deniz kaplumbağası

Dermochelyidae ve
Cheloniidae familyalarından, denizde yaşamaya
uyarlanmış kaplumbağaların ortak
adı. Su yaşamına uyum sağlamanın doğal
sonucu olarak, bacakları gelişip yassılaşarak
palet biçimini almıştır. Bu kaplumbağalar
genellikle yalnızca üreme mevsiminde karaya
çıkarlar ve dişi kaplumbağa toprakta bir
yuva kazarak yumurtalarını içine bırakır.
Yaşayan kaplumbağaların en irisi ve Dermochelyidae
familyasının tek türü olan dev
deniz kaplumbağasının (Dermochelys coriacea)
uzunluğu 2 m’yi, ağırlığı da 540 kg’yi
bulur. İki ön ayağının uçları arasındaki
açıklık bazı örneklerde 2,5 m’yi aşar. 3 m
uzunluğunda ve 900 kg ağırlığında örneklerin
varlığı bildirilmişse de, bu bilgilerin
doğruluğu saptanamamıştır. Dev deniz kaplumbağasınınkoyu kahverengi ya da kara
renkli derisine gömülmüş kemiklerden oluşan
bağası, dıştan ayırt edilebilecek gibi bir
kabuk oluşturmaz. Sırtında yedi, altında
beş tane boylamasına kabarık çizgi uzanır.
İyi bir yüzücü olan bu kaplumbağa yeryüzünün
hemen her yerindeki açık denizlerde
yaşar; hem hayvansal, hem bitkisel besinlerle
beslenir.
Cheloniidae familyası, özellikle Chelonia,
Caretta, Eretmochelys ve Lepidochelyscinsleri içinde sınıflandırılan çok tanınmış
türleri içerir. Lezzetli etinden çorba yapıldığı
için çorba kaplumbağası ya da yağ
dokusunun yeşilimsi rengi nedeniyle yeşil
kaplumbağa adıyla bilinen Chelonia mydas,
iri ve ağır bir sürüngendir. Kabuk uzunluğu
genellikle 70 cm ile 1 m, ağırlığı da 90-140
kg arasında değişirse de, uzunluğu 1 m’yi
aşan ve ağırlığı 375 kg’yi bulan örneklerine
de rastlanmıştır. Rengi yeşilimsi kahverengi,
üst kabuğu geniş ve düz olan bu
kaplumbağa yeryüzünün ılıman denizlerindeki
kıyı sularında yaşar, Akdeniz’in Türkiye’deki
kıyılarına da yumurta bırakır. Daha
çok deniz bitkileriyle beslenen bu tür,
yalnızca yumurta bırakmak için karaya
çıkan öbür deniz kaplumbağalarından farklı
olarak güneşlenmek için de karaya çıkar.
Caretta caretta, yeşil kaplumbağaya benzeyen,
ama başı biraz daha büyük olan,
kahverengi ya da kızılımsı kahverengi kabuklu
iri bir kaplumbağadır. Kabuk uzunluğu
70 cm ile 2 m, ağırlığı 135 kg ile 400 kg
(en iri örneklerinde) arasında değişir.
Okyanusların sıcak kesimlerinde ve Akdeniz’de
yaşayan etçil bir sürüngendir. Türkiye’nin
Ege ve Akdeniz kıyılarında çok
rastlanan bu türün soyu tükenmek üzere
olduğundan koruma altına alınması kararlaştırılmıştır.
Bugün Caretta caretta’nin bilinen
tek üreme bölgesi, yeşil deniz kaplumbağasının
da yumurta bıraktığı Köyceğiz’in
Dalyan kumsalıdır ve bu bölgede yürütülen
otel yapım çalışmaları Nisan 1987’den başlayarak
uluslararası kamuoyunun odak noktası
olmuştur.
Eretmochelys imbricata, deniz kaplumbağalarının
öbür türlerinden daha küçük yapılıdırÇeneleri gaga gibi aşağıya doğru
kıvnk, üst kabuğundaki levhaları da birbiri
üstüne binmiştir. Sıcak denizlerde yaşayan
bu kaplumbağa, hem bitkiler, hem hayvanlarla
beslenen oldukça saldırgan bir hayvandır;
kabuk uzunluğu genellikle 40-55 cm,
ağırlığı 13-45 kg arasında değişir.
Lepidochelys cinsinin üyeleri yuvarlak kabuklu,
küçük deniz kaplumbağalarıdır. Kabuk
uzunluğu 60-80 cm olan boz renkli L.
kempii Atlas Okyanusunda, özellikle Meksika
Körfezinde yaşar; bazen Gulf Stream
akıntısıyla kuzeyde New England’a, doğuda
İngiltere ve Avrupa kıyılarına kadar sürüklenir. L. olivacea Oryantal Bölgenin sıcak
sularında yaşar; hepçil beslenen bu tür, L.
kempii’den daha iri ve yeşilimsi renklidir