VİYANA KUŞATMALARI,

Viyana şehrinin
Osmanlılar tarafındana kuşatılması. Birincisi 1529’da,
İkincisi 1683 yıllarında yapıldı.
Birinci Viyana Kuşatması: Sultan Süleyman Hân
(1520-1566) zamanında Macaristan’ın korunması,
Fransa’ya yardım etmek ve Almanya’nın baskı altında
tutulması için, 1529’da yapıldı. Sultan Süleyman Hân,
10 Mayıs 1529 tarihinde sefere çıktı. Alman İmparatoruŞarlkent’in kardeşi Ferdinand, Macar tahünda hak
iddia edince, Macar milliyetçileri Erdel Voyvodası
Janos Zapolya’yı kral seçtiler. Macar milliyetçileri ve
Zapolya, Osmanlılar’dan da yardım istedi. Janos
Zapolya, Macar kralı tanındı. Ferdinand’ın işgâl ettiği
Budin geri alındı. Avusturya toprağına girildi. Viyana
müdâfileri Osmanlılar’ın şehre hareketi üzerine tahkimatını
artırıp, sivil halkı tahliye ettiler. Viyana’nın Stuben
Kapısı ile Karnther Kapısı arasında altı metre
yüksekliğinde yeni bir içsur yaptılar. Eski T una şeddi ile
istihkâmlar arasında büyük bir hendek açıldı. İcap eden
yerlere topçu ateşine dayanabilecek yeni surlar yapıldı.
Yangınlara karşı evlerin çatı ve ağaç kısımları söküldü.
Top güllelerinin toprağa gömülmesi için sokakların kaldırım
taşlan söküldü. Şehir halkının Osmanlı zaptından
sonra esir düşmemesi ve yiyecek sıkıntısına düşürülmemesi
için sivil halk tahliye edildi. Müdafıler şehrin
korunması için gerekli tedbirleri aldıktan sonra pek çok
da binayı tahrip edip, harabeye çevirdiler. Osmanlılar’
m Ren nehrine kadar ilerleyeceği propagandası yapılıp,
çeşitli Avrupa kavim ve devletlerinden acil yardım
istendi. Avusturya’nın yüzde onu, Çekler’in de yüzde
elli silâh tutan ■ erkekleri müdafaaya çağrıldı. Şehre
imdat kuvvetleri geldi. Hıristiyanlık mezheplerinden
Katoliklik ve Protestanlığın birleşme daveti de yapıldı.
Osmanlı Ordusu, Viyana’ya gelinceye kadar; Comorri,
Gran, Raab (Yanıkkale), Martinsber ve Ovar’ı zapt
ettiler. Budapeşte ile Viyana arasındaki stratejik mevkiler
de tutuldu. Sefer esnasında devamlı yağmur yağıp,
şiddetli seller olduğundan büyük toplar Viyana’ya getirilemedi.
Sultan Süleyman Hân, 24 Eylül’de müdâfilerden
Viyana’nın teslimini istedi. Teklif kabul edilmedi.
Osmanlı Ordusu, 25 Eylül’de Viyana önlerine geldi.
Sultan Süleyman Hân’ın karargâhı, şehrin karşısındaki Semmerng sırtlarına kuruldu.Burada onikibin Yeniçeri askeri mevzii aldı. Anadolu
ve Rumeli Beylerbeyi kumandasındaki askerler de,
şehri kuşattılar. Topçubaşı kumandasında üçyüz top
kuşatmada yerlerini aldılar.
Ferdinand, Osmanlı Ordusu’nun sefere çıkmasını
haber alınca, şehri terk ettiğinden, müdafaa Kont Nicolas
Von Salm kumandasındaydı. Müdâfilerin miktarı
onaltıbin kişi olup, çeşitli Avrupa kavim ve devletlerinden
de yardım geldi. Almanlar Viyana’dan sonra sıra
kendilerine geleceği endişesiyle Kont Palatini kumandasında
yirmiikibin yaya ve süvari ile yüz büyük ve ikiyüz
küçük top gönderdi. Ispanyollar Louis d’Avalos, Çekler
Ernest von Brandeitein, İstirya askerleri Abel von
Honr.eck kumandasındaydı. Osmanlılar’a hücum
etmek üzere Linz’de de kuvvet bekletiliyordu.
Viyana Kuşatması 27 Eylül 1529 tarihinde başladı.
Kuşatma için büyük toplar olmadığından surları delmek
için lağımlar patlatıldı. Surlardan büyük gedikler
açıldıysa da müdâfiler büyük kütleler hâlinde karşı taarruz
yaptılar. İki taraf birbirine girdiğinden gediklerden
top atışı yapılamadı. Osmanlılar taarruz, müdâfiler
huruç yapmasına rağmen iklim, hava ve arazi şartlarından
kesin netice alınamadı. Viyana surları çok tahrip
olmasına rağmen şiddetli soğuklar insan ve hayvanların
tahammülünü zorlaştırdı. Viyana Kuşatması, mevsim
şartlan uygun olmadığından 14 Ekim 1529 tarihinde
kaldırıldı. Müslüman esirler kurtarıldı. Altmışbin esir
alınarak dönüldü. Macaristan’ın ve Almanya’nın kuvveti
kırıldı. Bu sefer esnasında Osmanlı tarihinin en
büyük akın hareketi yapıldı. Avsuturya, Güney
Almanya topraklan Türk akıncılannca çiğnenerek,
bütün Avrupa Osmanlılar’ın azâmetıni, şaşasım gördü.İkinci Viyana Kuşatması: Sultan Dördüncü Mehmed
Hân (1648-1687) zamanında 1683’de yapıldı. Sultan
Mehmed Hân, Avusturyalılar’ın kanlı hudud hadiselerine
son vermek, devamlı çapulculuklarını ortadan kaldırmak
ve Orta Macaristan Kralı tanınıp, himaye edilen
Tökeli İmre’ye yardım etmek için 12 Ekim 1682’de
Avusturya seferine çıktı. Belgrad’a gelip, 24 Mayıs 1683
tarihinde Vezir-i âzam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa’
yı Serdar-ı ekremlik ile sefere memur etti. Yanıkkale’nin
zaptı ile vazifelendirildi. Serdar-ı ekrem, orduyu
kumandasına alınca, padişahın emir ve müsaadesi
olmamasına rağmen Viyana’mn kuşatılmasını istiyordu.
Serdar-ı ekrem Kara Mustafa Paşa, 24 Mayıs 1683’de
Belgrad’dan hareket etti. İston-i Belgrad Harb Meclisi’
nde 27 Haziran 1683 tarihinde Viyana’nın kuşatılmasına
karar verildi. Kırım Hânı Murad Giray, Yanık ve
Komaran kalelerini alarak etrafa akınlar yapılmasını
tavsiye etti. Serdar-ı ekremin, Hıristiyan âlemin bir yıl
daha hazırlık yapmasına fırsat verilmemesi için muhasaranın
yapılması teklifi, kabul edildi. Serdar-ı ekrem ile
Kırım Hân’ın arası açıldıysa da Harp Divanı’nda tartışma
çıkmadı. Viyana’nm kuşatılmasına Budin Valisi
Vezir Uzun İbrahim Paşa da Karşıydı. Budin valisi yırmibin
kişilik kuvvet ile Raab Nehri ü zerindeki köprüleri
ve geçişin muhafazasına memur edilerek bırakıldı.
Osmanlı Ordusu, en önemlileri Bespirem, Pujun, Moriczhında,
Tata, Papa, Altunbardak, Hanburk olmak üzere
pek çok kaleler, palangalar zapt ederek, 14 Temmuz
1683 tarihinde Viyana’ya geldi.
Avusturya İmparatoru, Osmanlılar’ın Viyana’ya
gelip, şehri kuşatacaklarını tahmin etmiyordu. Osmanlı
seferinin Macaristan harekâtı ile neticeleneceğini zannediyordu.
Osmanlı Ordusu’nun, Vezir-i âzam kumandasında
Viyana önüne gelmesi Almanya ve Avrupa’da
büyük heyecana sebebiyet verip, telâş başladı. İmparator
Birinci Leopold Viyana’da Von Starhemberg
kumandasında yirmi-yirbibeşbin asker bırakıp saray
halkı ile Linz’e çekildi. Avusturya İmparatoru Leopold,
Lehistan ve Bavyera ittifak etti. Papa Onbirinci Inosan,
Fransa Kralı Ondördüncü Lui’yi Avusturya-LehistanBavyera
ittifakına sokmaya çılışırken, bütün Hıristiyan
âlemini de Osmanhlara karşı yardıma’ çağırıyordu.
Fransa, Osmanlılar ile ticari münasebetini hesaba katarak
Papa’nın teklifini kabul etmedi. Şehir tahkim ile
hanedan ailesi ve sivil halk tahliye edildi. Osmanlılar,
Viyana’nın teslimini istedi1. Red edildi.
Osmanlılar, Viyana’nın tesliminin reddi ile muharebeyi
başlattılar. Avusturya Seferi Viyana’nın kuşatılması
için çıkılmadığından çok büyük toplar yoktu.
Ösmanlılann kırk lâğım patlatmasına karşılık, müdâfiler
on lağım patlattı. Onsekiz taarruza karşılık, yirmidört
huruç hareketi yapıldı. V iyana’nın dış
tahkimatının çoğu zabt edildi. Osmanlı Ordusu ve
Akıncı kuvvetleri pek çok ganimet, esir aldı. Esirlerin
seksenbirbini Osmanlı ülkesine gönderildi. Serdar-ı
ekrem Merzifonlu Kara Mustafa Paşa, Viyana’nın şehir
içi muharebeleriyle tahrip edilip zarar görmemesi için
kalenin hücum ile alınmasını istemiyordu. Fakat,
Kaçak Avusturya İmparatoru etraftan yardım alarak
faaliyete geçti. Viyana’nın devamlı yardım almasından
başka, otuzbeşbin Leh, seksenbeşbin Avusturya, Saksonya,
Bavyera, Frankonya kuvvetlerinden meydanagelen Alman ordusuyla yüzbinden fazla kuvvetin gelmekte
olduğu haber alındı. Kara Mustafa Paşa, Hıristiyan
ordusunun hareketi üzerine tedbir aldı. Bunlar; 1-
Kırım Hânı Murad Giray, Viyana’dan altı saat
yukarıdaki Tuna Nehri üzerindeki Taşköprü’yü tutarak,
düşman ordusunun geçmesini engelliyecekti. 2-
Metrislerdeki askerler muhasaraya ve şehrin fethi
gayretlerine devam edeceklerdi. 3- Yardımcı düşman
kuvvetleri köprüyü zorlayıp geçebildiği taktirde elde
bulunan diğer kuvvetler ile karşılanacaktı. 4- Düşman
gelinceye kadar ve hatta geldikten sonra, Kırım Tatar
atlıları arkadan çevirip, geriden tehdit edecekti.
Bu plân gereğince; Murad Giray Hân, Tataratlıları
ile köprüyü tuttu. Fakat, Murad Giray Hân, düşman
köprüyü geçerken tepenin üstüne çekildi. Serdar-ı
ekreme kızgınlığından köprüden geçen düşmanı seyr
etti. Murad Giray’ın bu hâline yanındaki imamı karşı
çıkınca, hıyanetine; kinini ve Osmanlı’nın Tatar’ın kadrini
bildirmeği sebep olarak gösterdi.
Jan Sobyeski kumandasındaki düşman ordusu
Türkler’in Alaman Dağı da dedikleri Kahlenberg
Dağı’nı işgâl edince, sol kanattaki Osmanlı Ordusu’
nun gerisine düştüler. Serdar-ı ekrem gelmekte olan
düşman kuvvetlerine karşı tedbir aldı. Vezir Kara Mehmed
Paşa altıbin kişilik kuvvetle Cerhacı (Öncü) olarak
gönderildi. Budin Valisi Uzun İbrahim Paşa da,
yirmiüçbin kuvvet ile Kahlenberg Dağı üzerindeki kilisenin
yanından geçen yolun muhafazası ile vazifelendirildi.
Kırım Hânı, düşman Tuna Nehri’ni geçtikten
sonra arkadan çevirme imkânı olmasına rağmen yapIkinci
Viyana
kuşatması esnasında
Osmanlı
ordusunun savaş
planını gösterir
gravür.
madı. Düşmanın geleceği yol ağzına metristen (tabya)
iki kolon borno topu ile altmış tane şahî zarbezen
kondu. Metristen bir miktar da asker çıkarılarak tertibat
alındı. Kara Mehmed Paşa’nm düşman ile muharebeye
tutuşmasıyla, harekete geçildi. Serdar-ı ekrem
maiyyeti ve kapıkulları ile beraber olup, merkezde
ordunun sağında Uzun İbrahim Paşa, solunda Murad
Giray ve Sarı Hüseyin Paşa bulunuyordu. Düşman,
Osmanlı Ordusu’nun gerisine inip, ortaya almak istediyse
de muvaffak olamadı.
Kahlenburg Meydan Muharebesi, 12 Eylül 1683’
de, düşmanın top, gülle, kurşun yağdırması ve diğer
harb levazımatıyla taarruzu ile bütün şiddetiyle banladı.
Sağ kol bozulup, İbrahim Paşa kuvvetleri dayanamayarak,
Yanıkkale tarafına çekildi. Sol koldaki
Kırım Hanı çok az sayıdaki kuvvetiyle muharebeye
katıldığından sarsılınca, San Hüseyin Paşa’nın mukavemetine
seyirci kalmaktan başka bir şey yapmadı.
Serdar-ı ekrem, sağ ve sol kollar açılmasına rağmen
mukavemet etti. Leh Kralı, merkezdeki sancağı şerif
üzerine hedef tayin ederek taarruzu hızlandırdı. Kara
Mustafa Paşa, kahramanca mukavemet etti. Fakat,
kanatlar çöktüğünden çekilmeye mecbur kaldı. Karargâhına
gelip, metrislerde bulunan otuzbin askerin
siperlerden çıkmalannı emretti. Ordugâha kadar giren
düşman ue mücadele başladı, berdar-ı ekrem, can siperâne
mukavemet edip, yalın kılıç düşmanla döğüşmek
istediyse de, Sipahiler Ağası Osman Ağa’nın ikazı ile
vaz geçti. Sancağ-ı Şerifi alıp, Yanıkkale istikâmetine
çekildi. Bütün malzeme ve eşyalar düşmana bırakıldı.
14 Eylül’de Yanıkkale’ye gelindi. Düşman. Osmanlı
geri çekilmesini taktık sanıp, takıp etmedi. Serdar-ı
ekrem Kara Mustafa Paşa, hududun ve bölgenin emniyeti
için tayinlerde bulunup, Macaristan’ın çeşitli kalelerine
takviye kuvvetler gönderdi. Bozulan kuvvetleri
topladı. Belgrad’daki Sultan Mehmed Hân Edirne’ye
dönünce, Vezir-i âzam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa
da, 22 Eylül’de Yanıkkale’den Budin’e hareket etti.
İkinci Viyana kuşatmasında da; hıyanet, ağır topların
getirilmemesi, mevsimsizlik sebebiyle muvaffak
olunamadı.
İkinci Viyana Kuşatması, itaatsizliğin en kuvvetli
ordulan bile nasıl perişan edebileceğinin ibret verici birnümunesi olarak değerlendirilir.