le premier tome de
Varchitecture de Philibert de L ’Orme (1567;
Philibert de L’Orme’un Mimarlığı, Birinci
Cilt) adlı iki mimari inceleme kitabı yayımladı. Bu yapıtlar aynı zamanda onun, Rönesans’ın yeni ruhunu klasik Fransız gelene­
ğiyle nasıl bütünleştirdiğini de ortaya koyar.
1564’te ana kraliçe Catherine de Medicis,
Delorme’u Paris’teki Tuileries Sarayı’nı
yapmakla görevlendirdi. Bu onun son bü­yük yapıtı oldu.