Ardhanarişvara

Ardhanarişvara (Sanskrit dilinde “Yarı
Kadın Olan Tann”), Hindu tanrısı Şiva’yı,
eşi Parvati ile birlikte tasvir eden erkek dişi
kanşımı figür. Hindistan ve Güneydoğu
Asya’daki birçok heykelde örneklerine rastlanır.
Figürün sağ (erkek) yarısı Şiva’nın
geleneksel süslemeleriyle donatılmıştır. Saçın
yarısı örülerek toplanmış, bel kaplan
derisiyle kaplanmış, yılanlar süsleme olarak
kullanılmıştır. Alında üçüncü bir gözün
yarısı görülür. Sol (dişi) yanda ise güzelce
taranıp toplanmış saçlar, alında yanm bir
tilaka (yuvarlak bir benek), çevresi siyahla
çizilmiş göz, çok güzel biçimlendirilmiş bir
göğüs, kuşakla bağlanmış ipek bir elbise,
bir halhal ve kınalanmış ayak görülür.
Çoğu uzmana göre bu figürün simgesel
amacı, erkek ve dişi özelliklerinin ayrılmazlığını
göstermektir. Şiva-Purana olarak bilinen,
masallardan oluşan bir derlemedeki
açıklamaya göre, Brahma önce erkek varlıkları
yaratmış, onların da öteki varlıkları
yaratmasını buyurmuş, ama erkekler bunu
becerememiştir. Şiva, Brahma’ya çifte cinsiyetli
olarak görününce, Brahma neyi eksik
bıraktığını anlamış ve dişileri yaratmıştır.
Başka bir masala göre de bilge (rshi) Bhrngi, ibadetini yalnızca Şiva’ya adamış ve
Parvati’yi tavaf edip ayağına kapanmaya
yanaşmamış, bunun üzerine Parvati, Şiva
ile birleşmeyi dileyerek Bhrngi’ye boyun
Ardhanarişvara, taş heykel, Çola dönemi;
Nageşvarasvamin Tapınağı,
Kumbakonam, Hindistan
Archeological Survey of India, Yeni Delhi
eğdirmeyi denemiştir. Ama bilge, kanatlı
bir böcek kılığına girerek yalnızca erkek
tarafı tavaf etmeyi sürdürmüş, o zaman
Parvati ısrarından vazgeçmiş ve Bhrngi’yi
kutsamıştır.