BOZKURT

BOZKURT, Aim. Grauer Wolf (m.), Fr. Loupgris(m.),
İng. Grey wolf. Dağlarda yaşayan vahşi hayvanlardan
bir kurt cinsi (bkz. Kurt).
Türklerin Müslüman olmadan önceki Orta Asya
devirlerinde millî sembolleri, ongunu.
Bozkurt, Orta Asya Türk tarihinde ve İslâmiyet’ten
önceki Türk destanlarında adına çok sık rastlanan millî
bir destan unsuru, motifidir. Destanlarda. Türklerin hayat ve savaş gücünü temsil eder. Türkiye Türklerinde
orduyu temsilen kullanılan “Mehmetçik” yerine
İslâmiyet’ten önce Orta Asya’da yaşayan Türkler,
“Bozkurt”u kullanmışlardır.
Totem devrini yaşıyan bazı Türk kabileleri Orta
Asya bozkırlarının bu vahşî, savaşçı ve ürpertici varlığına
önceleri tanrı diye tapmışlar, kendilerinin bunun
soyundan geldiğine inanmışlar, destan kahramanlarını
bozkurta benzetmişler, hakanlarının vücut yapılarını,
güç ve kuvvetlerini tarif ederken bu hayvanın çeşitli uzuv
veya özelliklerini kullanmışlardır. Bunlar arasında
“Kurt yeleli, kurt gibi ince belli, kurt ayaklı…” gibi tabirler
sayılabilir.
Oğuz destanında Oğuz Han halkına “Bozkurt sesi
savaş parolamız olsun” der. Gerçekten Türklerin
İslâmiyet’ten önce harplerde düşmanlarına bozkurt seslerini
takliden haykırarak saldırdıkları bir vakıadır. Bu
hususa bazı Arap şairlerinin şiirlerinde de işaret edilir.
Müslüman olduktan sonra bunun yerini “Allah!..
Allah!..” nidalan almış ve günümüze kadar gelmiştir.
Göktürk destanlarında “Asena” isimli bir dişi kurttan
bahsedildiği gibi, Ergenekon’dan çıkış destanında da
orduya bir bozkurtun yol gösterdiği ve ordunun başındaki
hükümdarın adının Börte Çene, yani Bozkurt olduğundan
sözedilir. Uygurların Türeyiş destanında da ön
plânda yer alan bozkurt, hem bir millî destan motifi,
hem de eski Türkler’in bazı kahramanlarının adı olarak
kabul edilmektedir.