ALIŞVERİŞ a 1. Çarşı, pazar gezerek belirli gereksinimleri karşılama, satın alma işi; Alışverişe çıkmak. Alışverişten gelmek. Kârlı bir alışveriş yapmak. — 2. Bir kimseyle olan ilişki: Bir arkadaşla alışverişi kesmek. Onunla hiçbir alışverişim yok. —3. Bir şey alışverişi, herhangi bir konuda karşılıklı etkileşim: Bilgi alışverişi. Düşünce alışverişi. — 4. Alışveriş etmek, belirli gereksinimleri satın alarak karşılamak: Hangi mağazadan alışveriş ediyorsun? —Biyol. Hücresel alışveriş, bazı maddelerin hücrenin selüloz ve sitoplazma zarından geçmesi. (Bu geçiş ya dıştan içe ya da içten dışa doğru olur. Su ve suda erimiş maddeler seçici geçirgen zarlardan geçer.) || Gaz alışverişi, atmosferi oluşturan çeşitli gazların giriş çıkışı. (Bu alışveriş solunum, fotosentez gibi bazı hücresel işlevlerin olabilmesi için canlılar-ca, kendi yüzeylerinde ya da özel bir organda gerçekleştirilir.)
— Fiz. iki atom, iki nükleon vb. arasında, aracı bir kuvantonun ortak kullanımıyla gerçekleşen kuvantum etkileşim mekanizması. (Bu bağlamda, alışveriş etkileşimi, alışveriş kuvvetleri ve alışveriş enerjisinden söz edilir.) [Eşanl. DEĞİŞİM.] (Bk. an-sıkl. böl.)
—ANSİKL. Fiz. iki atom birleştiğinde, elektronlarının kuvantum yapısı yüzünden, bu elektronların yeri ve hangi atoma bağlı oldukları kesin biçimde saptanamaz. Bir elektron aynı anda iki atoma da bağlıdır ve sözkonusu yöresizlik, iki atomun bağ enerjisinin anlatımında atomlararası elektron “alışveriş”i terimiyle betimlenebilir. Bu terim atomlararası kuvvetlerin ve özel-kle kimyasal bağın açıklanmasında çok önemli bir yer tutar.
Örneğin protonlar arasındaki elektromanyetik etkileşim göz önüne alındığında, aynı düşünce farklı bir görünüm kazanır. Klasik fizikte, böyle bir etkileşim, bir parçacığın yarattığı elektromanyetik alalın bir başka parçacık üstündeki etkisiy-e açıklanır, Kuvantum kuramındaysa alarm fotonlardan oluştuğu kabul edilir. Dolayısıyla her protonun fotonlar yayınladı-ğ varsayılır ve etkileşim, öteki protonları bu fotonları soğurması biçiminde be-! “ilenip. Ayrıca protonlar arasında foton a’şveriş” inden de söz edilir.
vükarıda açıklanan mekanizma genel-cr ve “gizil” parçacıklar adı verilen ara-~ K^vanîonların alışverişi, kuvantum et-
* eş .Tilerinin temel mekanizmasını oluşta ror atomlararası kuvvetler atomlar ara-s”3ak eektron alışverişinden, elektro-~a”yet k etkileşimler elektrikle yüklü parça: <’ar arasındaki foton alışverişinden
doğar; kuvvetli etkileşimler hadronlar arasındaki hadron alışverişinden (özellikle mezon) ve daha önemlisi kuarklar arasındaki glüon alışverişinden kaynaklanır; zayıf etkileşimlerin nedeniyse, özel bir aracı olan bozon alışverişidir.
