d a n g ö r m e » y e r i n e , « a y m g ö r ü l e b i l e c e ğ i y e r v e z a m a n l a n i l i m v e h e s a p i l e t e s b i t e d e r e k ö n c e d e n i l â n e t m e » g ö r m e y e r i n e g e ç e r m i ? s o r u s u o r t a y a ç ı k m a k t a d ı r . B u s o r u y a b i r ç o k â l i m g i b i b i z i m d e v e r e c e ğ i m i z c e v a p m ü s b e t t i r ; a s l ı n d a h ü k m i r ü ’ y e t h a d î s i l e s a b i t t i r ; b u d a m a h i y e t i i t i b a r i y l e h ü k m î r ü ’y e t t i r ; ç ü n k ü i l i m v e h e s a p i l e t e s b i t e d i l e n h u s u s , h i l â l i n n e z a m a n , n e r e d e – b i r e n g e l o l m a z i s e – g ö r ü l e b i l e c e ğ i n d e n i b a r e t t i r . S o r u : 2 — T ü r k i y e ’d e y e t k i l i o l a r a k k a b u l e d i l e n m e r c i l e r i n , R a m a z a n ’ı n b a ş l a n g ı c ı h a k k ı n d a , ,ö n c e d e n h a z ı r l a n m ı ş t a k v i m l e r e d a y a l ı t e s b i t l e r i k a b u l e d i l e b i l i r m i ? N i ç i n ? C e v a p : T ü r k i y e ’d e y e t k i l i o l a r a k k a b u l e d i l e n m e r c i l e r K a n d i l l i R a s a t h a n e s i i l e D i y a n e t İ ş l e r i B a ş k a n l ı ğ ı d ı r . B i r k a n u n l a , k a m e r î a y b a ş l a n n m t e s b i t i g ö r e v i R a s a t h a n e y e v e r i l m i ş t i r . D i y a n e t İ ş le r i B a ş k a n l ı ğ ı d a b u r a d a t e s b i t e d i l e n a y b a ş l a n n ı i l â n e t m e k t e d i r . B u h u s u s u t e s b i t e t t i k t e n s o n r a s ü a l i n i z e v e r e c e ğ i m c e v a p « e v e t , k a b u l e d i l e b i l i r » ş e k l i n d e o l a c a k t ı r . Ç ü n k ü : a ) R a s a t h a n e n i n k u r u c u s u F a t i n H o c a a y n ı z a m a n d a b i r i s l â m â l i m i d i r . B u z a t , k a m e r i a y b a ş l a n n ı t e s b i t e d e r k e n a s t r o n o m i y i ş e r ’i ö l ç ü l e r e t a b i k ı l a n p r e n s i p l e r v a z e t m i ş , b u p r e n s i p l e r g e l i ş t i r i l e r e k b u g ü n e k a d a r R a s a t h a n e c e u y g u l a n m ı ş t ı r . A s t r o n o m i y e g ö r e a y i l e g ü n e ş i n a y n ı z a m a n d a b a t m a y a b a ş l a d ı k l a r ı z a m a n a i ç t i m â ( k a v u ş u m ) z a m a n ı d e n i l m e k t e v e k a m e r î a y , b i r k a v u ş u m d a n d i ğ e r i n e k a d a r s ü r ü p t a m a m l a n m a k t a d ı r . D i n e g ö r e k a v u ş u m z a m a n ı n ı v e o n u t a k i p e d e n g ü n ü , a y b a ş ı o l a r a k k a b u l e t m e k m ü m k ü n d e ğ i l d i r . Ç ü n k ü k a v u ş u m g ü n ü a y m g ö r ü l m e s i i m k â n s ı z d ı r . K a v u ş u m u t a k i p e d e n g ü n ü n a k ş a m ı n d a d a h e r z a m a n a y g ö r ü l m e z . D i n e g ö r e a y b a ş ı , a y ı n g ö z l e g ö r ü l m e s i n i n m ü m k ü n h a l e g e l d i ğ i a k ş a m ı t a k i p e d e n g ü n d ü r . İ ş t e F a t i n H o c a , k a m e r î a y b a ş l a n n ı k a v u ş u m a g ö r e d e ğ i l , a y ı n g ö r ü l e b i l i r h a l e g e l m e s i n e g ö r e a y a r l a m ı ş , h e – s a p l a n n ı b u n a g ö r e y a p m ı ş t ı r ; y a n i H o c a ’n m k o y d u ğ u p r e n s i p , h ü k m î r ü ’y e t e u y g u n b u l u n m a k t a d ı r v e b u d u r u m d a , b i r e n g e l b u l u n m a d ı ğ ı t a k d i r d e h a k i k i r ü ’y e t d e g e r ç e k l e ş e b i l m e k – t e d i r . b ) D i y a n e t İ ş le r i B a ş k a n l ı ğ ı 1974 y ı l ı n d a , R a s a t h a n e İ .Ü . F e n F a k ü l t e s i v e H a r i t a G e n e l M ü d ü r l ü ğ ü y e t k i l i l e r i i le s e r i t o p l a n t ı l a r d ü z e n l e m i ş , b u t o p l a n ı t l a r d a , i s l â m d ü n y a s ı n d a d i n i g ü n l e r i n b a ş ı v e s o n u k o n u s u n d a m e y d a n a g e l e n i h t i l â f ı v e f a r k ı o r t a d a n k a l d ı r a c a k t e d b i r l e r i t e s b i t e t m i ş t i r . B u c ü m l e d e n o l a r a k , F a t i n H o c a ’n m , a y ı n i l k g ö r ü l e c e ğ i , e n B a t ı ’d a k i
RAMAZANIN TESBİTİ 139
12
Ara