amfetamin

amfetamin
Merkez sinir sistemini şiddetle uyararak,kalp atışını hız­
landıran ve kan basıncını artıran yapay ilaçlar öbeği.
Kapsül ya da tablet halinde satışa sunulan amfetamin-
ler, uyanıklığı artırır; açlık duygusunu azaltırlar. Bu özel­
likleri nedeniyle, bazı ruhsal çöküntü çeşitlerini ve uyku
bozukluklarını tedavi etmede kullanılırlar. Aşırı hare­
ketliliğin tedavisinde de amfetaminlerden yararlanıl­
mış, ama yan etkileri görülmüştür. Adrenalin hormo­
nuyla ilintili olan kimyasal türevler, noradrenalinin etki­
lerini artırırlar. Bunlardan üçünün (metamfetaminler,
dekstroamfetaminler ve bazı tuzlar) özellikleri ve yan
etkileri birbirinden farklıdır. Piyasada, Benzedrin, De
xedrin ve Methedrin adları altında satılırlar.
İlk amfetamin 1887’de elde edilmiş, ama tıbbî amaç­
la kullanılabileceği ancak 1920’lerde anlaşılmıştır. Son­
raki yıllarda amfetaminler sık kullanılmaya başlanmış ve
İkinci Dünya Savaşı sırasında askerlere verilmiştir. Bu
arada, tıbbi amaçtan çok, uyarıcı olarak kullanılmaya
başlanmışlardır: Aşırı dozda alındıklarında, kokainin
yarattığı duyguya benzer, ama daha uzun süreli bir ken­
dini neşeli hissetme hali yaratırlar.
1950 yıllarında amfetaminlerin uyuşturucu düşkün­
leri tarafından damardan iğneyle alınmaya başlanmala­
rıyla, amfetaminlerin amaç dışı ve aşın dozda kullanımı
gün geçtikçe ciddileşen bir sorun haline gelmiştir. Uzun
süre aşırı dozda kullanılmaları sonucunda aşın sinirlilik
hali, paranoid sanrılar gelişir ve bu kişiler her an saldırı­
ya hazırdır.
Ayrıca, dış dünyayla ilgilerini keserek içleri­
ne kapanıp, derin bir ruhsal çöküntüye girer, intiharı
düşünmeye başlarlar. Atardamar basıncı yüksek olan­
larda (yüksek tansiyonlular) ya da kalp sorunu olan kişi­
lerde, ayrıca ilacın etkisiyle yorgunluklarını hissetme­
yen, oysa kalp atışları aşırı hızlanan sporcularda, aşırı
dozda amfetamin kullanımı ölüme yolaçabilir.
Metamfetarmnm, sentetik bir uyuşturucuyla olan bi­
leşimi “ecstasy” ve billur metamfetarmnm “ice” (“buz”)
adı verilen biçimi, süreli ruhsal bozukluklara ve akciğer
ile böbreklerde yıkıma yolaçar.