Avalokiteşvara

Avalokiteşvara (Sanskrit dilinde avalokita
“ileriye bakan” ve isvara “tann”), Çince
g u a n y in , Japonca ka n non , Budacıhğm en
yaygın, tüm Budacılann sevgisini kazanmış
tannsı, sınırsız şefkat ve merhamet bodhisattva>
sı. Avalokiteşvara, bodhisattva’nin
(geleceğin Budası) dünya üzerindeki her
Tunç Avalokiteşvara figürü, Kurkihar,
Bihar, 9.yy; Patna Müzesi, Bihar
Patna Museum. Patna (Bihar); Royal Academy of Arts, Londra
varlığı kurtuluşa eriştirene değin kendi Budahğını
erteleme kararlılığım örnekler.
Adı, “her yöne bakan tann” ve “gördüklerimizin
tannsı” (gerçek, yaratılmış dünyamn
tannsı) gibi değişik biçimlerde yorumlanır.
Tibet’te Spyan-ras gzigs (Acıyan Bakışlı),
Moğolistan’da ise Nidü-ber-üjegci (Gözlerle
Bakan) adlanyla bilinir. Lokeşvara
(Dünyanın Tannsı), onun hem Çinhindi’ndeki,
hem de Tayland’daki değişmez
adıdır.
Avalokiteşvara, kendi kendini doğurmuş
ebedi Buda olan Amitabha’mn dünyadaki
görünümüdür ve onun baş süsünde temsil
edilir. Gautama Buda’mn yeryüzünden aynhşı
ile gelecekteki Buda Maitreya’mn ortaya
çıkışı arasmda geçecek sürede dünyayı
gözetir. İnsanlan deniz kazalanndan, yangından,
katillerden, soygunlardan ve vahşi
hayvanlardan korur. Dördüncü dünya olarak
nitelenen, içinde yaşadığımız evrenin
yaratıcısıdır.
Efsaneye göre, bir keresinde, dünyada ne
kadar çok kurtanlması gereken günahkâr
varlık bulunduğunu düşününce başı yanlır.
Amitabha Buda, bu parçalann her birinden
ayn bir. baş yapar; bunlan üçerli üç sıra
halinde ve onlann üzerine de onuncu bir
baş ekleyerek oğlunun üstüne koyar ve
hepsinin üstüne kendi suretini yerleştirir.
On bir başlı Avalokiteşvara, bazen bir
tavuskuşunun açılmış kuyruğu gibi görünen
binlerce kolla betimlenir. Resimlerdeki rengi
genellikle beyazdır (Nepal’de kırmızı).
Dişisi, Tannça Tara’dır. Potala Dağında
yaşadığına inanılır ve betimleri çoğu zaman
tepelerin doruklanna yerleştirilir.
Avalokiteşvara’ya tapınma, Kuzey Hindistan’da
en yüksek düzeyine 3-7. yüzyıllar
571 Avalokiteşvara
arasmda ulaştı. Çinliler, Guanyin adıyla 1.
yüzyıldan beri ona taparlardı. 6. yüzyıla
gelindiğinde, Guanyin bütün Budacı tapınaklanna
girmişti. Song hanedanı (960-
1127) öncesinde bodhisattva, Çin’de her
zaman erkek olarak betimlenirdi. Sonraki
betimlerdeyse her iki cinsin özellikleri de
örülür oldu. Bu gelişmenin bir yorumu,
odhisattva’nm ne erkek ne dişi olduğu ve
samsam’da. (geçici dünya), her türlü ikiliği
olduğu gibi cinsel farklan da aştığı biçimindedir.
Bu görüşe göre, heykellerinde ve
resimlerinde görülen bol dökümlü kumaşlar
ve yumuşak vücut çizgileri, cinsel bir kimliği
olmadığını vurgulamak amacıyla belirgin bir
bıyıkla birleştirilmiştir. Aynca, Lotus Sutra’da
(eski bir Mahayana kutsal metin
derlemesi) anlatıldığına göre Avalokiteşvara,
acıyı hafifletmek için gereken her biçime
bürünme yeteneğine ve çocuk bahşetme
gücüne sahiptir. Bir başka görüş, bu öğretinin
geçerliğini kabul etmekle birlikte, Guanyin
kültünün en azından 12. yüzyıldan
sonra bodhisattva’ya ana tannça özelliklerini
yüklediğini öne sürer. Kurtancı Guanyin’e
kişisel olarak tapınılan merkezlerden
biri, Ningbo yakmlanndaki Putuo Adasıdır;
burada bodhisattva’mn Potala’da (Buda
Dağı) yaşadığına inanılır.
Buda Amitabha’mn (Çince Omituofo; Japonca
Amida) Batı Cenneti’nde yeniden
doğmayı uman An Toprak mezhebinin
üyelerine göre Guanyin, Amitabha ve bodhisattva
Mahasthamaprapta ile birlikte, evrene
egemen olan üçlünün bir parçasını
oluşturur. Üçünün betimleri tapmaklarda
genelükle yan yana konulur ve resimlerde
Guanyin, ölüleri Batı Cenneti’ne kabul
ederken betimlenir. Bu Guanyin kültü, An
Toprak öğretisinin Çiriceye 3. ve. 5. yüzyıllar
arasmda çevrilen kutsal metinlerine
dayanır