ZIMBABWE

D E V L E T İN A D I …………… Z im babw e C um huriyeti
B A Ş Ş E H R İ…………………………………………………….H a ra re
N Ü F U S U …………………………………………………. 8.077.000
Y Ü Z Ö L Ç Ü M Ü …………………………………..390.622 km 2
R E S M Î D İL İ …………………………………………….. İngilizce
D Î N İ ………………………………………………………….. Putperest
PARA B İR İM İ ………………………………………………..D olar
Güney Afrika’da 15° 36’ ve 22° 25’ güney enlemleri
ile, 25° 16’ ve 33° 04’ doğu boylamları arasında yer alan
bağımsız bir devlet. Zimbabwe’nin komşu olduğu ülkeler
kuzeyde Zambiya, batıda Botswana, güneyde
Güney Afrika ve doğuda Mozambik’tir.
T arihi:
M.S. Dördüncü asırda Banbu kabileleri bölgeye girmeye
başladılar. Onbeşinci yüzyılda bugünkü Fort Victoria
şehri yakınında Zimbabwe veya Büyük Zimbabwe
olarak bilinen yerde bir din ve ticaret merkezi kuruldu.
Onbeşinci asırda Mutota ve Matope yöneticileri doğuda
Hint Okyanusuna ve batıda Kalahari Çölüne uzanan
bir krallık kurdular. Sonradan bu krallığa Portekiz,
Monomotapa krallığı adını verdi.
1505’de Portekiz Mozambik kıyısındaki Sofala’da
bir üs kurdu. Buradan iç kesime giden ticaret yollan
yapıldı. Portekiz’in Zambezi’nin yukarılarına doğru
sokulması Monomotapa krallığını zayıflattı. Ülke 1830’
larda güneyden gelen kavimler tarafından istilâ edildi.
Bunlardan en önemlisi esas itibariyle günümüzdeki
Zimbabwe’nin güney kısmında yerleşmiş olan Ndebele
idi.
1888’de İngiliz Cecil Rodes, Ndebele şefinden
maden işletme imtiyazı elde etti. Bunun kurduğu İngiliz
Güney Afrika Şirketi, 1889’dan 1923’e kadar ülkede
siyasî ve ekonomik kontrolü elinde tuttu. 1923’de
Güney Rodezya (bugünkü Zimbabwe) politik ve siyasî
iktidarı beyaz bir azınlığa veren bir anayasa altında
muhtar bir sömürge olarak İngiltere tarafından ilhak
edildi.
1953’de Güney Rodezya ve Kuzey Rodezya (şimdiki
Zambiya) ve Nyasaland (şimdiki Malawi) Rodezya
ve Nyasaland Federasyonunu kurarak birleştiler. Federasyon
1963’de dağıldı. 1964’de Kuzey Rodezya ve Nyasaland
beyazların idaresinde bağım sızlıklarını
kazandılar.
11 Kasım 1965’de Başbakan İan D. Smith tek taraflı
olarak Rodezya’nın bağımsızlığını ilân etti. İngiltere
buna karşı çıktı ve BM vasıtasıyla ekonomik müeyyideler uygulattı. Meselâ Rodezya’ya gemiyle petrol ihracına
amborgö koyuldu. Bununla beraber bir miktar
petrol ve benzin Güney Afrika’dan ve Mozambik’ten
ülkeye girdi. Mayıs 1968’de BM Güvenlik Konseyi ticaret
ambargosu koydurttu. Mart 1970’de ülkede cumhuriyet
ilân edildi. Aralık 1972’de Afrikalılar beyaz
yönetime karşı gerilla savaşı başlattılar. 1978 ortasında
altıbinin üstünde asker ve sivil öldürüldü. Rodezya birlikleri
gerillaları mağlup etti. 1978’de iktidar zenci
çoğunluklara devroloncaya kadar kontrol Simi th ve üç
tanınmış zenci liderin elinde olmak üzere anlaşma
imzalandı.
21 Nisan 1979’da ülkenin herkese oy hakkı tanındığı
ilk genel seçimde zencilerin çoğunlukta olduğu parlamento
işbaşına geçti. İngiltere’nin Thatcher hükümeti
1979’da Zimbabwe ile münasebetlerini normal hale
getirmek için gayret sarfetmeye başladı. Zimbabwe
nihayet 18 Nisan 1980’de tam bağımsızlığına kavuşdu.
Fizikî Yapı:
Zimbabwe doğu sınırında dağlarla yükselen, diğer
sınırlarda alçalan yüksek bir yayla üzerindedir. Yaklaşık
ülke topraklarının dörte biri deniz seviyesinden
1200-1500 m. yüksektir. Arazi, doğu sınırı boyunca
bulunan İnyanga dağlarında 2600 m.yi aşarak en yükser
rakıma ulaşır. Arazi kuzeybatıda Zambezi Nehrine
ve Kariba Gölüne doğru yavaş yavaş alçalar. Bu nehir
vadisinde yükseklikler 200 m. ile 600 m. arasında değişir.
Yukarı Zambezi’deki Victoria şelalelerin genişliği
1,6 km.yi aşar ve ana çağlayan 108 m. yükseklikten
dökülür.
İklim:
Zimbabwe’de subtropikal bir iklim hüküm sürer.
Yağışlı ılık mevsim Kasım’dan Mart’a kadar sürer ve
soğuk kurak mevsim Mayıs’tan Ağustas’a kadar devam
eder. Aradaki aylar geçiş aylandır. Yükseklik sıcaklığa
tesir eder. Soğuk mevsimin Temmuz ayında değişik
yüksekliklerde sıcaklık ortalaması 11° ilâ 18°C arasında,
sıcak ay olan Ekim’de 20° ilâ 31°C arasında değişir.
Yaylalarda yağış ortalamaları 650 ilâ 750 mm. arasındadır.
Yağış doğudaki dağlarda daha yüksek, güneydeki
Limpopo ve Sabi vadilerinde daha azdır.
Tabiî Kaynaklar:
Güneybatıda bitki örtüsünü bodur çalılıklar ve
dikenler, doğuda ise yapraklarını dökmeyen ağaçlar
meydana getirir. Ülkenin belli başlı yeraltı zenginlikleri
krom, altın, nikel, asbestos, bakır, demir ve maden
kömürüdür.
Nüfus ve Sosyal Hayat:
8.077.000 nüfusa sahip olan Zimbabwe’de, halkın %
20’si şehirlerde, kalanı köylerde yaşar. En önemli nüfus
merkezleri 686.000 nüfuslu başşehir Harare ve 400.000
nüfuslu Bulawayo’dur.
Zimbabwe nüfusunun % 96’dan fazlasını zenciler
meydana getirir. Zenciler Banto dillerini konuşan iki
büyük ana gruba ayrılırlar. Bunlar Ndebele (zencilerin
% 16’sı) ve Shona (zencilerin % 80’i)’dır. Nüfusun % 3’ü
Avrupalı, % l’i kadarı da Asyalı ve değişik ırklardandır.
İngiliz asıllı olan beyazların çoğu protestandır. Zencilerin
çoğu ise putperesttir.
Beyazlar arasında okuma-yazma oranı % 100’dür.
Genel okuma-yazma oranı ise % 45’dir. Resmî dilİngilizce’dir. Halkın çoğu Shona ve Ndebele dillerini
konuşur.
Siyasî Hayat:
Zimbabwe Cumhuriyetinde Millet Meclisi 100 üyelidir.
Ülke 8 eyalete ayrılmıştır. Zimbabwe 1980’den itibaren
Birleşmiş Milletlere üyedir.
Ekonomi:
Zimbabwe ekonomisi çeşitlilik arz eder. Tarım,
madencilik ve imalât sektörlerinin hepsi önemlidir.
Çalışan nüfusun % 35’i tarımla, % 30’u sanayi ve ticaretle,
% 20’si hizmetlerle, % 15’i hükümet işleriyle
uğraşır.
Ülkenin belli başlı tarım ürünleri tütün, şeker,
pamuk, mısır ve buğdaydır. Giyim, kimya sanayileri ve
hafif endüstri gelişmiştir. İmalât için gerekli enerjinin
çoğu Kariba Hidroelektrik Santralinde üretilir.
Ticari münasebetlerde bulunduğu ülkelerin başlıcaları
Güney Afrika, İngiltere, ABD ve Batı Almanya’dır.