BOSCH, Kari
1874-1940 Alman Kimyacı
Yüksek basınç altında tepkimeler oluşturarak sanayi için gerekli ham maddelerin ticari düzeyde üretilmesini gerçekleştiren buluşlarıyla tanınır.
Mühendis babasının etkisiyle, alet, aygıt, gereç ve yöntemlerle küçük yaşta tanışan Bosch, çocukluk yıllan izlenimlerine uygun olarak mühendislik eğitimi yapıyordu. Hem eğitimi sırasında hem de doktora çalışması yaparken en başarılı dersi kimya olan Bosch, bu sayede VVislicenus ile araştırmalar yapma fırsatı buluyordu.
Bosch, Haber’in havadaki azotu tutmayı başararak, gübrelerin ve patlayıcı maddelerin üretiminde gerekli amonyak elde ettiğini biliyordu. Fakat bu, laboratuvar düzeyinde bir başarıydı ve ticari amaçlar için yetersizdi. Haber, yüksek basınç ve sıcaklık altındaki tepkimelerle hidrojeni, havanın azotu ile birleştirmek için karbon çelikli kaplar kullanıyordu. Oysa bu malzeme, hidrojen ile tepkimeye giriyor ve zamanla gevrekleşerek, daha sonraki basınç ve sıcaklıklara dayanamaz hale geliyordu. Bu sakıncayı gidermek için Bosh, çok sayıdaki denemelerinden sonra alışımlı çeliğin daha ömürlü olacağını buluyordu.
Diğer bir sorun, hidrojenin elde edilmesiydi. Bosch, Hidrojen kaynağı olarak su—gaz değişim tepkimesini (C0+H20=C02+H2) kullanmanın daha uygun olduğunu saptıyordu. Kimya mühendisi Bosch’un sanayi yönünden önemli olan bu çalışmaları değerlendiriliyor ve 1931 yılı Nobel Kimya Ödülü ile onurlandırılıyordu. Geliştirdiği yönteme göne ilk amonyak fabrikasını 1912 yılında kuran Bosh, Birinci Dünya Savaşı sırasında doğal amonyak sağlama yollan kesilmiş Almanya’yı, cephanesiz kalmak gibi acıklı bir durumdan kurtarıyordu.
Savaştan sonra daha büyük bir fabrika kurmakla görevlendiriliyor ve* yüksek basınç yöntemini yalnız geniş ölçüde amonyak elde etmek için de-
ğil, karbon monoksit ve hidrojenden metanol elde etmek için de kullanıyordu. Henüz 39 yaşındayken Planck’ın yerine Kaiser Wilhelm Cemiyetinin başkanı olan Bosch, naziler zamanında bile çalışmalannı sürdürüyor; hatta Haber’i açıkça överek, nazi ilkelerinin geçersizliğini anlatmak istiyordu. Ne yazık ki, düşüncelerinin doğruluğunu göremeden 1940 yılında yaşamını yitiriyordu.
