BASIC DİLİNDE KULLANILAN KAREKTERLER

BASIC dilinde 3c tür karakter kiaesi kullanılır; Sayısal, alfabetik ve özel i»aret köseleridir. Sayılar 0-9, alfabetik karakterler İngiliz alfabesindeki büyük ve küçük harflerdir. Özel işaretler ise Tablo-i de verileistir s
Tablo-l Basic Karakerleri
Karakter Küsesi Sayılar Karakterler ve acıklaeaları 0 – 9
Alfabetik Karakterler A B C D E F 6 H J J K l H N 0 P Q R S T U V İM Y Z abcdefgtııjkltnopqrstuvMxyz
Özel İşaretler ■ esit işareti veya ataaa setboli * artı işareti veya biriestiree setbolü – eksi işareti * carpea işareti veya yıldız secbalâ / bölae işareti veya ayırta setbolü \ tae sayılı bölee işareti A Is işareti < ac parantez ) kapa parantez 2 yüzde işareti veya tae sayı tanıtlan sekeli 1 nutara veya çift incelikli sayı tanıelaıa seeboli t dolar veya karekter değişkeni tanıelaıa seaboli ! önlet işareti veya tek incelikli sayı tanıt!ata seebolü 1 ‘ve* yerine kullanılan setbol . nokta veya tae sayıyı kesirden ayırta işareti , virgil { noktalı virgül ı iki nokta istöste veya deyie ayıracı ? soru işareti veya PRIHT yerine geçen setbol < küçüktür işareti > büyüktür işareti ‘ tek tırnak veya ıREH yerine gecen setbol * cift tırnak veya karekter dizilerinin başlangıcını ve sonunu belirtse seebolâ _ alt çizgi

BASIC te çeşitli anlaelara gelebilen birçok itfret ve seüboller yazdınlabilir veya gSrintölenebilir. Bu işaretler ve ASCII kodları EK-1 de verileistir.

1.1.2.1 Sayı Tanımları

Bilgisayar dillerinde kullanılan layı tanıtları aşağıda veriltiıtir.

Ta» Savıtar

Ondalık kesir noktası bulunsayan sayılardır. Artı veya eksi değer alabilirler. Önünde işareti yoksa artı kabul edilirler. Büyüklükleri bilgisayar özelliklerine güre değişir. 16 Bit bilgisayarlarda l 32767 arasında değer alabilirler.

Sercel Sayılar

Ondalık kesir noktası bulunan sayılardır. Önünde işareti yoksa artı kabul edilirler. Sabit noktalı ve kayan noktalı sayılar diye iki türde gösterilebilirler. Sabit noktalı sayılarda noktanın (virgülün) yeri değistez.

 

1.1.2.1 Sayı Tanımları

Bilgisayar dillerinde kullanılan sayı Un talan atağı da verilsiftir.

Ta» Sayılar

Ondalık kesir noktan buluneayan sayılardır. Artı veya eksi değer alabilirler, önünde işareti yoksa artı kabul edilirler. Büyüklükleri bilgisayar özelliklerine göre değişir. 16 Bit bilgisayarlarda i 32747 arasında değer alabilirler.

Şerce! Sayılar

Ondalık kesir noktası bulunan sayılardır, önünde işareti yoksa artı kabul edilirler. Sabit noktalı ve kayan noktalı sayılar diye iki türde gösterilebilirler. Sabit noktalı sayılarda noktanın (virgülün) yeri değiıse:,

1575.25

sayısı, sabit noktalı gerçel bir sayıdır. Kayan noktalı gercel sayılar ise üslü gösterimde sunulurlar. Sayının büyüklüğüne, göre, noktanın yeri değişir. Buna bağlı olarakta üssün yeri değişir.

25.6S7E+6

sayısı bir kayan noktalı gercel sayıdır. Değeri 25.657×10* ya eşittir.

İkili. Şekilli. Onaltılı. Savı Si»tesleri

Bu sayı sisteeleri HER! BASIC bölüşünde anlatılacaktır.

1.1.2.2 Sayı Tiplari

Bilgisayar dillerinde genel olarak sayılar, inceliklerine güre üc türde ele alınırları Tas sayılar, tek incelikli sayılar ve çift incelikli sayılar. Yazılacak programların aeacına güre sayıların incelik özellikleri belirlenir. Saba hassas sonuçlar elde edilaek istendiği zaaan hane sayısı yüksek, yani çift incelikli sayılar tercih edilaelidir. Tas sayı olarak göstersek yeterli oluyorsa tta sayılar kullanıİsalıdır. Çok incelikli sayılar hee bellekte cok yer kaplar hee de isles zaeanını artırır. Bu konu ile ilgili bilgi İLERİ BASIC bölüşünde verilecektir.

Taa Sayılar

Özellikleri önceki bölüade anlatılan tas sayılar bellekte en az yer kaplayan sayılardır.

Tek İncelikli Sercel Savılar

Hane sayısı 7 veya daha az olan, ondalık kesirli ve üssü E ile gösterilen veya sonunda ‘!’ işareti olan gercel sayılardır.

ila gösterilen veya sonunda ‘i” seebolü olan gercel sayılardır. Ancak hane sayısı olan sayılar da sonuna t siagesi koyularak çift incelikli olarak kullanılabilirler.

» Seresi Sayılar

ICA

incelikli gercel sayılar 7 hane veya daha azdır. Değerleri 2.9E-39 ile 1.7E+38 sında değilir.

1BBASIC

incelikli sayılar 7 tıane veya daha aıdır. Değerleri 10E-38 ile tOE+38 arasında ilir.

9

ineli gercel sayılar kullanılır, ûslû sayıların üssâ -İD ile +10 arasında değişir.

L

Ta» Sayılar Tek İncelikli Sayılar ÇiU İncelikli Sayılar

31025 79.3 -4477.83789

♦25 -123454.7 12345478.9

-6753 44.7! 256.11

40 -12.5E-5 -1.854D+4

BASIC DEŞERLER1

İnde kullanılan değerler aşağıdaki »eaada gösterilaittir.

BASIC BESERLERİ

__ı_.
SABİTLER DE61SKENLER

1.Sayısal Sabitler 1.Sayısal Değilken lsieleri

!.Karakter Sabitleri (Katarlar) 2.Karakter Değilken lsieleri

, 1 SABİTLER

bilgisayarın uygulaaada kullandığı SERÇEK değerlerdir. Prograı içerisindeki ı değerleri hic bir zaean değiıaez. Sürünen onun gerçek değeridir. İki tir sabit layısil sabitler, karakter sabitleri.

!ÜM

anlatılan tüe gerçek değerler sayısal sabitlerdir. D bölütde verilen örneklerin tyısal sabittir.

(ARTARLARI

tak arasına alınan gerçek karakter sabitleridir. En cok 255 karakterden rlır. Bercek değerleri cift tırnak arasında kalan karakterlerin tüalidör,

Değişkenler, Basic değerlerinin içerisinde ııklnu» ve gerektiğimle kopyalarının alınsan için kullanılan isielerdir. Cebirsel isleolerde, X»3 dediğieiz zaean, X in değerinin 3 olduğunu biliyoruz. Nasıl belleğieizin bir kösesinde II in değerinin 3 olduğu saklanıyorsa bilgisayarda da X değişken kutusunun içine 3 değeri saklanır. Resiele söylı gösterilebilir.
x <—
ATANA tsleei ı

X değişken kutusuna 3 değerinin saklanaası isleeine ATANA denir. Bilgisayarın belleğinde kutular yoktur aea onun yerine, X değişken issiyle ayrılan bir alana ataea yapılır. Prograıın akın içersinde bu alanın isei (değişkenin isei) değiseez ancak alanın içindeki değer değissbilir. X değişkenine önce 3 sonra 7 değeri atanırsa 3 değeri kaybolur yerini

7 değeri alır. Resiele söyle gösterilebilir.
X <— 3
X <~ 7
Prograe parçası söyle yazılır ı
10 LET X-3 20 LET X»7
Yine prograaın akışı içersinde bir değişkenin değerinin kopyası alınarak başka değişkene atanabilir |

fmv -xyıt’

‘ANKARA* “AB25CD*

İ.1.3.2 DE&İSKENLER

Değişkenler, Basic değerlerinin içerisinde ııklnu» ve gerektiğimle kopyalarının alınsan için kullanılan isielerdir. Cebirsel isleolerde, X»3 dediğieiz zaean, X in değerinin 3 olduğunu biliyoruz. Nasıl belleğieizin bir kösesinde II in değerinin 3 olduğu saklanıyorsa bilgisayarda da X değişken kutusunun içine 3 değeri saklanır. Resiele söylı gösterilebilir.
x <—
ATANA tsleei ı

X değişken kutusuna 3 değerinin saklanaası isleeine ATANA denir. Bilgisayarın belleğinde kutular yoktur aea onun yerine, X değişken issiyle ayrılan bir alana ataea yapılır. Prograıın akın içersinde bu alanın isei (değişkenin isei) değiseez ancak alanın içindeki değer değissbilir. X değişkenine önce 3 sonra 7 değeri atanırsa 3 değeri kaybolur yerini

7 değeri alır. Resiele söyle gösterilebilir.
X <— 3
X <~ 7
Prograe parçası söyle yazılır ı
10 LET X-3 20 LET X»7
Yine prograaın akışı içersinde bir değişkenin değerinin kopyası alınarak başka değişkene atanabilir |

s
7ZT-
nıızzz:
….. r 1 ” r i–

Y * 7
X » Y
ı parçası »öyle yazılır t

O LET X«3 H> LET W (O LET M
m delerlerinin kopyaları ile aritaetik islee yapılarak sonuç istenen değişkene ilir |
3 ♦ 7 * ?
LA
/ 3 / 7 / A /3 / 7 / ıo /i
X Y z1 * Y l S

3 Y =* 7
X ♦ Y * Z
M parçası »öyle yazılır ı

10 X«3

20 Y«7 30 Z«1*Y
ken alanına aynı «akilde karakter katarı da atanabilir j
~r
x*
-ANKARA
ANKARA
X*
raa parçası »öyle yazılır i

10 LET X**”ANKARA”

a deyişleri bölüşünde LET deyisi anlatılırken değişik şekilleri açıklanacaktır.

Değişken i si el erinde yalnız sayısal ve alfabetik karakter küteleri kullanılır. Özel işaretler kullanılmaz.

– Değişken isielerinin ilk karakterinin alfabetik oleası zorunludur.

– Değişken isielerinin boyu Basic lehçelerine göre değişir. Bazılarında iki karakter ik< bazılarında 40 karaktere kadar çıkabilir.

üç tür değişken isei vardır: Sayısal değişken isialeri, karakter değişkeni isieleri ve indisli değişken isieleri.

SAYISftL DE6ÎSKEN 1SÎHIER1

1.1.2 deki taesayıları, tek ve cift incelikli gerçek sayıları, gerçek değer olarak alabilen değişken isieleridir. Ancak sayıların tipini belirleeek için değişken isielerinin sonuna aşağıdaki seeboller konur. SEHIRt , X! , Af , gibi.

X tan sayı

! tek incelikli sayı (single precision) t cift incelikli sayı (double precision)

Bunlardan biri kullanılmadığı zaean, tek incelikli değişken iseini tanıelıyor denektir. Sayısal değişkenlere her hangi bir ataıa yapıleaeıs ise değeri sıfır sayılır.

KARAKTER DES1SKEH tSIHLERl

Karakter değişken isieleri ‘$’ dolar seebolü ile son bulur. Karakter değişken isielerinin gerçek değerleri karakter katarlarıdır. Basic dilinde en sık kullanılan değişken türüdür.

Örnek

XI , ALI* , SEHIRI ,Y*

1HDÎSLÎ DE61SKEN İSİMLERİ

İndisli değişken, bir biriyle ilgili bir dizi sayının veya karakter dizisinin, tek bir değişken isei ile tanıelanarak üzerinde islee yapılabileesini sağlayan değişkenlerdir.

Her bir sayının yerini indislerle adresleeek, onları pratik bir şekilde kullanaayı sağlaaaktır.

İndisli değişken tek bir değişken isaiyle tanınır. Dizideki her bir indisli değişkene eleaan denir. Her elemanın dizideki yeri indislerle (alt simgelerle) belirlenir yani adreslenir. İndisler parantez içersinde, virgüllerle bir birinden ayrılarak, değişken isminden sonra yazılır. Her dizidf indisler sıfırdan başlatılır. At<4) , B! (2,3) gibi. İndisler taa sayı sabitleri olduğu gibi tam sayı değişken isieleri de olabilir. AKI) , B(I,J) gibi.

A*(0) .»> a h s e t
A<(1) aoa) K E H A L
At(2) ana) OZAN
Af(3) «a) H E H H E T
At (4) «■> YALAZ

ıkte S eleeanlı A*(4) indisli karakter değişkeninin dizilisi görülmektedir. At(0> »keninin gerçek değeri “AHÜT* katandır. Hepsi üzerinde isle* yapılabileceği gibi ayrı da islenebilir.
0 1 2 3
0 25 3 101 6
1 7 8 1010 24
2 2 3 9 10

kolonlar
sıralar
8(0,0) B(0,1) B(0,2) B(ö,3)
B(1,0) Bll,l) B(l,2) 0(1,3)
8(2,0) 8(2,1) B(2,2) B(2,3)

kte 12 eleeanlı iki boyutlu B(2,3) indisli değilken tablosu görülaektedir. Birincisi s sıralarını, İkincisi kolonları belirlemektedir. İkinci kolon ücincü sıradaki iken B(2,l) dir, gerçek değeri ise 3 tür.

dişli Dmıği«kanierin Kuralları

– İndisli değilken isialeri, dizideki boyut sayısı kadar indis sayıııns sahiptir.

– En fazla 233 boyut olabilir. Ancak yorumlayıcılara göre değişebilir.

– Eletan sayın en fazla 32767 olabilir.

– Dizideki indisler, tam sayı ubiti, taaıayı değiıkeni veya aritmetik ifade olabilir.

– İndisler virgül ile bir birinden ayrılırlar.

– İndisler yukarıdaki özelliklere uygun bir başka indisli değişken olabilir.

A(B(3),I) gibi.

– İndisler eksi olaaazlar.

– İndisleri daha önceden belirlenmeyen indisli değiıkenlerin maksi aua el mm sayısı 10 kabul edilir.
X.

Yk.l

Aj.«*»

Tj.k^S

Z9,10
X(N)

Y<K,U

T(J,KA3)

2(9,10)

1.1.4 ANAHTAR KELİMELER
Basic dilinde bütün değişkinlere kullanıcı, batına alfabetik bir karaktar koyaak kaydıy istediği iıai varabilir. Ancak Basic dilinde bazı keliaelcrin özel aniasi arı vardır, keliaeler Basic dilinde kullanılan koşutlar, deyialer, fonksiyon isialeri, aritaetik ve aantıksal ifadelerdir. Ayrılan bu keliaeler Basic prograaları içerisinde değilken iı olarak kullanılamazlar. Bu keliaelere anahtar keliaeler denir. Anahtar keliaeler lehcele göre değişeceğinden bu bölüade verilaeai», EK-2 de her lehçede kullanılan deyia koautların listesi yer alaıstır. 0 lehçeler için bu keliaeler anahtar kelindir.

1.1.5 BASIC İFADELERİ

Değişkenlerin ve sabitlerin, aritaetik işaretler, kartılastıraa işaretleri, aantıks deyialer ve fonksiyon deyişlerinin, parantezlerle bir anlaa verecek şekilde birbirleri bağlanaasma ifade denir. Basic dilindeki ifadeler be» bölöade ele alınacaktır ı

– Aritaetik ifadeler

– Karakter ifadeleri

– İlişki ifadeleri

– Hantıksal ifadeler

– Fonksiyon ifadeleri

Bunlardan ilk icü takip edan bölialerde, fonksiyon ifadeleri İsa 1.2.7 de acıklanaaktadır

1.1.5.1 ARİTMETİK İFADELER

Değişkenler ve sabitler belirli kurallar içinde, aritaetik işaretlerle birleterek aritaet ifadeleri aeydana getirirler. Bu birlestirae, parantezler kullanılarak prograacı için b anlaa taşıyacak tekilde yapılır. Aşağıda aritaetik ifadelerin yanlı» ve doğru tekille açıklaaalarıyla verilaiıtir t

Cebirsel BASIC dilinde

4×2+2y3 4F2+2YA3 yanlış Bir aritaetik ifade de sabitler, değişkenler ve 4»XA2+2*YA3 doğru parantezler arasında autlaka bir aritaetik itaret bulunur.

4a2*2(~b3) 4*AA2+2*-BA3 yanlış Birden fazla aritaetik işaret yan yana yazılaaaz 4*AA2+2*(-BA3) doğru

Basic dilinde aritaetik ifadelerde itlealerin öncelik sırası aşağıdaki kurallara göre yap

Seabol İslee_öncelik sırası

A üs alaa i

işaretini değittiraa 2

*,/ Cırpaa,bölae 3

\ Taa sayılı bölaa 4

HOD Kalan bulaa S

+,- Toplaaa , çıkaraa 6

Aynı öncelikteki itlealer ise soldan sağa doğru yapılır.

ılı Bölae i Ta* »ayılı bölae \ işareti ile yapılır. Bölae illeti tan sonra ondalık kısıa atılır. Tae sayı kıtaı sonuç olur, fiercel sayılan önce ya çevirir sonra bölee illetini yapar.
Y« 17\3 ‘Tae sayı bölae itleai

X« 19.25\8.6 ’19\9 seklinde yuvarlanır sonra taa sayı bölae itleai yapılır.

PRINT Y , X ‘Y ve X in ekrana yazdınlaası.

N ’Prograaın calıstırılaası.

2 <—–ÇIKTI

laa i Yukarıdaki gibi taa sayılı bölae yapar ancak «00 deyiai kullanıldığı ta tayı bölaenin sonunda kalanı sonuç olarak verir.
Y*17 HDD 3 *17\3 ün sonucunda kalan 2 dir.

19.25 HOS 8.4 ‘19\9 ün sonucunda kalan 1 dir.

PRINT Y , X

i

l <—–ÇIKTI

i. 2 KARAKTER İFADELERİ

ifadelerinde, karakter katarı veya karakter devitkenleri bir araya getirilerek m itleai yapılır. Birlettirae, ♦ işareti karakter devitkenlerinin veya karakter inin arasına yazılarak yapılır.
AI»*PRAttK * ‘A# karakter değişkeni t amal anır.

BI«*BASIC ‘ ‘Bl * ’

Ct” Al + BM ‘KİTABI* *AI,BI karakter değişkenleri ve ‘KİTABI* katarı birleştirilir. PRINT Cl

I

VUK BASIC KİTABI <——ÇIKTI

i.3 ÎLÎSKI İFADELERİ

ifadeleri iki değerin kartılastırılaatında kullanılır. İlişki ifadelerindeki in her ikisi de sayısal kökenli veya karakter kökenli olabilir. Karsılastıraanın )jru veya yanlış çıkar. Sonuçlar sayaçta saklanır. DOSRU için *1* YANLIŞ için *0*

. Karsılastıraalar genellikle 1F deyişlerinde kullanılır. İlişki teabolleri Tablo-2 »ittin

8EHB0L AUfttiI
ÖRMEK İFADE
S Eşitlik A>B
O veya X Esitsizlik A O B veya
< Küçüktür A < B
> Büyüktür A > B
<= veya s< Küçük veya eşittir A <* B veya
>* veya ■> Büyük veya eşittir A >■ B veya

İlişki seabollerinin hepsi AYNI ÖNCELtKTE’dir.

Sav m i İlişki İfadeleri t

Her iki taraftaki aritaetik ifadelerin sonuçlan ilişki seabolünü doğrularsa sonuç DOftRU yani *1*, doğrulaaazsa YANLIŞ yani ‘0* olur.

A-B > l+Y/Z

A-B nin değeri X«Y/Z nin değerinden büyük ise sonuç DOftRU yani M1 küçük veya eıit ise YANLIŞ “O* olur.

10 PRINT 6<10 ) 25<9 *4<10 sonucu doğru al(, 25<9 un sonucu yanlıştır *0*.

RUN

t o <——cikti

Karakter İlişki İfadeleri ı

Karakter ilişki ifadelerinde geçerli bazı kurallar vardır.

– Alfabedeki ttnceki harf sonrakinden küçüktür. ‘AA* < ‘AB*

– Büyük harfler kendi küçük harflerinden küçüktür. V>*A’, *A’<V, *AA*<*aa*

– Sayılar harflerden küçüktür. 250 < A

– Karsılastıraa birinci karakterden itibaren baslar eşitlik bozulduğu anda yukardaki kurallar gecerlidir.

“AAAA* < *AABA* örneğinde i. ve 2. karakterlerde eşitlik bozulaaaıstır. 3. karakter eşitlik bozulaustur. A < B nin sonucu doğru olduğu için tüa karsılastıraanın sonucu doğru olur.

‘12360* < *614* örneğinde sonuç doğrudur. Sayısal karsılastıraa ifadesi değildir. Karsılastıraa 1. karakterden baslar, Ki sonucu doğru olduğu için tüa sonuç doğruduı

– Aynı karakterden oluşan iki karakter katarı veya karakter değişkenin kısa olanı küçüktür.

‘ANKA* < ‘ANKARA* sonuç doğrudur.

‘ankara* < ’ankara * sonuç doğrudur.

■1 ifadeler sayııal değerler üzerinde islee yaparlar. İki veya daha fazla ilişki nin, aantıksal ifade seabolleri ile bağlanaası sonucunda elde edilirler. Her ili«ki nden D06RU *1* veya YANLIŞ *0* teklinde sonuçlar çıkarılır. Bu sonuçlar aantıksal ıcabolleri ile birleştirilerek tek bir sonuç elde edilir. Mantıksal ifade eri, islee öncelik sıralarına göre Tablo-3 de doğru yanlış tabloları ile •tin
Tablo-3 Mantıksal İfadeler
Doğru Tanin Tablosu Seabol ftnlaaı_İfade_X Y ifade
NOT değil NOT X D Y

Y D

AND ve X AND Y S D D

Y D Y D Y Y

Y Y Y

0R veya I 0R Y D D D

D Y D

Y D D

Y Y Y

KOR yalnız X KOR Y D D Y

D Y D

Y D D

Y Y Y

EQV eşdeğer X EflV Y D D D

D Y Y

Y D Y

Y Y D

ÎHP sonucu X IHP Y D D D

olarak S Y Y

Y D D

Y Y D

ı

30 AMD 6<30

n büyükle ve B 30 dan küçük iıe aantıksal ifadenin sonucu D06RU olacaktır.

> 10 0R Y<90

n büyük veya Y 90 dan küçük ise, yada ikisinden birinin D06RU oleası halinde sonuç acaktır.

T (X*20)

eıit değilse sonuç DOBRU’dur.

• NOT XX

irini doğru ile yanlış arasında değistiraek için kullanılır.

BASIC ifadeleri öncelik Sırası ı
1. Parantezler

2. Fonksiyonlar

3. Aritaetik ifadeler ve karakter ifadeleri

4. İlişki ifadeleri

5. Mantıksal ifadeler

Daha ünce de belirtildiği gibi ifadelerin kendi içlerinde de öncelik sıralan vardır. Aynı öncelikteki seabol veya işaretlerde öncelik en soldakindedir.