DAVUD PAŞA (Koca yahud Derviş),

Sultan
İkinci Bâyezid devri sadrazamlarından. Arnavud asıllı
devşirme olup gençliğinde devşirilmişti. İslâmiyetle
ş e re fle n d ik te n s o n r a k a b iliy e tli g ö rü ld ü ğ ü n d e n
Enderun’a alınıp yetiştirilmişti. Fâtih Sultan Mehmed
Hân devrinde çok hizmetleri görüldü ve ilerledi. Sonra
Rumeli Beylerbeyliğine tayin edildi. İşkodra muhasarasında
fevkalâde hizmetleri g ö rü ld ü . Enderun-ıFalih Sultan Mehmed Han ve Sultan II. Bâyezid devirlerinde sadrazamlık
dahil çeşitli makam ve komutanlıklarda pek çok hizmeti
bulunan Davud Paşa’nın İstanbul’daki câmi ve türbesi
H um a y u n ’dan yetişen sa d ra z am la rın üçüncüsü,
Osmanlı sadrazamlarının onikincisidir. Fâtih Sultan
Mehmed Hân devrinde Anadolu Beylerbeyliği hizmetinde
de bulundu. 1472’de Karaman valisi Şehzâde
Mustafa ile Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan’ın
yeğeni Yusufça Mirza arasında vuku bulan harpte Şehzâdenin
maiyetinde bulundu. 1473 yılında meydana
gelen Otlukbeli Muharebesi’nde de öncü kuvvetlerin
komutanı olarak hizmet etti. 1476’da Fâtih Sultan Mehmed
H ân ’ın Boğdan ve Macaristan Seferlerine A nadolu
Beylerbeyi olarak katıldı. 1478’de Süleyman Paşa yerine
Rumeli Beylerbeyi oldu. Bu görevde iken Arnavutluk’
un fethi için fevkalâde hizmet etti. Bu muharebeler için
döktürdüğü çeşitli toplarla askerlikteki üstün kabiliyetini
göstermişfi. Leş, Digros ve Gölbaşı denilen yerleri
bu toplarla zaptettikten sonra İşkodra’nın ele geçmesini
de kolaylaştırdı. Fâtih Sultan Mehmed H ân ’ın vefâtı
üzerine tah ta geçen Sultan İkinci Bâyezid Hân zamanında
vezir oldu. 1483’de İshak Paşa’nın yerine sadrazam
oldu. Tam onbeş sene bu mühim hizmeti
maharetle yürüttü. Sadrazamlığı sırasında iki defa
sefere çıktı. Birçok yerlerin Osmanlı ülkesine katılmasını
sağladı. Hersekzâde Ahmed Paşa’nın yenilerek esirdüşmesi üzerine 1487’de Memluklular üzerine yapılan
komutanlığını yürüttü. Adana ve Tarsus’u ellerinden
aldı. Memluklular ile harp çıkmasına sebep olan Karaman
Bey’i Turgut oğlu Mehmed Bey’i takib etti ise de
yakalıyamadı. Bulgar dağlarında yaşayan ve Karamanlılara
bağlı olan Varsak Türkmenlerini Osmanlı
Devleti’ne bağlamaya muvaffak oldu. 1497’de sadrazamlıktan
alınarak Dimetoka’da oturmaya müsaade
edildi. 1499’da burada vefât eden Davud Paşa, İstanbul’
a getirilerek kendisinin yaptırdığı cami-i şerifin mihrabı
önündeki özel türbesine defnedildi.
Gayet dindâr ve dirâyetli bir vezir olan Davud Paşa,
âlimleri sever ve hürmet ederdi. Ordu hizmetlerinde
bulunduğu sırada çoğu defa en ön safta yalın kılıç düşman
üzerine hamle yapardı. Çocukluk yaşlarından beri
hiçbir seferden geri kalmamıştı. Bu cihâdlar esnasında
ele geçen ganimetleri isrâf etmediği için zengin olmuştu.
Fakirleri gözetip onlara yardım etmeyi pek severdi.
Âbid, zâhid ve mücahid idi. İstanbul’da büyük bir
cami-i şerif (Davud Paşa semtindeki), bir medrese, imaret, mekteb ve çeşme yaptırmıştır. Ayrıca İstanbul’da
şehrin dışında Osmanlı ordularının Rumeli seferlerine
çıkmak için hazırlık ve toplantı yeri olarak yaptırdığı
Davud Paşa ordugâhı meşhurdur. Davud Paşa külliyesindeki
kitabenin metnini Şeyhülislâm Kemâl Paşazâde
Ahmed Şemseddin Efendi yazmıştı. Hattı ise HamdullahEfendi’ye aittir.