Zarûretin devamına benzeyen bir durumu da fıkıh bilginleri şöyleifade etm işlerdir: Bir memlekette helâl nadir hale gelir ve haramher sahaya yayılırsa ve bu mem leketten çıkıp İslâmî hükümlerinyürüdüğü, helâl kazancın kolay olduğu bir başka memlekete gitmekde güç olursa m üslümanlann, zarureti defetm eleri için bu haram kazançlardanbir m iktar edinmeleri caiz olur, hatta zaruret miktarınıaşarak ihtiyacı karşılayacak kadar kazanması da caizdir; çünkü yalnızzaruret m iktarı kazanmak büyük güçlüklerin ve sıkıntıların doğmasına,iş ve kazancın sona ermesine ve nihayet m ahvolup gitmeyekadar varabilir
ellerinizle tehlikeye atmayın!» ve «Kendinizi öldürmeyin; şüpheyok ki Allah size çok acıyıcıdır,» buyruklarına aykırıolur. (54)Ebû Yûsuf’un da dahil bulunduğu bir gruba göre zarûrethalinde murdar hayvanın mübâh olmasının manâsı, onun haramlıkvasfımn kalkması değil, yalnızca yiyenden günahınkalkmasıdır. Nitekim «…Açlıktan darda kalan günaha kaymak -sızm yiyebilir. Doğrusu Allah bağışlayandır, merhametli olandır,»âyeti de bunu göstermektedir. Çünkü bunların haram olmasımurdar hayvan, domuz eti ve şarap olma vasıflarındandolayıdır; zarûret halinde mezkûr sıfatların ortadan kalkmadığımalûmdur; şu halde haram olma hükümleri de -sıfatlarıgibi- bakidir; fakat zarûret halinde yiyenden günah kalkar. İmdidarda kalan bunlan yememek için direnirse haramı yemekistemediği için direnmektedir ve günahkâr olmaz. (55)Bu görüşü ve dayanağım şöylece reddetmek mümkündür:Mezkûr yiyecek ve içecekler muayyen isimleri ve bunlara bağlıvasıflarından dolayı haram edilmiş olsalar ve zarûret halindebu vasıfları zâil olmamış bulunsa bile haram kılınmalarınınsebebi zararından mükellefi kurtarmak üzere onun menfaatidir;zarûret halinde mükellefin menfaati, mezkûr eşyanın haramlıkvasıflarının devamı ile değil, mübâh olmalarıyla gerçekleşir;çünkü ölmek, onları yemeden meydana gelecek zarardandaha büyük bir mefsedet ve zarardır; büyük zararın kaldırılmasıiçin daha hafif zarara tahammül edilir. Nitekim el-İzz b.Abdiselâm şöyle der: «…dinin pis saydığı şeyleri, köpek, domuz,yırtıcı hayvanlar gibi murdarları zarûret halinde yemek deböyledir; bu riâyet edilmesi farz olan bir faydalı davranıştır;çünkü hayatları korumanın faydası, pis yiyeceklerden uzak durmanınfaydasından daha büyüktür.» (56)Cumhûrun görüşü de aynı esasa dayanmaktadır ve biz bugörüşü tercih ediyoruz.D a r d a K a l m a s ı n a R a ğ.