Çavuldur

Oğuzların 24 boyundan biri.
Uçokların Gök Han Oğullan koluna bağlıdır.
Ongunu (kutsal hayvanı) sungurdur
(akdoğan). Yazıcıojlu Ali’nin (15. yy) Selçukname
(Tarih-i Al-i Selçuk) adlı yapıtı ile
bazı 16. yüzyıl Anadolu kaynaklannda adı
“Çavundur” olarak geçer. Kaşgarlı Mahmud’un
(11. yy) Divanü Lügati’t-Türk,
Reşideddin’in (14. yy) Câmiü’t-Tevârih,
Ebu’l-Gazi Bahadır Han’ın (17. yy) Şecere-i
Terâkime yapıtları gibi, Öğuz boylanna
ilişkin çeşitli bilgiler içeren kaynaklarda da
adı geçmektedir. Reşideddin’e göre Çavuldur
adı “namuslu ve ünü uzaklara yayılmış”
anlamına gelir. Sözcüğün “ün” anlamındaki
“çav” kökünden türetildiği sanılmaktadır.
10. yüzyılda ülkelerinden batıya, Hazar
Denizinin doğusundaki Mangışlak (Siyahkûh)
Yanmadasına göç eden Oğuzlann
büyük bölümünü Eymür, Döğer, İğdir,
Çavuldur, Karkın ve Salur boylan oluşturuyordu.
Mangışlak Yanmadası 16. yüzyılda
Mangıtlann” istilasına uğradı ve Salur boyu
göç etmek zorunda kaldı. Daha sonra
Kalmukların baskısıyla Çavuldurlar da başka
boylarla birlikte Kafkasya’nın kuzey
kesimine göçtüler ve bu bölgedeki varlıklannı
günümüze değin korudular. Mangışlak’ta
kalan öteki Türkmen boylarını ise
19. yüzyılda Kazaklar göçe zorladı.
Danişmendname’de(*) Danişmend Gazi’
nin yaptığı savaşlara katılan Çavuldur Çaka
adlı bir emirden söz edilir. Bazı kaynaklarda
Alp Arslan’ın Anadolu fetihlerine katılan
komutanlar arasında da Emir Çavuldur
adı geçer. 16. yüzyılda, Anadolu’da Çavuldur,
Çavundur ve Çavdur adlannı taşıyan
21 yer, 20. yüzyıl ortalannda ise 17 yer
saptanmıştır. Buna bakılarak bu boyun
küçük bir bölümünün Selçuklularla birlikte
Anadolu’ya geldiği sanılmaktadır. Ayrıca
II. Selim döneminde (1566-74) Bozuluş
Türkmenleri arasında Çavuldur oymaklannın
da bulunduğuna ilişkin kayıtlar vardır