Sporcu Beslenmesi SPOR
İlk kulubunde bulabilmektedirler. Yaklaşık
olarak* 30.000 kişiye bir spor kulubu
duşmektedir. Bu kuluplerin alan, salon,
arac ve gerec yetersizlikleri yanında,
ceşitli dallarda, hatta tum sporların ve
insan sağlığının temeli olan insan gucunun
gelişmesine katkıda bulunacak,
yetişmiş elemanları cok azdır. 1977 yılında
verilen resmi sayılara gore, Turkiye’de
90.000*in ustunde lisanlı sporcu
olup, bunların yarıdan fazlası futbol oynamaktadır.
Boyle bir orana dunyanın
hicbir ulkesinde rastlanmadığı gibi, futboldaki
başarı derecemiz de b ı genclik
kuluplerinin ne kadar yetersiz calışma
icinde olduğunu en iyi bicimde vurgulamaktadır.
Profesyonel kuluplerse coğunlukla
futbola donuk bir calışma icinde olup,
amator sporcuları ve diğer spor dallarını
kulupleri icin yuk olarak gormektedirler.
ozellikle yıllardır Turk sporunda
≪Buyuk≫ diye anılan kulupler tum
olanaklarını bilincsiz olarak futbola harcamışlar,
buna karşın iyi futbolcuları
bile başka kuluplerden buyuk paralar
karşılığı almışlar, amator spor dallarını
geliştirmemişler, amatorluğu canlandıran
kuruluşlara da karşı cıkmışlardır,
Kısaca gozden gecirilen bu durum
karşısında sporun kalkınması, ulke genclerinin
spor yapabilmesi icin yaygın duruma
getirilmesinin temel koşul olduğjn
ortaya cıkmaktadır.
Elinde spor kuruluşu’olan oğrenim
kurumlan, calınma yerleri, amator ve
profesyonel tum kuluplerin tek bir orgut
icinde birleştirilmesi, ister bu kuruluşun
icinde ister dışında olsun tum
genclerin once mevcut kuruluşlardan yeteri
kadar yararlanabilmesi icin calışma
programlarının duzenlenmesi gereklidir.
Bundan sonra gene tek elden
duzenlenen program icinde yepi spor
kuruluşlarına gidilmelidir.
Spor eğitimi yapacak spor oğretmeni,
antrenor, monitor, hekim, layter ya
da koclar ve masorlerin yetiştirilmesi
icin kurulan oğretim kuruluşları, yetiştirdikleri
eleman, alan, salon, arac ve
gerec bakımından cok az ve yetersizdir.
Yarışmalardaki butun sonuclar
kronometrenin gostergesiyle değerlenir
Şu anda soz konusu edilen spor eğitimcilerinden
insan gucunu geliştirme ve
ceşitli dallarda spor eğitimciliği yapacak
3 -4 bin oğretmene gereksinme vardır.
Bunlar yetişmeden, ulkemizin spor
kuruluşlan icinde gorev almadan tum
genclerin spordan yararlanma olanağı
bulması duşunulemez.
★ ★ ★
SPORCU SAĞLIĞI
VE BESLENME
Prof. Dr. oyat GUray
I.U. İstanbul Tıp Fakultesi,
Koruyucu Hekimlik ve Halk
Sağlığı Kursusu oğretim Uyesi
İnsan organizmasının varlığını sağlaması,
gelişmesi, kaybettiklerini yerine
koyması ve yaşamasının gereği olan
fizyolojik fonksiyonlarını yapabilmesi
icin beslenmesi gerekmektedir. Bu konu
sporcular icin ayn bir onem taşır. Her
ne kadar sporcular ağır işci olarak kabul
edilirlerse de, beslenmelerinde bir
ciftci veya ameleden farklı olarak bilimsel
bir goroş hakim olmalıdır. Nitekim
antrenman – adaptasyon donemin-
238
DUNYASI i Genclik ve Spor
liştirilmesi, serbest, ritmik ve cocuk
cimnastiği İle, aletli cimnastiği iceren
fizifcgucu geliştirme ile spor tekniği, spor
taktiği, calışma koşullan; cabukluk, ceviklik,
dayanıklılık, devamlılık, otomatizm
kazanmaya yonelik caiısiualardan
oluşur,
Bu calışmalann yapılmasında, spor
psikolojisi, fizyolojisi, biyokimyası, beslenme,
v.b. bilimlerden yararlanılır.
Goruluyor ki, yaygın olarak sağlıklı
genclerin gelişmesi, hangim dalda olursa
olsun başarılı sporcuların yetişmesi,
bilimsel temellere dayanan anlayış icin-1
de İnsan gucunun eğitimine bağlıdır.
once bu eğitimin yapılacağı kuruluşlara,
bu eğitimi yapacak kişilere gereksinme
vardır.
Bu eğitimi yapacak kişilerin başında
diplomalı spor oğretmenleri, antrenorler,
monitorler, hekimler, layter ya
da koclar ve masorler gelir.
Hassas
baskuller
butun
yanşmalann
ve spor
hayatının
kacınılmaz
başvurulacak
aletleridir.
, Ulkemizde, calışmakta olan ya da
oğrenim doneminde bulunan genclerin ;
yaygın olarak spor yapma olanaklan cok
sınırlıdır. Spor kuruluşu, kapalı salonu
olan okullarda bile oğrenciler coğunlukla
haftada bir iki saat olan beden eğitimi
sırasında buralardan yararlanabilirler.
Okulların voleybol, basketbol gibi
takım calışmalarına da ancak cok ye-;
tenekli, az emekle takımına basan kazandıracak
beş on oğrenci secilir. Salonlar
ancak bunların calışmalan, icin
kulanıır. Diğer oğrencierin tum olarak
katıldığı yaygın, etkin bir spor eğitimi
yapılmamaktadır.
Yuksek oğrenim kuruluşlarının coğunda
spor icin Ur kuruluş, alan, kapalı;
salpn yoktur. Ancak yeni kurulan bir
viki universite ve fakultede bu tur spor
yerleri olup, buradan yararlanan oğrenciler
cok azdır, ozellikle son 8-10 yıl
icinde oğrencilerin sık sık katıldıkları
eylemler spora zaman ayırmalarına,
sporla ilgilenmelerine olanak vermemiştir.
Aynca; bircok oğrenciler arasında
sporla ilgilenmenin ulke ve dunya sorunlarına,
gosterilen ilgiyi azaltacağı
seklinde1 yanlış olarak yayılan bir kanı
vardır.
Oysa, ileri kapitalist ve sosyalist ulkelerde
spordaki basanlar, universiteli
genclerin yaygın olarak sporla ilgilen-^
meleri sonucu elde edilmektedir.
İstanbul ve Ankara Universiteleri
Medikososyal Merkezlerimde, sosyal calışmalar
arasında spor da yer almaktadır.
Ancak, buralardaki calışmalar sayılan
yuzu gecmeyen oğrencileri kapsamaktadır.
Calışan genclik icin 4e aynı şeyler
soylenebilir. Bazı buyuk sanayi kurulusu
dışında, fabrika ve işyerlerinin hicbirinde
sporla ilgili alan, salon, arac ve gerec
yoktur. Buyuk sanayi kuruluşlan
da, spordan daha cok reklam aracı olarak
yararlknma eğilimindi olup, ancak
iyi yetişmiş yetenekli sporculanna olanak
tanımaktadırlar.
Gencler, oğrenim kurumlan ye İşyerleri
dışında spor yapma olanağını, tum
ulkeye dağılmış 1500 dolaylarında gencKadın
ve Spor SPOE
nedenle, sporcularda gunluk demir miktarı
20 mg’e kadar cıkartılmaktadır.
Vitaminler de sporcular icin gerekli
besin unsurlarıdır. Son zamanlarda, B
grubu vitaminlerle C vitamininin normal
dozun 5 misli verilmesi tavsiye edilmektedir.
Fakat henuz bu ihtiyac artışının
nedenleri kati olarak belirlenememiştir.
Butun bu esaslara gore bir sporcu
gunde ne kadar kalori almalıdır?
Yapılan araştırmalar gostermiştir
ki, vucudun enerji ihtiyacı, yaş, cins,
sporun tipi ve gunluk calışma suresi gibi
ceşitli faktorlere gore de değişmektedir.
Gunluk enerji ihtiyacı 3 esasa gore
hesaplanır.
\ – – ■ ■ ■
- Uygun bir ısıda ve tam istirahatte
bulunan bir kişinin sırf yaşamak icin
sarf ettiği enerji Bazal Metabolizmadır.
Bu miktar uzerinde hicbir eksiltme yapılamaz.
Bu enerji gunde 1400 – 1600
KaL’dir.
- Buna, normal faaliyet enerjisi
clenjilen yemek icmek, bazı fizyolojik ihtiyacları
gormek ve cevre ile ilişkileri devam
ettirmek icin gerekli normal faaliyet
enerjisi eklenir ki, bu da, yaklaşık
olarak gunde 600 – 800 kaloriyi gerektirir.
- Bazal Metabolizma ve normal faaliyet
enerjisi icin kabul edilen 2400 –
2600 kaloriye, sporcular icin, yapılan
sporun cinsine gore başına belirli miktarlarda
kalori eklenmesi gerekir (Tablo
I.)
TABLO I
Futbolda
saat başına
300-700 kalori
Kurekte 250-600 ≫
Yuzmede 300-700 *
Teniste 300-550 ≫”
Bisiklette 400-500 ≫
Binicilikte 6)0-250
Kayakta 450-900 ≫
Atletizmde 300-500 *
Gureşte 400-700 *
Dumin’e gore ise. yapılan hareke!*
gore erkeklerde dakikada : Bilardo – golf ^
yelken icin 2,5 kal, kurek cekme – dans –
at sporu, tenis icin 5 kal., atletizm, futbol
icin 7,5 kalori.
Kadınlarda ise: Bilardo – golf – yelken
icin 2.0 – 4,0 kal., kurek cekme –
dans – at sporu – tenis icin 4,0 – 6,0 kal.f
atletizm, futbol icin 6,0 kal. hesaplanmalıdır.
Bazı otdriteler ise sporcuları ağır
işci olarak kabul etmekte ve calışma suresince
total bir kalori belirtmektedirler,
orneğin bu miktar :
Mary Swartz Roze’ye gore 4000 –
6000 kal., Atwater, Smith’e go*s 4150 –
6500 kal. Ceşitli araştırıcıların farklı
ola!rak verdikleri miktarlara rağmen blrleşilen
nokta;
Bu kalorinin:
% 60 protein
% 60 karbon hidrat
% 20 yağ olması ve bunun maden
tuzlan ve vitaminlerle zenginleştirilmesi
gereğidir. /
Bir sporcunun formunda ve kilosunda
sabit kalabilmesi, kendisine verilen
beslenme esaslarına tam olarak uyması
ile sağlanabilir.
