Abbas, Ferhat

(d. 24 Ağustos 1899, Taher, Konstantin kenti yakınlan – ö. 24 Aralık 1985, Cezayir), Cezayir .ulusal bağımsızlık hareketinin önderi, siyaset adamı. Cezayir Cumhuriyeti Geçici Hükümeti’nin ilk başkamdir. Babası devlet hizmetinde görevli bir Müs- lümandı. Abbas, Philippeville (bugün Skik- da) ve Konstantin’de, sonra da Cezayir Üniversitesinde tam bir Fransız «öğrenimi gördü. İki yıl Fransız ordusunda askerlik yaptıktan sonra Setif’te eczacılığa başladıÖnce, Setif belecjiye meclisine, ardından Konstantin’deki genel meclise seçildi. Siyas i yaşamının ilk yıllarında Cezayirli Müslümanların .bjirer Fransız vatandaşı .olarak özgürlüklerine kayuşmalarmı sağlamak için Fransızlarla- işbirliğine gidilmesini, “yerli öğelerin Fransız toplumu içinde” eritilmesini ve sömürgeciliğin kaldırılmasını savundu. 1938’de Fransızlar konusunda, yanıldığını anlayarak Cezayir Halk Birliğini kurduk Bu .örgüt, hem Cezayirlilere Fransızlarla eşit hak tanınmasını, hem de Cezayir kültür ve dilinin kormtrtıasmı savunuyordu. Bununla birlikte Abbas, II. Dünya Savaşı başlayınca Fransız * * ordusunun sıhhiye birliklerine katıldı. 10 Şubat 1943’te, Abbas’ın ‘hazırladığı “Cezayir Halkının Manifestosu” ilan edilerek Fransızlara ve Müttefiklerin Kuzey Afrika’ daki yetkililerine sunuldu. Abbas’m siyasaltutumunda temel bir değişikliği yansıtan bu belgede Fransız sömürge yönetimi eleştiriliyor, her ulusun kendi kaderini tayin hakkı ilkesinin uygulanmadı çağrısında bulunuluyor ve Cezayir’de yaşayan herkese eşitlik bağlayacak bir anayasanın hazırlanması isteniyordu. Abbas mayıs ayında bir grup arkadaşıyla Manifesto’ya Cezayir ulusunun egemenliğini öngören bir ek yazdı. 26 Haziranda Fransızlara sunulan bu, ekin Fransız genel valisi tarafından reddedilmesi üzerine Abbas, Cezayir işçi sınıfı önderlerinden Meşsali Hac ile birlikte, Manifesto’ nun ve Özgürlüğün Dostları (Amis du Manifeste et de la Liberté-AML) adlı bir grup oluşturdu. Bu örgüt, sömürgeci olmayan yeni bir-Fransız federasyonu içinde yer alacak özerk bir Cezayir Cumhuriyeti öngörüyordu. AML’nin yasaklanmasından sonra biı* .yıl hapis yatan Abbas, 1946’da Cezayir Deyleti’nin. kurulmasında Fransa ile işbirliğini savunan Cezayir Manifestosu .Demokratik Birliği’m (Union; Démocratique du Manifesté Àlgériennç-UDMA) kurdu. Ama ılımlı ve uzlaştırıcı -girişimleri Fransız sömürge görevlileri üzepnde olumlu bir etki uyandıramayınca bağımsızlık için devrimci, mücadele vermeye kararlı bir örgüte olan Cezayir «Ulusal* JCurtuluş Cephesi’ne (E^N) katılmak üzere 1956’dk Kahire’ye kaçtı. ;İ(8 Eylül 1958’de Ferhat Âbbas’m başkanlığında .Cezayir Cumhuriyeti Geçici Hükümeti „kuruldu. Î961’de¡bu görevden istifa eden Abbas, Cezayir 1962’de bağımsızlığını k^anmca Cezayir Kurucu Meclisî’nin başkanlığına seçildi. Devrimci ve soşyalist FLN’yle siyasal bir ittifak kurdu. Ancak parlamenter kurumlarm ve anayasal düzè- nin savunuculuğunu yapmayı, dürdürdü. FLN’nin, Cezayir anayasası taslağını Kurucu Mecliş’in. .dışında, hazırlamasını protesto etmek için, Ağustos 1963’tp meclis başkanlığı, görevinden istifa etti ve bu nedenle FtN’den çıkarıldı. Devlet Başkanı Ahmed iten Belja’nm muhalifi olan Abbas, Temr muz 1964-Haziran 1965 arasında ev hapsinde tutulduysa da ertesi yıl serbest bırakildı.Feriıat Abbas Cezayir Bağımsızlık Savaşı’ m La Nûit coloniale (1962; Sömürge Geceleri) adlı kitabında anlatır. Le Jeune Algérien: de la colonie vers la province (1931; Genç Cezayirli: Sömürgeden’ Eyalete) ve Autopsie d*une guerre (1980; Bif Savaşın Otopsisi) öbür kitaplarıdır. Ferhat Abbas üstüne daha geniş bilgi, David C. Gordon’ m Passing of French Algeria (1966) ve Joan Gillespie’nin Algeria: Rebellion and Révolution (1960) adlı kitaplarında bulunabilir.