AVRUPA KONSEYİ

AVRUPA KONSEYİ; Alm. Europarat, Fr.
Conseil d’Europe, İng. Council ofEurope. 5 Mayıs
1949 Londra’da imzâlanan Avrupa Konyesi
Statüsü ile kurulan siyâsi alandaki en önemli Avrupa
teşkîlâtı. Kurucusu 10 devlet olup, bunlar;
Belçika, Danimarka, Fransa, İrlanda, İtalya, Lüksemburg,
Hollanda, Norveç ve İngiltere’dir. Kurucu
devletlerin çağrısı ile Türkiye ve Yunanistan
aynı yılın Ağustos ayında, İzlanda 1950’de, Almanya
1951’de, Avusturya 1956’da, Kıbrıs
1961’de, İsviçre 1963’te, Malta, İspanya ve Portekiz
1977’de ve en son olarak da Liechtenstein
1978’de teşkilâta katıldılar.Yunanistan siyâsî rejimi dolayısıyla geçici bir
süre için konseyden ayrılıp (1969), daha sonra
geri döndü (1974).
Avrupa Konseyi statüsünün birinci maddesi:
“Avrupa konseyinin gâyesi, üyeleri arasında müşterek
varlıkları olan ilke ve prensiplerini korumak,
yaymak, iktisâdî ve siyâsî gelişmelerini (ilerlemelerini)
sağlamak için daha sıkı bir birlik meydana
getirmektir. Bu gâyeye ulaşmak için müşterek
meseleler müzâkere edilecek (tartışılacak),
anlaşmalar yapılacak, ictimâî ve kültürel sâhalarda,
hukûkî ve idârî meselelerde birlikte hareket edilecek,
insan haklarıyla temel hak ve hürriyetler korunacak
ve geliştirilecektir. Millî savunma ile ilgili
. meseleler, Avrupa Konseyinin yetkileri arasına
girmemektedir. Konsey’in nihâi gâyesi tek bir Avrupa
devletine ulaşmaktır.”
Avrupa Konseyi üyeliği, Konsey’in statüsündeki
belirtilen siyâsi rejime ve idâre tarzına uygun
diğer Avrupa ülkelerine de açık bulunmaktadır.
Avrupa ülkesi olmayanlar konseye üye olamazlar.
Konsey’in temel statüsünde ifâde edilen Avrupa
birliğinin temeli olarak düşünülen kültürel birliğin
esasları Avrupa’nın müşterek târihinden kay-
* naklanmaktadır. Bu kaynakları kısaca şöylece ifâ-
• de olunmaktadır:
“Konsey, Avrupa devletlerinin siyâsî birleşmelerini
gerçekleştirmede; Eski Yunan Felsefesi,
Roma Hukûku, Batı Hıristiyan kilisesi, Rönesans
Hümanizmi ve Fransız İhtilâli gibi ortak geleneklerden
faydalanacaktır.”
Organları: Konsey’in merkezi, Fransa’da
Strasbourg şehrindedir. Resmî lisanı İngilizce ve
Fransızcadır. Bâzan Almanca ve İtalyanca da yardımcı
lisan olarak kullanılır.
Bakanlar komitesi: Üye ülkelerin dışişleri s
bakanlarından meydana gelir. Senede iki defa top-.
lanır. Kendisine sunulan karar ve raporları görüşür. ‘
Komitenin başkanlığı alfabe sırasına göre dönerek
değişir. Ayrıca çeşitli teknik bakanlar da zaman zaman
kendi sâhalarındaki konularda yapacakları
işbirliğinin esaslarını görüşürler.
İstişârî asamble: Burada 170 üye bulunur.
Her ülke nüfusuna göre üye gönderir. Türkiye’nin
bu meclise üye 12 parlamenteri vardır. Bu üyelerin
milletvekili olmasını gerektiren bir hüküm olmadığı
halde tatbikatta bu temsilcilerin parlamenterler
arasından seçilmesi veya tâyin edilmesi
gelenek hâline gelmiştir. İstişâri asamble, her sene
üç defa birer haftalık süreyle toplanır ve her yıl
kendisine bir başkan seçer. Parlamento usûllerine
göre çeşitli konulan görüşür ve tavsiye kararlan
alırlar. Asamblenin çeşitli komisyonları vardır.
Teşkilâtın Genel Sekreterliği Strasbpurg şehrindedir.
Genel Sekreterlikte üye ülkelerden gelen
800 memur çalışır. Sekreterliğin, genel sekreteri veyardımcısı Bakanlar Komitesinin tavsiyesi üzerine
İstişârî asamble tarafından seçilir.
Avrupa Konseyi, kuruluşundan beri çeşitli
sözleşmeler hazırlamış ve bu sözleşmeler üye ülkelerin
imzâsına sunulmuştur. Bunlardan bâzıları
şunlardır:
İnsan Hakları Sözleşmesi (1950, Roma). Türkiye
bu sözleşmeye aynı sene katıldı.
Uyuşmazlıkların Barışçı Yollarla Çözülmesine,
Dâir Avrupa Sözleşmesi (Strasbourg 1957).
Avrupa Sosyal Şartı (1961).
Avrupa Hakemlik Sözleşmesi (1966).
Konseyin organlarından olan Avrupa İnsan
Hakları Dîvânı, insan hakları konusunda devletler
üstü bir mahkeme olarak düşünülmüştür. Bu dîvân,
konsey üyesi devletlerin sayısı kadar hakemden teşekkül
eder;
Konseyin diğer bir organı da, Avrupa İnsan
Hakları Sözleşmesini kabûl eden devletlerin taahhüt
ettikleri hüreiyetleri ve hakları gerçekleştirmek
için kurdukları Avrupa İnsan Hakları Komisyonudur.
Komisyona müracaat hakkı üye devletlerden
başka, hakîki şahıslara, hükümet dışı teşekküllere
ve insan topluluklanna da tanınmış bulunmaktadır.
Ancak devlet dışı hakîkî ve hükmî şahısların
mürâcaat yapabilmesi için ilgili devletin
Avrupa İnsan Hakları Komisyonunun selâhiyetini
(yetkisini) kabûl etmiş olması lâzımdır.
5 Mayıs günü Avrupa Günü olarak her yıl kutlanmaktadır.