YURT DIŞINDA MÜSLÜMANLAR 369

larm yani başkan, komutan, kadı vb. vereceği cezadır. 1 — Ahmed b. Hanbel, Evzâî ve İshâk’a göre şer’i cezâ (had) Islâm ülkesine dönülmeden infâz edilemez. 2 — Mâlik, Şâfii, Ebû-Sevr ve İbn el-Münzir’e göre ceza her yerde infaz edilir; buna ülke farkı engel olamaz. Ancak Şâfiî’ye göre komutan, devlet başkanı veya eyâlet vâlisi değilse ceza onların bulunduğu yere gelinceye kadar tehir edilir. 3 — Ebû Hânife’ye göre dâru’l-harbde işlenen suçun had ve kısası ne orada ne de dönünce infaz edilir. Ebû Hânife’nin delili aklidir ve dâru’l-harbde İslâm devletinin hâkimiyeti bulunmadığı esasına dayanır. Diğer görüşler ise Kitab ve Sünnetin umûmi, husûsi naslanna istinad etmektedir. Ayrıca -bilhassa harb halinde- yurt dışında ceza infâz edilirse bunun zafer aleyhine bâzı neticeler doğurabileceği, ceza görenin düşmana katılabileceği de gözönüne alınmıştır. (18) Mâlî ve ticârî sâhaya gelince, müslüman ve gayr-i müslim şahıslan ayn ayn ele almak gerekecektir. İki müslüman arasındaki münâsebetlerin daima İslâm ahkâm ve ahlâkına tâbi olacağı, bu mevzûda yurt farkının tesiri olmadığı husûsunda ittifak vardır. Bir müslüman ile gayr-i müslim; veyâhut da harb ülkesinde müslüman olup orada oturan iki şahıs arasındaki mâli münâsebetlere gelince bâzı görüş farklan ile karşılaşıyoruz. 1 — İmam Ebû Hanife ve Muhammed’e göre bu şahıslar arasmda meydana gelen bâtıl ve fâsid tasarruflar meselâ fâizli alış-veriş câizdir; aynca müslüman ve zimmî, harbiden borç aldığı veya gasbettiği malı ödemeyebilir; bu müslüman veya zimmî İslâm ülkesine dönse, mezkûr harbi de müste’men olarak gelse ve malını talep etse hâkim harbi lehine hükmetmez. Ancak müftî, harbî lehine fetvâ verir. Bu iki imâmın delili: -ribâ hakkında- Mekhûl’un rivâyet ettiği bir mürsel hadis ile «harb ülkesinde müslümanlann velâyet ve hâkimiyetlerinin bulunmadığı» düşüncesidir. 2 — Şâfiî, Mâlik, Evzâî, Ebû Yûsuf, İshâk, Ahmed b. Hanbel gibi müctehidlere göre dâru’l-harbde ve harbî ile de olsa müslüman için bu gibi muâmele ve tasarruf câiz değildir. Sirkat, gasp, borcu ödememe gibi durumlarda harbî, islâm ülkesine gelir ve hakkım talep ederse hâkim onun lehine hükmeder.