ağaççık

ağaççık
Tek gövdesi bulunan ağaçtan farklı olarak yukarı ve aşağı doğru çıkan birden çok dallı ve gövdeli çokyıllıkodunsu bitkilerin ortak adı. Odunsu bir bitkinin ağaç olarak anılması için boyunun 4-8 m’yi bulması gerekir. Yetiştirilen kurtbağrı ve çobanpüskülü gibi bazı ağaççıklar, aşılanmadıklarında ağaç olmaya yatkın bitkilerdir. Ağaççıklar biçim ve boy olarak ayıüzümü gibi yerde uzayan örneklerden, sürüngen ardıca, ağaç benzeri sumağa ve mersine kadar uzanır. Büyüme koşulları bir ağaÇÇ<ğ,n biçim ve boyunu değiştirebilir. Sözgelimi, ağaç sınırı yakınlarında yetişen/birkızılağaç türünün birden çok gövdesi olabilir ve bu durumda ağaççıkjdiye sınıflandırılır. Ilıman bölgelerdeyse, aynı kızılağaç türünün tek gövdesi vardır ve sınıflandırmada ağaçlar arasında yer verilir. ABD’nin batısında yetişen birçok bodur meşe türü, ağaççıktır. Günlük kullanımda ağaççık terimi ile çalılık teriminin belirttikleri bitkiler birbirine geçmiştir ve iki terim çoğunlukla birbirinin yerine kullanılır. Otlarsa, genelde boylarının daha kısa olması, kış aylarına dayanıksız olmaları, odunsu gövdeleri bulunmaması ve çoğunun yıllık bitkiler olmasıyla ağaççıktan ayrılırlar. Biberiye ve lavanta gibi çokyıllık bitkiler, ılıman bölgelerde ağaççık diye nitelendirilirler. Yaban asması, acem sarmaşığı, asma, hattâ zehirli duvarsarmaşığı, bazı bitkibilimciler tarafından ağaççıklar arasında sınıflandırılırlar. AĞAÇÇIKLARIN YARARLARI VE ZARARLARI Dünyanın çorak ve yarı çorak bölgelerinde yetişen ağaççıklar, küçük hayvanlara barınak olurken, yaban hayvanlarına ve evcil j hayvanlara da besin sağlarlar. Ayrıca, dallarıyla rüzgarın yüzey toprağını sürüklemesine engel olurlar. Ormanlarda ağaççıklar, daha üstlerdeki ağaçların oluşturduğu bitki örtüsünün yerleşmesine ve büyümesine yardımcı olmalarının yanı sıra, hayvanlara besin ve barınak sağlarlar. Öbür bitkilerin tohumlarının çimlenmesi için gerekli ışık ve toprak koşullarını yaratırlar. Açalya, çaygülü, altınçanak, yasemin gibi birçok süs ağaççığ!, bahçe ve parkların görünüşüne güzellik eklerler. Başlıca süs ağaççıkları türleri arasında maun, akasya, çöl söğüdü, mürver, ormangülü sayılabilir. Güzel görünüşleri için yetiştirilen erguvan, kızılcık, akdiken, amerika çobanpüskülü, saka elması, süs kirazı, süs armudu ve süs eriği gibi bazı ağaççıklarsa ağaç sayılır. Ticari olarak işletilen ormanların kesim alanlarında ya da tüyleri kırkılmak için beslenen çiftlik hayvanı otlaklarında, ağaççık istenmez; çünkü ışık, su ve besin maddeleri açısından, ağaçlar ile otlar arasında bir “çekişme” vardır. Söz konusu yerlerde, bu çekişmeyi azaltmak için, gözetimjaltmda|yangın çıkarılarak,¡ağaççıklar yakılır; ya da ağaççıklara karşı, kimyasal ürünler, mekanik gereçler kullanılarak savaşılır. Kaktüs, akasya ve haçağacı (putağacı), çevre açısından sakıncaları olmamasına karşın, otlak bitkilerinin yetişmesi açısından istenmeyen ağaççıklardır. SINIFLANDIRMA Bitkiler genellikle çiçek ve yaprak düzenlerine göre ayırt edildikleri aileler içinde sınıflandırılırlar. Kozalakları bulunduğu için “kozalaklılar” diye adlandırılan bitkiler, ağaççık yapısındaki servigiller (Cupressaceae) ailesinden ardıçları ve porsukağacıgiller(Taxaceaejaile- sinden porsukağaçlarını içerir. Bir tohum yaprağı bulunan birçenekliler, agavgiller t(Agavaceae) ailesinden avizeağacı da denilen yukkaları ve buğdaygiller (Gra- mineae)! ailesinden| bambuı kamışları gibi ağaççıkları da kapsar. İki tohum yaprağı bulunan ikiçenekliler öbeğiyse, taçyaprağı bulunmayan çiçekli ağaççıklar (sözgelimi söğütler, alman ılgınları ve incirler) ile çiçekleritaçyapraklı (sözgelimi kadıntuzluğu, manolya, anason, şişeağacı ve kesterotu) biçimindeki alt bölümleri kapsar. Ağaççıklar çoğunlukla boyutlarına ve görünüme katkılarına göre betimlenirler: Sözgelimi, orta boylu çiçek açan ağaççıklar arasında açelya, kelebekçiçeği, kamelya, çingülü, güzel meyveli ağaççıklar arasında musa- ağacı (ateşdikeni) ve kocaeriği sayılabilir. Kadıntuzluğu, amerika adaçayı, yılbaşı yıldızı gibi ağaççıkların tümü çarpıcı renkli, bodur bambu gibi ağaççıklarsa yapraklarını dökmeyen, çekici bitkilerdir.