■ Armadllyo veya Tatu (Tol- ypeutes trlncinctus), vücut ısısı düşük ve savunma düzeni oldukça yetersiz bir hayvandır* Son yıllarda özel olarak yetiştirilmesinin nedeni, Cüz- zam hastalığı bakterilerinin armadllyo’nun vücudunda üretilmesidir. Cüzzam bakterileri verilmiş armadllyonunun dokuları alınıp bakteriler ayrılmakta ve saflaştırmaktadır. Sonra bunlar fare, armadllyo ve kobaylara verilmektedir. Tedavileri güç hastalara verem aşısı ile birlikçe verilerek, hastalığın önlenmesi çalışmaları umut verici bir yönde gelişmektedir. Cüzzam hastalığının vücuttaki olgunlaşması, dolayısıyla hastalık belirtilerinin’ görülmesi uzun sürdüğünden, armadilyonun hizmetinin yararlı olup olmadığını görmek için en az on yıl beklemek gerekmektedir.
■ Dizbağı yılanı (Thamnop- his sirtalis), gövde sıcaklığı beş dereceye de düşse canlı kalmayı başarır. Su yakınlarında yaşar ve yavrularını canlı doğurur.
■ Aslan yelesi adı verilen denizanasının (Cyanea capillata) gövdesinin çapı iki metre kadardır. Elli metreye uzatabildiği kollarını bir saniye içinde 5 metreye çekebilir.
■ Dünya’da bulunan en güç- iü zehir hangisidir?
Clostridium botulinum denilen çubuk biçimindeki bakterinin oluşturduğu toksin en zehirli maddedir. Araştırıcılara göre, sadece yedi gram toksin Dünya’daki bütün insanları öldürmeye yeterlidir.
■ Elektron ne büyüklüktedir?
Orta büyüklükte bir kavun Güneş’in yanında ne ise, bir elektron da kavunun yanında o kadardır.
■ Nefes neden kokar?
Sarmısak, soğan ve diğer
keskin kokulu yeyecekleri yiyenlerin nefesleri kokar. Bu koku mideden gelmemektedir. Çünkü yemek borusu zaman zaman açılır; sair zamânlarda sıkılmış bir diş macunu tüpü gibi sönüktür. Kuşküsuz bu kokunun nedeni, ağızda kak. n yiyecek artıkları da değildir. Kokulu yiyeceklerdeki moleküller mide duvarından geçerek kana karışırlar. Böylece akciğerlere de ulaşan güçlü koku molekülleri, nefesle birlikte çevreye yayılır.
0 İnsan Güneş’in yüzeyine yaklaşabilse neler görür?
Binlerce kilometre uzağa fırlayan alevler, dev qaz ırmaktan \\e Güneş yüzeyinin alçalıp yükseldiğini gözleyebilir. Bu yükseliş ve alçalışlar 100 Km kadar olup, saatteki hızı 1800 km ye ulaşır. Bu kabarma ve çekilmelere Güneş’in nabız atması denir ve her beş dakikada bir tekrarlanmaktadır. Çeşitli maddelerin veya bunların bileşimlerinin titreşimi değişik olduğundan, ayrıntılı incelemelerle Güneş’in hangi maddelerden oluştuğunu anlamak mümkündür.
■ Sivrisineğin duyargaları, bir santigrat derecesinin binde biri kadar sıcaklık değişmelerini algılayabilecek kadar duyarlıdırlar.
■ Mezgit balığı (Merluccius mermuccius), her yıl altı milyon yumurta bırakır. Bunlardan ancak bir düzine kadarı olgunluğa ulaşır. Eğer hepsi yaşasaydı, Dünya denizlerini birkaç yıl içinde tıka basa doldururlardı.
■ Karıncalar yuvaya dönüş yollarını nasıl bulurlar?
Karıncaların beyinlerinde, Güneş’in durumuna bakarak yerlerini ve sonra yuvayı bulmalarını sağlayan düzen vardır. Ayrıca, diğer karıncaların bıraktıkları kimyasal madde izleri yardımıyla da yuvalarına ulaşırlar. Son zamanlarda Afrika’da yaşayan kokar karıncaların, orman tabanındaki izdüşümleri değişmeyen ağaç tepelerinin durumlarından yararlanarak da yuvalarına dönebildikleri anlaşılmıştır.
■ Dünya’da, sayısı en çok olan hayvan hangisidir?
İpliksilerden (Nemetod) olan deniz kurdunuri sayısı, 4×1025 olarak tahmin edilmektedir.
■ Kambur balina (Megaptera novaeangliae) kışı tropiklerde geçirir ve altı ay İle dünyanın en uzun süre oruç tutan
■ Ekin çekirgeleri (Acrlda bl- colar), ürünlere zarar veren böcekler listesinde İlk sıradadır. Son zamanlarda bulunan ve çekirge yağı ile beslenen bir tek hücreli çoğaltılarak, sebze ve tahıllar üzerine serpilmektedir. Bu yolla çekirge vücuduna giren tek hücreli, yağlan yiyerek, çekirgenin enerji deposunu tüketmektedir. Tek Hücreli, İnsan ve bitkiler için zararlı değildir; fakat sayısı tek bir çekirgede dört milyona varan tek hücreli parazit sporları hareketsiz kalmaktadır. Bundan sonra çekirgeler toplanıp ezilmekte ve elde edilen sporlar başka çekirge sürülerinin zararlarını önlemekte kullanılmaktadır.
|
I ■ Balıkçıl, Leylek gibi kuşlar ! neden zaman zaman tek ayak üzerinde dururlar? |
Bunlar ırmakların ve göllerin çamurlu kıyılarında bulunan küçük balıklar, kerevit, karides ve yılanlarla beslenirler. Yiyecek aramak İçin zamanlarının büyük bir kısmını serin sularda gezinerek geçirirler. Kemikli bacaklarında yalıtkan tabaka olmadığından çok ısı kaybederler. Bu kaybı en aza indirmek için ayaklarından birini ve sonra diğerlerini karın tüyleri arasında ısıtırlar.
m Dev solucan, Avustural- ya’nın ormanlarında yaşar ve boyu üç metreye ulaşır.
■ Ak kuyruklu soreks (Pac-
i hura etrusca), mevcut memeli- j lerln en küçüğüdür. Ağırlığı üç | gramdır ve kalbi saniyede 16 kez atar.
■ Pişirilen veya yanan İstakoz neden kırmızılaşır?
Yanan derinin kımızılaş- ması, yüzeydeki kıcal damarların genişleyip daha çok kanın geçmesine olanak vermesinden dir. İnsanların heyecanlanınca kızarmaları aynı sebebe dayanır. İstakoz, karides ve diğer kabuklulann kızarmaları ısınan kabuklarındaki pigmentlerin (renk maddeleri)değişmesinden dir. Bu pigment,menekşe renkli “astaksantln” dir. Hayvanlar suda haşlanınca, astaksantin ayrışır ve ‘astasin’e’ dönüşür ve böylece renk kırmızı olur.
■ Güney – Batı Afrika Namibya bölgesi çöllerinde yaşayan karacık böcekleri (Teneb- rionidae), susuzluklarını gidermek için bir kum tepesinin doruğuna çıkar, arkalarını denizden gelen sise döner ve vücutlarını öne doğru eğerler. Böylece arka kısımda su olarak yoğunlaşan damla, ağırlığının etkisiyle böceklerin ağızlarına
doğru İlerlerler. Çöllerde susuzluklarını bu kadar güç gideren karacıklar İçin, bu durum canlı kalabilmenin tek yoludur.
■ Voltaj İle AmperaJ arasıdaki fark nedir?
Çok sayıda elektron bulunan yerden, az sayıda olan yere doğru bir akım olur. Bu elektriktir. Voltaj bu İki yer elektronları arasındaki farklılıktır. AmperaJ, akan elektron sayısının ölçüsüdür. Eğer telin ; bir noktasında bir saniye İçinde 6242×1015 elektron geçiyorsa, buna bir amper denir. Elektrik akımlarının voltajı düşük, fakat amperajı yüksek olabilir. Bunun tersi de söz konusudur. İkisi de çok yüksek olursa, yıldırım gibi etki yapar. Bu yıldırımlardan kimileri 100 milyon volt ve 160.000 amperdir.
■ Sinek sokan mantarı (Amanlta muscarla), şapkasının üzeri beyaz beneklerle bezenmiş, turuncumsu kırmızı renktedir. Gövdesi beyaz olan ormanların bu son derece zehirli mantarı, GABA denilen kimyasal bir haberciye benzer etkileri olan maddeler içerir. Bunlar insan vücuduna uygun biçim ve miktarda verildiklerinde, ağrı ileten sinirlere engel oluşurlar. Yapılan araştırmalar cüzzam, şizofreni ve ameliyat sonrası ağrıların tedavilerinde kullanılabileceğini göstermektedir. —
■ Pseudomonas syrlngae adlı bakteri bitkiler üzerine Ser- pildiğlnde donmamalarını sağlar. aynı bakterinin genleri değiştirilip, karlı yamaçlara serpil- diğinde buzlanmayı hızlandırır.
