Aramca

A ramca, a r a m îc e olarak da bilinir, Sami
dillerinin orta kuzey ya da kuzeybatı öbeğine
bağlı dil. İÖ 7 ve 6. yüzyıllarda Yakındoğu’da
farklı dilleri konuşan halkların birbiriyle
anlaşmak için kullandıkları bir lingua
franca(*) durumuna geldi ve daha önce bu
işleri gören Akad dilinin yerini aldı. Daha
sonraki yıllarda Pers İmparatorluğu’
nun resmî dili oldu. Yahudiler de İbranice
yerine Aramca kullanmaya başladılar. Eski
Ahit’teki Daniel ve Ezra kitaplarının bazı
bölümleri ile Babil Talmudu ve Kudüs
Talmudu da bu dilde yazılmıştır. İsa ve
Havarilerin de Aramca konuştuğuna inanılır.
İÖ y. 300 ile İS y. 650 arası, Aramcanın
en etkili olduğu dönemdir. Bundan sonra
etkisini kaybederek yerini Arapçaya bırakmıştır.
Aramca, İS ilk yüzyıllarda Doğu ve Batı
Aramca olmak üzere iki kola ayrılmıştır.
Batı Aramcanın lehçeleri arasında, eskiden
Arabistan’ın bazı yerlerinde konuşulan Nebati
dili, bugünkü Şam’ın kuzeydoğusunda
Palmyra’da konuşulan Palmyra dili, Filistin-
Hıristiyan lehçesi ve Yahudi Aramcası
sayılabilir. Batı Aramca, sayıları az da olsa,
Lübnan’ın bazı köylerinde hâlâ kullanılmaktadır.
Doğu Aramca ise Süryanice, Mandayya
lehçesi, Yeni Asurcanm Doğu lehçeleri ile
Babil Talmudu’nda kullanılan Aramcayı
içerir. Bunların en önemlilerinden biri 3 ve
7. yüzyıllar arasında zengin bir edebiyat dili
olan Süryanicedir. Mandayya lehçesi ise,
Aşağı Mezopotamya’da kurulmuş bir Gnostizm
mezhebinin diliydi. Günümüzde Doğu
Aramca lehçeleri, Orta Doğu’da yaşayan az
sayıdaki Yakubi ve Nasturi Hıristiyan topluluklarınca
hâlâ kullanılmaktadır.