oaelligi, yasamı tehdit ed«cek düzeyde hipoksemi oluşmasıdır. Hıpokse- minın beraberinde hiperkapni bulunabilir veva bulunmaz.

Akut solunum yetmezliğine neden ola­bilen durumlar şunlardır :

1-    Solunum merkezi fonksiyonu bo­zuklukları:

Aşırı dozda sedatıf ilaç alımı Serebrovasküler hastalıklar Kafa travması îdyopatik hipoventilasvon

2-  Medulla spinalis ve nöromüsküler sis­tem bozuklukları:

Myasthenia gravis Poliomyelitis Guillian-Barre sendromu Medulla spinalis travması

3-   Göğüs auvan fonksiyonu bozukluk­lu klan:

Yelken göğüs ile beraber kosta kırıklan îleri derecede kifoskolyosis Obesite

4-  Üst solunum yollan hastalıkları: Yabancı cisim aspirasyonu

Kord vokal tümörleri Laringospazm

5-  Alt solunum yolları hastalıkları: Kronik obstrüktif akciğer hastalığı Ağır astma krizi

Şiddetli pnömoniler Son dönemde yaygın akciğer fibrozisi Akciğer tromboembolisi Erişkin solunum zorluğu sendromu (Adult respiratory distress syndrome — ARDS)

6 – Kalp fonksiyonu bozukluklan: Konjestif kalp yetmezliği Hipoksemi ve beraberinde hiperkapni ile karakterize akut solunum yetmezliği, yukarıdaki nedenler arasında en sık olarak kronik obstrüktif akciğer hastalarındaki akut eksazerbasyonlar sırasında ortaya çık­maktadır. Sadece hipoksemi ile karakterize akut solunum yetmezliğine yol açan ne­denlerin prototipi ise erişkin solunum zor­luğu sendromu veya diğer adı ile nonkar- diyojenik akciğer ödemidir.

Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığında Akut Solunum Yetmezliği

KOAH da hem hava yolu obstrüksiyo- nu hem de parankim harabiyeti vardır. Ak- ^,„^,^,,,1 yı^,K j!wrnj oran TH7PTV1 HHy?Nİnfl«> arıcrıvi’l (i₍, ve <’!>,, (ııırMvel UıtMiu;lun lıtr ütırc iv m ycu’riı tlu/,eylerde uıt.ulabihrıeı hastalık ilerledikçe anerıyel kan (¡azları patolojik sınırlara uiaşu. Ancak problem yavaş geliştiği için metabolik kompanza^- yon meydana gelir ve hastalar kronik bir solunum yetmezliği içinde kısıtlı fakat ken­dilerini yatağa bağlamayan bir yaşam sürer­ler. Herhangi bir nedenle bu denge bozula­cak olursa, birden hipoksemi ve hiperkapni derinleşir ve hasta akut solunum yetmezli­ğine girebilir. Bu tablonun göstergeleri olan artenyel kan gazlan değerleri, oda havası solunumu sırasında şöviedir.

—   Pa0₂ akut olarak 50 mmHg veya altına düşmüştür.

—  PaC0₂ akut olarak yükselmiştir.

— pH 7.30 veya altına düşmüştür.

Dengeyi bozarak akut solunum yet­mezliğini presipite edebilen faktörler şun­lardır:

1-   İnfeksiyonlar. En sık görülen presi­pite edici nedenlerdir. Basit bir üst solunum yolu infeksıvonundan pnömonive kac.ır çeşitli derecelerde infeksiyonlar, h-:n bronş obstrüksiyonunu arttırarak, hem oe ateş yoluyla metabolizmayı hızlandırıp C0₂ yapımını arttırarak etkili olurlar.

2-   Koniestif kalp yetmezliği ve akciğer tromboembolisi.

3-   Allerjik faktörler ve atmosfer pollüs- yonlan, bronkospazm yaparak ve sekres- yonlan koyulaştırarak etkili olurlar.

4-   Uzun süre yüksek konsantrasyonda oksijen verilmesi.

5-   Narkotik, sedatif ve trankilizan iiaç- lann gelişigüzel kullanılması.

6-   Abdominal gerginlik, pnömotoraks, göğüs travması ve postoperatif ağnlar gibi faktörlerin ventilasyonu engelleyerek gaz alım verimini daha zorlaştırması.

Fızyopatobji:

KOAH da yukarıdaki presipite edici faktörlerden herhangibirinin varlığı ile, za­ten patolojik sınırlara yaklaşmış olan ar- teriyel kan gazlan, aşağıdaki üç fizyopato- lojik mekanizmadan biri veya birkaç aracı­lığıyla süratle bozulur.

1-  Bölgesel ventilasyon-perfüzyon ora­nı bozukluğu. Bilindiği gibi, birim zaman içindeki ventilasyonun perfüzyona oranı

1. 8 dir. Akciğerin çeşitli bölgelerinde ço­ğunlukla ventilasyonun, bazan da perfüzyo- nun bozulması ile bu oran değişir ve hipok­semi meydana gelir. Başlangıçta hiperkapni yoktur fakat oran bozukluğu yaygınlaşırsa

!’ Yayanı tılvettl hıp<M*nlilıı«v«ıtııı Al veol veııtihısymıu yaygın olarak tı/.ıtMıpı im inan, alveol havasında oksijen purNivel İm hinci düşecek ve karbondioksit pareıyol l>u Hinci artacaktır. Bunun doğal sonucu hıpok- Nemi ve hiperkapnidir.

3-  Diffüzyon bozukluğu. Alveolo-kapil- ler membranda saf diffüzyon bozukluğu çok nadirdir. Genellikle diğer iki mekaniz­ma iie bir arada bulunur ve hipoksemiyi art­tırıcı yönde etki yapar.

Klinik Bulgular:

Akut solunum yetmezliğinde hipokse­mi ve hiperkapniye ait semptom ve bulgu­lar ön plandadır. Bunlara, zeminde olan hastalığın, presipite edici faktörlerin ve varsa komplikasyonların bulgulan eklenir.

Tablonun iki temel elemanı olarak hi­poksemi ve hiperkapninin bazı semptom ve bulguları birbirine çok benzer. Özellik­le santral sinir sistemi bulgulan birbiri ile karışabilir. 0₂ ve C0₂ değişiklikleri, ya­vaş gelişirse semptomlar az ve belirsizdir, birden gelişirse, semptomlar hızla ortaya çıkar ve çok belirgindir.

Hipoksemi bulgulan, baş ağnsı, baş dönmesi, taşikardi, siyanoz, huzursuzluk, bellek bozukluğu, koordinasyon bozuklu­ğu, şuur kaybı ve kardiyak aritmilerdir.

Hiperkapni bulgulan, baş ağrısı, baş dönmesi, taşikardi, siyanoz, huzursuzluk, terleme, konjuktivalarda hiperemi, adele seğirmeleri (asteriksis), uyuklama, şuur bu­lanıklığı, konvülsiyonlar ve komadır.

Akut solunum yetmezliği tanısında, arteriyel kan gazlan incelemesi yeterli bil­giyi vermektedir. Bu ölçümleri yapma im­kânı bulunmadığı zaman pratikte en sık saptanan belirtiler, yüzeyel solunum, siya­noz, uyuklama, terleme, adele seğirmeleri ve konjuktiva hiperemisidir.

Fizik muayene, eğer şuuru açık, ilişki kurulabilen bir hastada yapılıyorsa, kronik obstrüktif akciğer hastalığı bulgulan yanın­da presipite edici olaya ilişkin bulgulan da verecektir. Semptom ve bulgular, kompli­kasyonlarla daha da çoğalmaktadır. En sık ortaya çıkan komplikasyonlar, kardivovas- küler sistemle ilgilidir. Bunu, gastrointesti­nal sistem, sıvı-elektrolit dengesi bozukluk­tan ve nörolojik komplikasyonlar izler. Has­tada bunlardan herhangi birisi söz konusu ise, tabloya bu komplikasyonun semptom ve bulgulan da eklenecektir.

TimUvi itvııı «inin ilil musi’tı vittınlllı nlınıılı lıuvllımıtlıtln Ilımlın

a Arteriyel tıliMieıı pnrsıvel lııuıııı mı uyKiın bir düzeyde üıt.mıık vo veiıuinnvnıııı düzeltmek.

b- Varsa, inl’ekniyomı umIhvi hiiiipIi, sekresyonları temizlemek, lııtv» ynlu lUml masını ortadan kaldırmak

Akut solunum yeuvu’/.lipıııılp vurunu tehdit eden en ciddi tehlike lııpokM-ıuulh Bu nedenle yapılacak ilk iş Inı.siııyıı <>kn||#ıı vermektir. Ancak, kronik hiperknpııili İm« talarda solunum hareketlerini devam etti ren en önemli stimulusun hipoksemi oldu ğu unutulmamalıdır. Yüksek doz 0₂ verilip hipoksemi tamamen düzeltilirse, bu stimıı- lus da ortadan kalkar ve solunum hareketle­ri daha da yavaşlar. Bu nedenle dokuları oksijensiz bırakmayacak, fakat periferik kemoreseptörleri de uyararak solunum ha­reketlerini sürdürecek şeküde, düşük kon­santrasyonda ve sürekli 0₂ verilmelidir.

En pratik 0₂ verme yolu nazal kateter kullanmaktır. İnce bir lastik tüp burun deli­ğinden sokularak farinks arka duvarına ka­dar itilir (bunun için hastanın burnu ile kulak memesi arasındaki mesafeyi ölçüp, tübün bu uzunluktaki kısmını içeri sok­mak yeterlidir). Sonra lastik tüp içinden, dakikada 2 L gidecek şekilde ve mutlaka nemlendirilmiş olarak 0₂ verilmelidir. Bu şekilde akciğerlere % 24 konsantrasyonda

2       gönderilmiş olur. Bu da Pa0₂ nin 55-65 mmHg’arasında bulunmasını sağlar ve amaca hizmet eder. İmkân varsa sık sık arteriyel kan gazlan analizi yapılıp, verile­cek 0₂ dozu ve mekanik ventilasyona ge­rek olup olmadığı araştırılmalıdır.

Hastanın, verilen 0₂ den yarar görmeni için, yeterli bir alveol ventilasyonunun ol­ması gereklidir. Bu nedenle, bir taraftım Cl₃ vermeye başlarken bir taraftan da havıı yol lannı açık tutma girişimleri başlamalıdır Öksürük, hava yollannı temizleyen en etkili mekanizmalardan birisidir. Şuur yerimle ise, hastalar öksürtülmeli, yataktaki possl» yonları sık sık değiştirilerek Kokresvonlıırııı drenajı kolaylaştırılın alıdır. Aynen m>lıı num yollanna, buhar, sis veya ıırrımoj İmlin de su gönderilerek sekresyonlur sulandırılıp inceltilm elidir.

öksürüğün etkili olmadıkı durumlarda, bir kateter ile nazal yoldan trakua içine gi­rilerek aspiraşyon yapılır. Bu şekilde hem