VESTEL, elektronik sanayisinde, proje olu turmadan üretim aşamasına ve hatta son ürün üzerinde yapılan tüm kontrol ve test sonuçlarının Ar-Ge birimine iletilerek yapıle nan bir üretim süreci izliyor, tüm üretim a maları üzerinden sağlanan bilgi aktarımı, ş kete esnek ve hızlı Ar-Ge çalışması sağlıyı • •
Ar-Ge Merkezli Üretin
Manisa’nın Organize Sanayi Bölgesinde bulunan VESTEL Elektronik A.Ş., bünyesi içerisinde renkli televizyon, monitör, uzaktan kumanda ve çeşitli elektronik aygıtların üretimini gerçekleştirmektedir. Dünyada hızlı şekilde gelişen elektronik sanayi ve elektronik aygıt üretimi Türkiye’de 1950’li yıllarda radyo ve pikap üretimi ile faaliyete geçmiştir. 1960’h yılların sonunda siyah-be-yaz yayınların başlamasıyla televizyon üretimi başlamıştır. Bu yıllardaki korumacı ekonomik politikalarla, üretim genelde Avrupa ve Japon şirketleriyle yapılan lisans, know-how ya da teknik anlaşmalarla gerçekleşmiştir. Yerli üreticiler bu ürünleri üîke koşullan çerçevesinde geliştirirken, elektronik sanayii gelişmiş, yapılan bu çalışmalar bir altyapı hazırlamıştır. Bu anlaşmalar sonucu dışa bağımlı üretim gerçekleştiren elektronik sanayisi bu yıllarda ihracat yapamamıştır. 1980’li yıllarda başlayan renkli televizyon yayınları ve serbest piyasa ekonomi politikası sektöre canlılık getirmiş ve renkli televizyon üretimi başlamıştır. Böylece 1984 yılında VESTEL, %100 yabancı sermaye ile Polly-Peck tarafından kurulur. İlk olarak 9000 dolayında renkli televizyon üretme kapasitesiyle faaliyete geçen şirketin üretim alanı, televizyon, video, müzik seti, bilgisayar monitörü, mikrodalga fırın ve beyaz eşya üretimine kadar uzanıyor; ancak şirket şu anda yal-
lojisi ve iletişim alanlarında faaliyet gösteren, VESTEL Bilişim Teknolojileri Ticaret ve Sanayii A.Ş., ürünlerin yurtdı-şına pazarlama faaliyetlerini yürüten VESTEL Dış Ticaret A.Ş. gibi şirketler bulunuyor. Bu şirketlerle oluşturulan iletişim sayesinde şirket elektronik alanında güçlü şekilde üretimine devam ediyor. Ancak VESTEL’in üretiminde en etkili pay Ar-Ge biriminin. Kurulduğu günden itibaren, günün son teknolojisini kullanarak kendi içinde geliştirdiği modelleri üretmeyi hedefleyen ve bunu şimdiye kadar başarıyla yürüten şirketin Ar-Ge birimi. Elektronik Tasarım Bölümü ve Mekanik Tasarım Bölümü’nden oluşuyor.
Müşteri memnuniyetinin hedeflendiği şirkette, Ar-Ge birimi ve VESTEL Dış Ticaret A.Ş.’den müşteri istekleri, elektronik sektörü ve teknolojilerindeki son gelişmeler üzerine elde edilen bilgiler aracılığıyla üretilecek ürün ile ilgili bilgiler hazırlanır. Bundan sonra Ar-Ge biriminin çalışmaları başlar. Elektronik Tasarım Bölümü ve Mekanik Tasarım Bölümü tarafından proje geliştirilmeye başlanır.
Elektronik Tasarım Bölümü çalışmalarını, bütün üretim aşamalarına yayılmış olarak, bünyesindeki Elektronik Tasarım birimi, PCB (Printed Circuit Board-Baskı Devre) Tasarım birimi, Kompo-nent Mühendisliği birimi ve Test Sistemleri birimleriyle yürütür. Bu doğrul-
en uygun olanı seçilir. Tasarımda ürü nasıl, ne gibi özellikleri, hangi tük kesmine yönelik olacağı belirlene donanım tasarımı faaliyetlerine başl Komponent mühendisliği, üründe kı nılacak bileşen ve parçaları seçer ve 1 landırır. PCB birimi, hazırlanan devri ması ile birlikte kullanılan elemanl özellikleri ve mekanik tasarım bilg doğrultusunda PCB tasarımı gerçekl rilir. PCB tasarımından alman delik gileri ve mekanik tasarımdan alınan me programı ile birlikte PCB ürel gönderilir. Buradan gelen ilk müher lik örnekleri üzerinde geliştirmeler y lir ve PCB birimi bu devrelerin pilot timlerini takip ederek ortaya çıkan p lemleri çözer. Elektronik tasarım bi gerekli yazılımları yaparak tasarım pı tiplerini gerçekleştirir. Bu değerler me aşamalarından sonra tablo üze montaj (bread board) aşamasına ge ilk tasarım şasi üzerinde çalıştırdı: kontroller yapılarak gerekli geliştirm düzeltme çalışmaları yapılır. Aslında proje, tüm birimlerden bir temsile bulunduğu takım çalışması şeklinde rütülür. Bu proje ekibindeki kişiler 1 di birimleriyle sürekli iletişimde bulı rak projenin düzenli ve hızlı biçiı ilerlemesini sağlar. Bread board aşs sından sonra geliştirilen ürünün on k örneği oluşturularak, Kalite, Kalite vence Merkezi ve Ar-Ge birimin
nı, mühendislik oluml (engineering verifıcation) ması izler. Bu aşamada de mühendislik çalışmaları \ lir. Bundan sonra, geliştiı tasarımı kusursuzlaştın için tasarım olumlama (di; verification) aşaması gelir, aşamada, tasarım üzerinde ha testleri, bütün parçaları! re bir sökülüp ürünün heri
üretimi yapıyor. VESTEL, 1995 yılında Zorlu Grubu tarafından satın alınarak % 100 yerli sermayeli bir şirket haline dönüştü. Şirket, 61 000 m2 kapalı, 59 000 m2 açık olmak üzere 120.000 m2 üzerine kuruludur.
VESTEL Elektronik A.Ş., üretim faaliyetlerini VESTEL Grubu’na bağlı olarak sürdürüyor. Bu grup içinde, bilgi tekno-
Televizyonların karlanmada bekletilerek ısıtılması aşaması
gi bir durumda yanmaması için kısa devrelerin kontrol edildiği açık-kısa devre (open short) testi, gerilme (stress) testleri yapılır. Böylece Elektronik Tasarım Bölümü’nün, proje kontrollerinden sonra pilot üretim için Mekanik Tasarım Bölümü’nün çalışmalarının bitmesi bekleşir. Bütün bu süreç içerisinde Kompo–ent bölümü maliyet analizlerini sürdürerek yeni parça önerisinde bulunur. Ge-:ek projenin başında, gerekse daha sonra •; Jlanılacak yeni malzeme Ar-Ge biri-—mde tanımlanarak bilgi ağma aktarılır.
Aı-Ge birimi içinde bulunan Meka-
Tasarım Bölümü, Elektronik Tasa-
– —ı Bölümüyle eş zamanlı olarak proje-
mekanik ve estetik tasarımını ger-.¿¿leşririr. Endüstriyel tasarım evresi u’iîi adlandırılan bu aşamada, ürünün
– _,-rerİ! beğenisine uygunluğu, ergonomi- . imalat kolaylığı, malzeme seçimi
i -..lıvet gibi unsurlar göz önüne alma-~j». .”-“ün mekanik taslak resmi hazır-sırada desen, renk, şekil, grafik s madde özellikleri göz önüne -eçimler yapılır ve endüstriyel asar -‘. Izr tarafından son şekli verilir. İML-r- eî tasarım evresinde hazırlanın: t ; ~ erik resimler üzerinde, sistemli ı r.v-:viEİarını yerine getirebilmesi m rn.i. f ¿ilebilir duruma geçirilmesi mekanik detaylandırma çalış-
– :»~snır. Detaylı teknik resim-iırlinün prototipi hazırlanır fS/j üretimi için hazırlanan c r yurtdışına enjeksiyon ka-ı ‘¿erilir. Buradan gelen kari. *: mrrol ve düzeltmelerden •; Fabrikası’na iletilerek ı-r.i -redmine başlanır.
-.•ması olarak pilot üre-
■ ede gerçekleştirilen sı-.’erjr. Pilot ürünler üze-:r ‘ e dayanıklılık testleri m ¿şamasına geçilir.
* mrrikada gerçekleşti-■_ -.’-{je biriminin Me–• ri’nden aldığı bilgi-
ürün içinde kullanılan devre ve jiglerin dizgileri yapılır. Bu bantların her biri farklı devrelerin ya da bu devrelerin farklı aşamalarına ilişkin çalışmalarını gerçekleştirir. Bundan sonra lehimleme daha sonra lehimlerdeki soğuk lehim ve kısa devreyi kontrol eden test sistemlerinden geçer. Devreler çalışıyorsa ana şa-şiye ya da doğrudan montaj hattına aktarılır. Dizgileme, özelliklerine göre otomatik makinelerle ya da elle yapılır. Bütün bu süreçteki her bir devrenin üzerinde barkod bulunur. Bunlar matris sistemde ürün koduyla birlikte bütün üretim aşamasında izlenir. Bununla gerek ürün, gerekse devreler üzerindeki hangi parçanın olduğu, nasıl yerleştirildiği gibi bilgiler bilgi ağından anında alınır. Otomatik test line isimli, devrelerdeki dizgilerin lehimlerini gerekli yerlere belirli voltaj göndererek kartlan kontrol eden bu sistem, otomatik olarak veri tabanı oluşturarak bilgi analizi sağlamakta. Bütün bu bilgi aktarımı, hatalara, parçaların uyumluluk oranlarına anında ulaşarak ve bütün üretim sürecini izleyerek, gerekli geliştirmeyi yapmada, imalat kolaylığı geliştirmede ve hatta yeni ürün geliştirmesi sırasında, Ar-Ge birimine hız sağlıyor gözükmekte. Son montaj tarafından montajı yapılan ürün karlama kısmında çalıştırılarak ayar için yarım saat ısıtılır. Burada da yine ürün kontrol edilerek montaj hattında oluşan hatalar da raporlanarak bilgi ağına aktarılır.
Tamamlanan üretim aşamasından sonra son kalite kontrol aşaması gelir. Burada ölçümler yapılarak parça örneklemesine gidilir. Darbe testi, soğuk lehim, kısa devre ve çizik kontrolünden sonra paketlemeye geçilerek ürün piyasaya sürmeye hazır hale gelir. Ancak kontroller burda bitmez. Ar-Ge birimine bağlı Ar-Ge Kontrol Sistemleri Bölümü’nde bütün üretim için gerekli test sistemlerinin bakımı, yapılanması, onarımı, fabrika içi nakil sisteminin kontrolü yapılır. Yurtdışma ihraç edilecek örneklerin hazırlanması, üretimin takibi ve üretim problemleriyle ilgili tüm konular Üretim Destek Birimince yürütülür. Çıkış kalite kontrol biriminde, üretilen ürünlerden belli bir kısmı alınarak sıcaklık testinden, sarsılma ve düşme testlerinden geçirilerek, son kalite kontrolleri de yapılmış olur. Şirketin Dokümantasyon Bölümü de bütün fabrikadaki üretim aşamalarında olduğu gibi bir tarama (mapping) sistemiyle bilgi işlem merkezine bağlı.
YESTEL Ar-Ge biriminin, bu bilgi erişiminin yanında elektronik konusunda çeşitli kitap ve CD-Rom’lardan oluşan bir kütüphanesi de bulunuyor. Bu bilgi birikimi ve aktarımıyla VESTEL’in ürün geliştirmede kullandığı donanım birleşince, teknolojiyi en ileri seviyede izleyen, taleplere anında yanıt veren ve üretilecek tüm ürünlerin Ar-Ge biriminde tasarlandığı bir yapı ortaya çıkıyor. Elde ettiği karın %4’ünü Ar-Ge çalışmalarına ayıran VESTEL, ürünlerinin %75’ini yurtdışına ihraç ediyor. 1996 yılında TÜBİTAK’ın Ar-Ge desteğini alan şirket 16:9’luk yeni televizyonunu geliştirmiş ve piyasaya sürmüş durumda. VESTEL, ileri tekno\ojvyi yakalamada ve diğet dünya şirketleriyle tekabet etmeyi Ar-Ge faaliyetleriyle sağlamaya çalışıyor.
Özgür Tek
Devrelerin kontrol edildiği otomatik On-iine makinesi bilgi ağına kendiliğinden veri aktarıyor.
«İL
. ppnif-r
mıılıcr:.
Ürün parçaları Mekanik Fabrika’dan taşıyıcılarla aktarılıyor.