Arcan, İ(smail) Galip (d. 1894, İstanbul –
ö. 8 Ağustos 1974, İstanbul), tiyatro ve
sinema oyuncusu. Sahne için çeviri ve
uyarlamaları, yazıp yönettiği radyo oyunları
ve tiyatro eğitimi üzerine çalışmalarla da
tanınmıştır.
Revza-i Terakki Okulu’nda ve Soğukçeşme
Askeri Rüştiyesi’nde okudu. 1908’de,
önce arkadaşı Muhsin Ertuğrul ile birlikte
İ. Galip Arcan
Ara Güler
Burhanettiri Tepsi’nin topluluğuna, sonra
da Mürebbi-i Hissiyat adlı topluluğa katılma
girişimleri sonuçsuz kaldı. Ertesi yıl
Ahmed Fehim Efendi’nin topluluğuna girdi
ve Ahmed Vefik Paşa’nm Tabib-i Aşk adlı
komedisinde oyunculuğa başladı. Ardından*
Namık Kemal’in A k if Bey’indeki rolüyle
başan kazandı. Dönemin ünlü oyuncuları
Vahram Papazyan ile Ahmed Fehim’in
etkisinde kaldı. 1910’da katıldığı Burhanettin
Tepsi’nin topluluğunun Selanik turnesinde
olumlu eleştiriler aldı. 1914’te Darülbedayi’ye
öğrenci olarak girdi. 1921’de
Fransa’ya gitti ve Andre Antoine’m yardımıyla
Comedie-Française ve Theâtre de
l’Odeon’da çalıştı. İstanbul’a dönünce Raşit
Rıza’nın topluluğuna katıldı. 1923’te yeniden
Paris’e giderek tiyatro konusunda çalışmalar
yaptı. Yurda dönüşünde Muhsin
Ertuğrul’un kurduğu Ferah Tiyatrosu’nda
çalışmaya başladı. Bu topluluk dağılınca bu
kez Berlin’e gitti ve Alman tiyatrosunu
inceledi. Daha sonra İstanbul Belediyesi
Şehir Tiyatroları’nda oyuncu olarak görev
aldı. Burada Venedik Taciri (1930), Bir
Kavuk Devrildi (1930), Akın (1932), Kafatası
(1932), Ayak Takımı Arasında (1936),
Kral Lear (1937), Kibarlık Budalası (1941),
Kral Oidipus (1947) gibi oyunlarda başarılı
kompozisyonlar çizdi. Bican Efendi Vekilharç
(1921), Boğaziçi Esrarı (1922), Karım
Beni Aldatırsa (1933), Aysel, Bataklı Damın
Kızı (1935), Aynaroz Kadısı (1938) gibi
birçok filmde oynadı. Yüzü aşkın radyo
oyunu yazdı, bunların çoğunu yönetti. Yetmişin
üstünde oyun çevirisi ve uyarlaması
gerçekleştirdi. Tiyatro Meslek Okulu’nda
diksiyon dersleri verdi.
Uzun yıllar Muhsin Ertuğrul’la birlikte
çalışan Arcan’ın, Türk tiyatrosu ve sinemasının
oluşmasında önemli bir yeri vardır.
Temiz diksiyonu, titiz çalışması ve karakter
rollerindeki yalın, ama aynntılara önem
veren oyunculuğuyla haklı bir üne kavuşmuştur.
Sinemada Bican Efendi, radyoda
Habibe Molla tipleri ile uzun süre ilgiyle
izlenen Arcan’ın Tiyatroda Makyaj (1941)
ve Tiyatroda Diksiyon (1947) adlı iki de
kitabı yayımlanmıştır.
Arcan İsmail Galip
14
Şub