BOSTANCI OCAĞI

BOSTANCI OCAĞI, Alm. Corps de la garde impériale.
(hist.), Fr. Leibgarde (f.) des Sultans, (hist), Ing.
The corps ol the Impérial guard. Padişah sarayları ile kasırların bekçiliğini yapan ve Boğaziçi’nin inzibatı ile alakadar
olan saray mensuplarının bir kısmının bağlı
oldukları ocağın ismi. Teşkilatla ilgili kitablarda ve
arşiv vesikalarında “Bostanyan-ı Hassa” olarak
isimlendirilmektedirler.
Bostancılar, devşirme suretiyle toplanan ve acemi
oğlanları olarak bilinenlerin kabiliyetli olanlarından
seçilirdi. Bostancı ocağına seçilenlerin eğitimleri saray
bahçelerinde, Edirne ile Geliboludaki bostanlarda yapılırdı.
Saraylarla, camilerin inşaatına gereken malzemenin
temini ve nakliyatı bu ocağa aitti. Topkapı
Sarayı’nın odununun İzmit’ten getirilmesinde kullanılan
gemilerde bostancılar kürekçilik yaparlardı.
Bostancılar zamanla askeri bir sınıf haline gelmişlerdir.
Topkapı Sarayı’nda vazife yapan 300-400 bostancı
olduğu halde, şehir içinde asayişle görevli bu kadar
daha bostancı vardı. Şehir içindeki bostancılar Üsküdar,
Eyüp, Kâğıthane, Boğaziçi, Adalar, Yeşilköy,
Kadıköy, Bostancı semtlerinde bulunurlardı. Bunlardan
başka ocakta mülazim (stajyer) olarak kayıdlı 3000
kişi vardı. Bostancıların sayısı zaman içinde değişmiştir.
Onaltıncı asır başında 3396 iken, aynı asrın sonunda 1998,
onsekizinci asırda ise 2400 kişi olmuştur.
Bostancı Ocağının en büyük amiri Bostancıbaşı idi.
Daha sonra rütbe itibariyle Bostancılar kethüdası,
Haseki ağa, Baştebdil ağa, Kara kulak ağa, Odabaşı
gelirdi. Bostancıbaşılar, Yalı köşkünde otururlar, resmi
günlerde padişahın atının üzengesini tutarlardı. Sarayın
muhafazasından mes’ûl oldukları için, görevleri çok
mühimdir.
Bostancıbaşı, başlarına kırmızı renkte berata, kırmızı
kaftan, mavi şalvar, kuşaklarına mücevherli kama
takarlar ve ayaklarına yemeni giyerlerdi. Bostancıbaşları
saray dışına tayin edildiklerinde kapıcıbaşı veya sancakbeyi
olurlardı. Vezirliğe kadar yükselenler de vardır.
Maaşlarını Yeniçeriler gibi üç ayda bir kere alırlardı.
Edirne bostancıları “Edirne bostancıbaşının emri altındaydı.
Gelibolu bostancılarının amiri daha küçük
rütbeliydi.
Yeniçeri Ocağının lağviyle, Bostancı Ocağı da kaldırılmıştır.
Ocağın lağvı esnasında ihtiyarları emekliye
ayrılmış, gençlerinden ise sarayın muhafazasında vazifelendirilmek
üzere “Nizamiye Taburu” teşkil edilmiştir.