Abdurrahman Eşref

Abdurrahman Eşref
Türk bilgini ve şairi (Merzifon ?-İstanbul 1748). Mustafa Efendi’nin oğlu, Şair Nedim’in amcası olan Abdurrahman Eşref, Medrese öğreniminden sonra kadılıklarda bulundu. Kıbrıs’taki görevi sırasında, Kıbrıs Mollası lakabıyla anıldı. Özellikle İslâm bilimleri alanındaki yapıtlarıyla ve ansiklopedik bir çalışmasıyla ün saldı. Başlıca yapıtları: Tezkiret ül-Hikem fi Tabakat ül- Ümem (1738, bir tür ansiklopedi olan yapıt, edebiyatla ilgili kısa bir özet ve kimi bilginlerin biyografilerini kapsar), Uyun ül-Ulum (Bilimlerin Kaynakları), Mir’at üs-Safa (Mekke, Medine, Beytülmukaddes, Halilürrahman makamlarının erdemleri konusunda), İlm ül-Ahlâk (Ahlâk Bilimi), Zerrinname (manzum).
Sultanisi müdürlüğüne (1895), Darülfünun tarih müderrisliğine atandı (1900). Meşrutiyetin ilanıyla (1908) önce Defter-i Hakani nazırlığına, aynı yılın sonunda da Âyan Meclisi üyeliğine getirildi. Maarif nazırıyken vakanüvisliğe atandı (1909; son vakanü- vistir). Evkaf nazırlığı (1918), Şûrayı Devlet başkanlığı (1919), ikinci kez Maarif nazırlığı (1920) yaptı. İstanbul milletvekilliğine seçilip (1923), uzun yıllar Tarih-i Osmani Encümeni’nin başkanlığında bulundu. Abdurrahman Şeref, Tarih-i Osmani Ercümeni’nin çıkardığı dergide tarihle ilgili değerli makaleler yayınlandığı gibi, Sabah gazetesinde de Tanzimat hareketini ve o dönemin ünlü kişilerini konu alan bir dizi yazısı çıkmıştır. Sonradan Tarih Musahabeleri a- dı altında kitap olarak da yayınlanan bu yazılar, edebiyat tarihi açısından önemlidirler. Başlıca yapıtları: Fezleke-i Tarih-i Düvel-i İslâmi- ye (1885), Tarih-i Devlet-i Osmaniye (1893), Züb- det ül-Kısas (1899), Tarih-i Asr-ı Hazır (1918), Har- b-i Hazırın Menşei (1918), İlm-i Ahlâk (1918), Sultan Abdülhamid’i Sâni’ye Dair (Ahmet Refik ile birlikte, 1918), Tarih Musahabeleri (1923