ZAĞANOS MEHMED PAŞA,

Fatih Sultan Mehmed
Hân devri ünlü vezirlerinden. Doğum yeri ve tarihi
hakkında bilgi yoktur. Mehmed Paşa’nın Zağanos lakabından
dolayı dönme olduğuna dair rivayetler vardır.
Halbuki Türkçe’de “ zağanos-zağanoz” şahin kuşunun
adıdır. Bu bakımdan bu büyük devlet adamının Türk
asıllı olması daha kuvvetli ihtimaldir.
Sultan İkinci Murad Hân’ın kızını alarak ona
damat ve başka bir hanımından kızını Fatih Sultan
Mehmed Hân’a vererek kayınpeder oldu. Fatih’in şehzadeliğinde
Lalalık yapan Zağanos Mehmed Paşa, O’
na Rumca ve Latince’yi öğretti. Sultan İkinci Murad
Hân’ın vefatından sonra Padişah olan Fatih Sultan
Mehmed Hân’ın yakını, en güvendiği devlet adamı olarak
vezirliğe yükseltildi. İstanbul’un fethi için genç padişahı
devamlı teşvik etti. Rumeli Hisarı’nın yapımında
bizzat çalışarak Bebek’e nâzır kuleyi yaptırdı. Buraya
Zağanos Paşa’mn adı verildi.
İstanbul kuşatmasında Cenevizliler’in harekâtına
karşı bugünkü Beyoğlu sırtlarını tuttu. Haliç cephesi
tamamen Zağanos Paşa kumandasındaydı. Kuşatma
esnasında muhasaranın kaldırılması gerektiğini ileri
sürenler oldu. Bunlara karşı büyük ve kahraman velî
Akşemseddin, Molla Gürani, Molla Hüsrev’le birlikte
muhasanmn fethe kadar devam etmesini istedi.
İstanbul’un fethinde büyük yararlıktan görüldü.
İstanbul’un fethinden sonra Galata’nın sulh ile
Cenevizliler’den alınmasını sağlayan anlaşmayı
imzaladı.
1460’da Mora’da çıkan isyanı bastırmak için oranın
sancakbeyliğine getirildi. Burada bir müddet kaldıktansonra, 1461’de Fatih Sultan Mehmed Hân’ın TrabzonRum
İmparatorluğu’na açtığı sefere katıldı. Trabzon’
un fethinden sonra buranın ilk sancakbeyi oldu. Daha
sonra Gelibolu sancakbeyi ve Kaptân-ı deryâ vazifelerinde
de bulunduktan sonra 1469’da Balıkesir’de vefat
etti. Balıkesir’de yaptırdığı pekçok eserin en önemlileri
kendi adını taşıyan câmi ve çeşmedir.
Zağanos Mehmed Paşa, çalışkan, sadakatle devletine
bağlı, bilgi, hayır sever vezir olarak tanımr.