Aung San

Aung San (d. 1914 ?, Natmauk, Birmanyaö.
19 Temmuz 1947, Rangoon), Birmanyalı
milliyetçi önder. Ülkesinin İngiltere’
den bağımsızlığını kazanmasında etkili olmuş,
bir suikast sonucunda öldürülmüştür.
II. Dünya Savaşı’ndan önce İngilizlere karşı
etkin bir mücadele verdi, savaş sırasında ise
Japonlarla ittifak kurdu. Birmanya’nın
özerklik mücadelesine önderlik etmeye başlamadan
önce, yeniden Müttefiklerin yanına
geçti.
İngilizlerin 1886’da Birmanya’yı ilhak etmesini
izleyen direniş hareketine katılmış
bir ailenin çocuğuydu. Rangoon Üniversitesi’nde
öğrenciyken, üniversitedeki öğrenci
birliğinin sekreteri oldu. Şubat 1936’da U
Nu ile birlikte üniversitedeki bir öğrenci
boykotuna önderlik etti. Birmanya 1937’de
Hindistan’dan aynldı; 1938’de üniversiteyi
bitiren Aung San, milliyetçi örgüt Dobama
Asi-ayone (Biz Burmalılar Derneği) içinde
etkinlik gösterdi, 1939’da derneğin genel
sekreteri oldu.
1940’ta Birmanya’nın bağımsızlığı için yabancılardan
destek sağlamaya çalıştığı sırada,
Japonlar Aung San ile Çin’de ilişki
kurdular. 1942’de Birmanya’yı işgal ederken
kendilerine yardımcı olacak bir Birmanya
askeri gücünün oluşturulması için de
Aung San’a destek oldular. Birmanya Bağımsızlık
Ordusu olarak bilinen bu birlikler,
Japonlann ilerlemesiyle birlikte güçlendi ve
işgal edilen bölgelerde yerel yönetimi üstlenmeye
başladı. 1943-45 arasında Ba
Maw’m kukla hükümetinde savunma bakanı
olarak görev yapan Aung San, Japonlann
zaten elde etmeleri umulmayan bir zafer
kazanmalan durumunda bile Birmanya’nın
bağımsızlığı konusunda verdikleri sözü tutacaklanndan
kuşkulanmaya başladı. Aynca
Japonlann Birmanya askeri kuvvetlerine
karşı aldığı tutumdan da hoşnut değildi. Bu
sırada tümgeneralliğe yükseldi; Mart
1945’te Birmanya Ulusal Ordusu’nu Müttefiklerin
safına geçirdi.
İngilizler, Ağustos 1945’te Japonlann teslim
olmasından sonra, Aung San’ın kuvvetlerini
düzenli ordu birliklerine katmaya
çalıştılar. Ama Aung San, ordunun kilit
noktalanndaki kişileri yanında tutmayı başararak
Halk Gönüllüleri Örgütü’nü oluşturdu.
Görünüşte toplumsal hizmetlere ilgi
duyan emekli askerlerin oluşturduğu bu
örgüt, gerçekte Birmanya Ulusal Ordusu’
nun yerini alarak bağımsızlık mücadelesini
yürütmek üzere kurulmuş, siyasal amaçlı
özel bir orduydu.
1944’te, milliyetçi yeraltı hareketi Antifaşist
Halkın Özgürlüğü Birliği’nin (AFPFL)
oluşturulmasına yardımcı olan Aung San,
bu birleşik cepheye dayanarak 1946 sonlannda
Birmanya Yürütme Konseyi’nin başkan
yardımcısı oldu. Fiilen, başbakanlık
görevini yürütmesine karşın, İngiliz valinin
onun aldığı kararlan veto etme hakkı vardı.
İngiltere başbakanı Clement Attlee ile
Londra’da yaptığı görüşmeden sonra, 27
Ocak 1947’de, Birmanya’nın bir yıl içinde
bağımsız olması konusunda anlaşmaya vanldığım
açıkladı. Nisan 1947’de yapılan
kurucu meclis seçimlerinde AFPFL 202
sandalyeden 196’sım kazandı. Aung San,
komünistlerce “İngiliz emperyalizminin maşası”
olarak suçlanmasına karşın, Birmanya’nın
İngiliz Uluslar Topluluğu dışına çıkarak
bağımsız olması doğrultusundaki bir
karar tasansım destekledi.
Başbakan Aung San ve aralannda kardeşinin
de bulunduğu altı çalışma arkadaşı, 19
Temmuz 1947’de Rangoon’da yürütme
konseyi toplantısı sırasında öldürüldüler.
Savaş sırasında Uganda’da sürgünde bulunan,
Aung San’m siyasal rakibi U Saw, bu
suikastte rolü olduğu gerekçesiyle daha
sonra idam edildi.