ALMANAK; Almanach (m), Jahrbuch (n), Fr. Almanach, İng. Almanac. Ay, hafta ve gün takvimlerini, güneşin doğuş ve batışmı, med-cezir hâdiselerini, güneş ve ay tutulmalarını vb. ihtivâ eden kitab veya tablolar.
Ortaçağda ve Yakınçağın başlarında Türk ve İslâm devletleri bilim ve teknikte çok ileri durumdaydılar. Medreselerde, rasathânelerde müsbet ilimlerin tahsîli yapılıyordu. İslâm âlimleri, bu ülkelerde astronomi ve matematik dallarında bâzı levhâ ve cetvelleri ihtivâ eden eserler hazırlamışlardır. Bu eserlerde, senenin hava durumu, güneş ve ay tutulmaları, bâzı astronomik hesap cetvelleri bulunurdu. Bunlar özellikle takvim şeklinde hazırlanıp hükümdârlara takdim edilirdi. İşte yüzyıllar önce hazırlanan bu eserler ilk almanaklardır. Türkiye’de ise almanak çeşidinin ilk örnekleri olarak Ebüzziyâ Tevfık’in yayınladığı Takvim-i Ebüzziyâ gösterilebilir.
Avrupa’da almanakların kuUamIması ise on altıncı yüzyıla rastlar. Matbaanın kullanılmaya başlamasından sonra periyodik olarak yayınlanmaya başlamıştır. Almanaklarda pratik bilgiler, senenin önemli olayları, fıkralar, hava tahmînleri vb. bulunuyordu.
Bugün çeşitli konularda, küçük takvim türü ansiklopedi hâline getirilen pek çok almanaklar basılmaktadır. Bunlarda, yılın ay, gün, hava durumu, astronomik olaylar, çeşitli istatistik bilgiler, geçmiş önemli olaylar, pratik bilgiler, önemli adresler gibi konular bulunmaktadır. Almanaklar, yılda bir yayınlanır. İçindeki takvim bilgileri, bir önceki yılın olaylarını hatırlatır.