Ağrı (kent)

Ağrı (kent)
Ağrı ilinin merkezi. Trabzon’u İran’a bağlayan önemli transit yolu üstünde, 1 640m yükseltide kurulmuş olan Ağrı kentinin nüfusu 58 038’dir. TARİH Eskiçağ’da, Doğu Anadolu’da önemli bir devlet kurmuş olan Urartuların egemenliğinde olan Ağrı kentinin bulunduğu jyöre, Urartulardan sonra Persler ile Bizanslılar arasında birkaç kez el değiştirdi. VIII. yy. ortalarında Abbasilerin egemenliğine giren, 1054’de ilk Türk akın- larının başladığı yöre, 1064’te Selçuklular tarafından fethedildi. Daha sonra İlhanlıların ve Timurluların saldırılarına uğrayan Ağrı yöresi, belirli aralıklarla Karako- yunlu ve Akkoyunlu devletlerinin, kısa bir süre de Sa- fevilerin yönetiminde kaldı.1548’te , İran seferi sonucunda Osmanlı topraklarına katıldı. Osmanlı yönetim örgütünde Erzurum eyaletine bağlı Beyazıt (günümüzdeki Doğubeyazıt) sancağı içinde yer alan Ağrı yöresi, bu sancakla birlikte bazdn Van, bazenjde! Erzurum eyaletine bağlı kaldı. Bu sancağa bağlı olan ve günümüzdeki kentin doğu kesiminde bulunan yerleşme, XIX. yy.| başlarında Şarbulat adlı çok küçük bir köyken, 1828,1855 ve 1877’de üç kez Rus işgalinde kaldı. XX. yy. başlarında, İran karayolunun önem kazanmasıyla köy gelişmeye başlayıp, bir kasabaya dönüştü. Ama, Birinci Dünya Savaşı sırasında yeniden Rus işgaline gi- rip,1917’de RusiDevrimi’nin patlak vermesinden sonra Rus birlikleri tarafından boşaltıldı. GÜNÜMÜZDE AĞRI Birinci Dünya Savaşindaki Rus işgalinden gerilemiş olarak çıkan Ağrı’nın 1927’deki nüfusu, 5 000’i bile bulmuyordu (4 218). Cumhuriyetin başlarında Karaköse adıyla |Beyazıt| iline bağlı bir ilçe merkezi olan Ağrı, 1927’de aynı adlı ilin merkezi olduktan sonra da, uzun süre gelişmedi ve nüfusu ancak 1950’de 10 000’i aşabildi (10 028). Sonra gelişmeye başlayıp, 1975’te 35 000’i bulan nüfusu, 1985’te 50 000’i geçti (54 492); 1990’daysa 60 000’e yaklaştı (58 038). Yakın yıllara kadar bir hayvan ve hayvan ürünleri ticaret merkezi olan Ağrı kenti, günümüzde Doğu Anadolu’nun çokönemli bir ticaret yolunun Gürbulak kapısından İran’a geçmesinden önceki kesiminde, önemli bir konaklama merkezine dönüşmüştür. Ayrıca bu yoldan Ağrı’da ayrılıp güneye yönelen bir yol da, Erzurum’u Van’a bağlar. Bu yol kavşağı üstünde, doğudan batıya doğru hafifçe yükselen bir düzlükte, ağaçsız, çıplak görünüşlü bir çevrede kurulmuş olan kent, akasya ve söğüt ağaçları dikilerek yeşillendirilmiştir.