Almanya Sosyal Demokrat İParttei,

Almanca
SOZIALDEMOKRATISCHE PA&TŞI DEÜTSCHl
a n d s (SPD), Avrupa’nın işçi’sınıfına dayanan
en köklü siyasal pârtilerden biri. Sosyalist
Enternasyonalin başlıca kurucuları ve en
etkili partileri arasında yjer alır’. Başlıca
yâym organı haftalık Vorwärts deresidir..
Ferdinand Lassaljie’nin Almaiı İşçi Öirlıği
ile Marksist siyaset adamlan August Bebel
ve Wilhelm Liebknecht’in Sosyal Demokrat
İşçi Partisi’nin 1875’te Gotha’da birleşmesiyle
kurulan Sosyalist İşçi Partisi’nin,adı,
1890’dan sonra Almanya Sosyal Demokrat
Partisi olarak değiştirildi, Başında Otto von
Bismarck’m bulunduğu Prusya hükümeti
tarafından 1878’de yasaklanmasına karşın
parti hızla gelişti ve. 1889’PçlaII. Entçmasyo,-
nal’in kurulmasına katkıda bulundun
1890’da yasallaştıktan sonra parlamento
{Reichstag) içim lerinde oylann yüzde
19,7’sini aldı’. Bu oran ,1912’de yüzde 34,8’e
yükseldi ve SPD parlamentodaki 397 sandalyeden
110’unu kazandı. Ama 1914’te
savaş harcamaları için olumlu oy kullanması
ve11. Dünya Savâşı felaketi SPD’nin ikiye
bölünmesine yol açtı. Kari Kautsky öhderliğindekî
merkezciler Bağımsız “Sosyal Demokrat
Parti’yi oluştururken, Rosa Luxem-*
burğ5 ve Karl Liebknecht önderliğindeki sol
kanat da ilerde’ Alman Komünist Pahisi’ne
(DKP) dönüşecek olan Spartakufc Birliği’ûi
kurdu. – *
SPD’nnv Friedrich Ebert önderliğindeki
sağ kanadı, 1918’de « krallığı kurtarmayı,
başaramadı; 1918-20 arasındaki komünist
ayaklanmalannı bastırmak için ise liberal ve
muhafazakârlarla birleşti. 1919-sfeçimlerin^
de oyların yüzde* 7,6’smı- Bağımsız’ Sosyal
Demokratlar, yüzde 37,9’unuise SPD aldı.s
Partinin’ Versailles*da imzalanan antlaşma-1
da olumlu sonuçlar > elde edememesi »ve
karşılaştığı ciddi ekonomik sorunlar, gördüğü
desteğin azalmasına yol açtı. Bağımsız1
lârla yeniden birleştikten sonra bile Sosyal
Demokratlar ‘1924’te öylann ancak yüzde
20,5’ini alabildiler. Parti bu tarihten sotıra4
belli bir ilerleme gösterdiyse de, 1929’dâki
Büyük Bunalım nedeniyle sağda Naziler,
solda Komünistler karşısında yeniden geriledi.
1933’e gelindiğinde Nazilerin 288,
Komünistlerin ise 81 sandalyeye sahip* oldu ğu 647 üyeli parlamentoda SPD’nin yalnızca
120 sandalyesi vardı, 1
1933’te Naziler tarafından yasa, dışı ilan
edilen SPD, II. Dünya .Savaşandan* sonra
yeniden canlandı. Doğu’da kurulan Alman
demokratik Qimhuriyeti’ndeki.(ADC) kanadı
Almanya Komünist Partisi’yle birleşerek
iktidardaki Almanya Sosyalist JBirlik
Partisi’ni’ (SED) oluşturdu. Batıdaki Almanya
Federal Cumhuriyetinde ise partinin
oylan .195ß’ten (yüzde. 28,8> 197^’ye .kadar
(yüzde 45^,9) düzenli olarak -yükseldi.
1966’da Hıristiyan Demokratlarla bir koalisyon
hükümeti kuran. SPß, 11969’da ^Hür
Demokratlarla oluşturulan bir koalisyon hükümetinin
»büyük örtâğî oldu. Bu hükümet,
Hür Demökratlann koalisyoncfan ayrılarak
Hıristiyan Demokratlarla yeni bir hükümet
kurduğu 1982’ye değin iktidarda -kaldı? ‘*
SPD’nin” politikası II. Dünya Savacı ertesinde
sürekli olarak sağa kaydı. Bu- gelişme
-1959-60’ta Marksizmin ve sınıf mücadelesinin
reddedilmesi ve SPD’nin bir işçi partisi
olmäktan çok bir halk partisi olarak tanımlanmasıyla
en üst noktaslrîa ulaştı.- Buna
karşılık SPD, 1964-87 arasında parti başkanlığını
yürüten Willy Brandt’in ^1969-74 arasındaki
başbakanlık döıieminde Doğu Avrupa’
ülkeleri ve eski Sovyetler Birliği’ne
yönelik olarak geliştirdiği Ostpolitik (Doğu
politikası) ile iki blok arasındaki ilişkilerin
yumuşamasına önemli katkılarda bulundu.
Brandt parti başkanlığım sürdürürken
1974’te başbakanlık ğörbvini ondän devralan
Helmut Schmidt de*1982’ye değin,-bu
politikaya sürdürdü. Brândt’ııl 1987’de-başkanlıktan
çekilmesi üzerine-bu -göreve
Hans-Jochen Vogel getirildi.^ -I 5
* ADC’de sosyalist yönetimin’ sona erinesi
ve iki. Almanya’nın, birleşmesiyle SPQ de
yeni bir döneme girdi: Birleşme .öncesinde
Mart 1990’da ADC’de, Batı’dakî partilerin
Doğu’da yeni örgütlenen kollarının da katılımıyla
yapılan Halk ‘Meclisi’ seçimlerinde
SPD oyların ancak yüzde^l,8’}ni alabildi;
Ekiinde, D’oğu’da olu§türiılan yeni beş eyaletjte
yapılan seçimlerde yalnlzcai Brandenburg’da
birinci parti olabildi. Aralıkta .birleşik
Almaıiya’nıh yetti1 parlainentosu için
yapılan seçimlerde ise” SPD Batı’daki oylârin
yüzde 35,9’unü alırken, Dpğu’da ajıcâk
yüzde 23 ?6 oranında oy’elde edebildi; topr
laıtl oy oranı yüzde 33’tü. 1989 ye 1-990’da
partinin şansölyeliğe aday1 gösterdiği Öskar
Lafontaine parti’başkanlığından ayrıldı’1 ve
yerine Björn Engholm seçildi.