Coleman, Ornette

Coleman, Ornette (d. 19 Mart 1930, Fort
Worth, Texas, ABD), caz saksofoncusu,
besteci ve orkestra şefi. 1950’lerin sonunda
ortaya çıkan free jazz(*) akımının temsilcilerindendir.
Saksofon çalmaya 14 yaşında başladı. Birkaç
yıl içinde yan profesyonel bir müzikçi
olarak çalışmaya başladı. 1949’da önce gezici
bir eğlence topluluğuyla, ardından da bir
rhythm and blues orkestrasıyla turnelere
çıktı. Bir süre New Orleans’ta yaşadı.
1950’de Texas’a döndü. Sonraki birkaç yıl
boyunca sık sık müzikle ilgili olmayan
işlerde çalışması ve gene sık sık Fort
Worth’a dönüp bir köşeye çekilmesi, kurallara
karşı çıkan üslubunun bir’ göstergesi
olarak değerlendirilir.
1950’lerde Los Angeles’ta asansörcülük
yaparken, bir yandan da müziğin kuramsal
yanını öğrenmek için çalışmaya başladı.
1950’lerin sonlannda trompetçi Don
Cherry, davulcu Billy Higgins ve basçı
Charlie Haden ile bir topluluk kurarak
Something Ebe (1958) ve The Shape o f Jazz
to Come (1959) adlı ilk plaklarını yaptı.
1959’da New York kentinde free jazz kavramını
geliştirdi. Bu yaklaşımda, yalnızca
açılış teması önceden belirlenen bir parça,
melodi, armoni ve ölçüsü sınırlanmadan,
doğaçlamalarla sürdürülüyordu. Coleman,
Free Jazz (1960) adlı bir de albüm çıkardı.
1959’da Massachusetts’te Lenox’taki Caz
Okulu’na devam etti. 1960’ların ortalannda
ABD’de ve Avrupa’da turnelere çıktı, 1965
Berlin Caz Günleri gibi şenliklere katıldı.
Bu arada kendi kendine trompet ve keman
çalmayı öğrendi.
İki Guggenheim Bursu aldı. Bunlann ilkiyle
gerçekleştirdiği ve uzun bestelerinden
biri olan Skies o f America, bir dörtlü ve
senfoni orkestrası tarafından çalınmak için
yapılmış bir çalışmadır. 1972’de Londra
Senfoni Orkestrası’nın eşliğinde plağa alınan
yapıtta, Coleman’m 1970’lerin başlarında
geliştirdiği bir kavram olan ve anahtarda
değişiklik yapmaksızın dizi içinde modülasyona
yer veren harmelody de kullanılır.
Coleman 1970’lerin ortalarında Ornette Coleman
Yedilisi’ni, daha sonra da elektrikli
çalgılann kullanıldığı Prime Time adlı topluluğu
kurdu. Bu topluluğun müziğinde
rock, funk, harmelody, rhythm and blues
kaynaştırılıyordu.
Coleman’m üslubu yalnızca saksofonculan
değil, bütün caz müzikçilerini etkilemiştir.
A. B. Spellman’m 1966’da Four Lives in the
Bebop Business adıyla yayımlanan ve
1970’te Black Music, Four Lives adıyla
yeniden basılan kitabında Coleman’m
yaşamöyküsüne yer verilmiştir.