EULER-CHELPIIM, Haris Kari Angust Simon von
1873-1964 İsveçli Kimyacı
Şekerin mayalanması ve mayalanma enzimleri üzerindeki ça-lışmalanyla tanınır.
Babası Alman ordusu subaylanndandı ve uzaktan matematikçi Leonhard Enlerin akrabası oluyordu. Çocukluğunda gösterdiği yeteneği O’nu
resim akademisine yazılmaya yöneltiyordu. Burada renkler ve renk karı* şımlanna büyük bir ilgi duyan Euler-Chelpin, durumu esasından kavramak istiyor, böylece fizik ve kimya eğitimine yöneliyordu. Eğitimi sonunda bir süne Nemst ile çalışıyor, daha sonra İsveç’de Arrhenins’un yardımcılığına atau.yordu.
Birinci Dünya Savaşı’nın ilk yıllarında, İsveç uyruklu olması, Euler’in Alman ordusuna katılmasını önlemiyor ve bu görevi sırasında cephane ve alkol üretiminde yardıma olması için Türkiye’ye gönderiliyordu. ■
Boyalara olan ilgisi O’nun daha çok inorganik kimya üzerinde durmasını sağlıyor; fakat daha sonra mayalanma ve bu olayda katalizör görevi yapan enzimler ilgisini çekiyordu. Buchner, hücresiz maya suyunun şekeri mayalaştırdçını göstermiş, Handen ve Young, filtrdenen maya suyunun ikiye ayrıldığını ve her ikisinin de tek başına mayalanmada etkisiz olduklarını bulmuşlardı. Harden’in koenzim dediği bileşiğin yapısı ne idi ki, mayalanma gerçekleşiyordu?
Araştırmalar sonucu Euler, koenzimlerin nasıl bir işlevi olduklarını açıklıyor ve özelliklerini buluyordu.
Bunlar hayvan ve bitki dokularında yaygın bir biçimde bulunuyorlardı ve yapılan difosfopirin nükleotit (DPN) benzeriydi. Bundan sonra Euler, A ve B| vitaminleri ile nikotinamid üzerinde çalışmalar yapıyor ve kimyasal yapılarını buluyordu. Bu çalışmaları dolayısıyla 1929 yılı Nobel Kimya Ödülünü, Harden ile paylaşıyordu.
Emekli olduktan sonra bile kanser üzerine araştırmalar yapan Euler, nükleik asitlerin tümör oluşumunu hızlandırdıklarını ileri sürüyor, özellikle ileriki yıllarda nobel ödülü alan oğlu Ulf von Euler’in çalışmalarına da yardımcı oluyordu.