BASIC EDİTÖRLERİ

BASIC EDİTÖRLERİ
Editör Ur, kaynık progrıaın »Itrindi kod Un»»» m kolıylı»tıreık için hazırlamış ıl progrıalındır. Şenel ol ırak İki tür BASIC EDİTÖRÜ vardır: SATIR EDİTÖRLERİ, I EDİTÖRLERİ.

Sıtır editörleri Basic bölüaönde anlatılaıstı. Satır editörlerinde, sıtır nuaı girilerek satır çağrılıp üzerinde gerekli düzeltaeler yapılır. EDIT koautu da bir editörüdür. Ayrıntılı bilgi için EDIT koşutuna bakınız.

Ekran editörlerinde ialeç, ekranın her noktasına gidebilir ve gerekli düzeltae yapılıb Düzeltaeler sırasında INSERT, DELETE tuşları veya isletia sisteainin sağladığı sıtır özellikleri kullanılır. Düzeltae sonunda <enter> ile değişiklikler kabul ettirilir, editörlerinin bazı özellikleri aşağıda verilaistirı

1. Yeni satır nuaarası verilerek prograaa yeni satır ilave edilir.

2. Yalnız eski satır nuaarası girilerek satır silinebilir.

3. Eski satır nuaarası ile girilen yeni satır o satırın yerine geçer.

4. Ekranın her noktasına ialeç gidebilir, doğrudan prograa üzerinde düzeltaeler yapılır. Değişiklikler aşağıdaki kurallara göre yapılır s

a- Mevcut karakterlerin özerine yazılabilir, b- taleçin sol tırafi silinerek ilave yıpılıbilir. c- laleçin sağ tarifi silinerek ilave yıpılıbilir. d- INS tuyu kullanılarak ialaçin sağı, sağa kıydırtlırık araya kırıktı ilaveleri yapılabilir, e- Satır sonuna ilaveler yapılabilir, f- Yapılan değişiklikler <enter> ile geçerli olur.

2.1.4 BİLGİSAYARDA DERLEME VE YORUMLAMA

Birinci bölüade yüksek düzey dillerden bahsedilaisti. Bu bölüade o dillerin derli yorualaaa islealeri üzerinde durulacaktır. Derleae isleeinden önce aşağıdaki kavrı görelia.

Yüksek Düzey diller

BASIC,FORTRAN,PL/1,COBOL,PASCAL.RP6 gibi dillerdir.

Kaynak Prooraa

Yüksek dizey dillerden birinde kodlanan prograaa KAYNAK PROBRAH denir. Belirteçleri için ‘.BAS* ile gösterilir.

Derleyici İCDHPILER)

KAYNAK prograaı aakine diline çeviraek için kullanılan, yazılıa firaaları tara geliştirilen hazır prograalardır. Bu isleae de derleae isleai dendiğini birinci b öğrenaistik. Derleae isleai sırasında dilin kural hatalarının (SYNTAK ERRORB) l ekrana veya yazıcıya alınır. Hatalar prograa EDtTÖR’leri ile düzeltilir ve derlenir. Derleae isleai sonunda ANAÇ PROBRAH elde edilir.

ıtıteıdt kodlınıı», bilgiııyır donamıma uygun olan profrilUrt aıat prograa dınir. ıgnılır calııtınlıaısclır. Çılıstırılabüıeleri itin LİNK teininden gidiliri dir. Belirteçleri “.OBJ8 ili gösterilir.
ırogrııı calıltırılıbilir (ECECUTABLE) prograa bilini getirebilaık için bağlantı iliııl yapılır. LİNK liıtıa prograaı, ana prograa ile alt prograalır ırasındaki ıtri saptar, bağlantıları yapar ve çalıştırılabilir tek prograa haline getirir.

ırılabilir Prooraa <EXECUTABLE PR06RAH)

i linindin geçeis prograelara çalıştırılabilir prograa denir. Prograa uygulamak iği zaaan bu prograa çalışır. Kaynak prograaa ve aaaç prograaa bu asaaada artık C yoktur. Belirteçleri a.EXEa ile gösterilir.

ütaafl İDATA FİLE)

prograalar tarafından yaratılan veya veri alışverişi için kullanılan kütüklerdir, ikle ASCII kodunda yaratılaış kütüklerdir. Belirteçleri ‘.DAT* ile gösterilir.

Kütüâü (DATA FİLE)

ırılabilir prograaın okuduğu veri kütükleridir.

Kfitüflü (OUTPÜT FILE1

ırılabilir prograalar tarafından yaratılan veri kütükleridir. 2.5 te giriş ve cıkıs erinin kullanılın anlatılacaktır.

.4.1 MİKRO BİLGİSAYARLARDA DERLEME

ıe isleai Siki 1-4 de seaatik olarak açıklanaıstır. Ekrandan DENEHE.BAS olarak n KAYNAK PROBRAH, yardıacı bellekte bulunan derleyici prograaı yardıaı ile ANAÇ IHA dönüştürülür. Yardıacı bellekte DENEHE.OBJ isiali aaac prograa yaratılır. LİNK unda, DENEHE.OBJ aaac prograaı kullanılarak, derleyicinin yardıaı ile DENEHE.EXE çalıştırılabilir prograa yaratılır.

ılın uygulanışı da seaatik olarak gösterilaiştir. LOAD koautu ile ana belleğe çağrılan

i.EXE çalıştırılabilir prograaın uygulanaası RUN koautu ile yapılır. Prograa herhangi liris kütüğü kullanıyorsa yardıacı bellekten alıp kullanır. Çıktıyı yazıcı veya İM verir. Sonuç bir çıktı kütüğü ise ‘.DAT” belirteci ile yeni bir veri kütüğü t.

»e Yönteai

la Microsoft BASIC derleyicisi ile derleae isleai örnek olarak gösterilaistir. ıoft Basic derleyicisinde aşağıda isialeri verilen derleyici prograaları bulunaalıdır. BASCOH.COK BASCOH.UB BASRUN.EXE LINK.EXE

Prograa Derleae Seaası
DENEME.EXE Çalıştırılabilir P. <EXECUTABLE P.)
y.fl
(Disk veya disket)!
VERİ.DAT
Siris Kütüğü
_iJLAIft. FILEI ___1

3

ANA BELLEK
LOAD

RUN
Bısk veya Disket J
HERKEZI t S LEB öMITESt _(CPU)_

Prograaın Uygulanılası
Çıktı

«JUTPUTJ
^Yazıcı veya EkranJ
-f
CIKIS.DAT Çıktı Kütü$(i (OlITPUT FİLE)
Seki 1-4 Progrı
Uygulaaa Seaat)

»rlıyiciler» gör» dt|i«ik iıiılırdı «i«t«« programları bulunıklllr,

■n«k-J t

T«k disket lörücülû ve 10 N bayt sabit diaki olan bir aikrobilgi»ayarda derim iliııi yapılacaktır. Yukarıdaki sistea prograaları »abit dlıktı yüklüdür. Prograa editörü ile yazdığımız DENENE.BAS Basic kaynak prograaıaız da aabit diskte yüklü olıun. Bu duruada derleae isleai sırası aşağıdaki gibidir ı

OBASCOH <entw>

Microsoft Basic Coapiler Ver si on m. XXX

(C) Copyright Microsoft Corp. 19XX
Source fileoaae (.BAS) i DENENE <enter> <DENENE kütük isaini giriniz) Object filenaae (DENEHE.OBJ) t <«nter>

Source listing (NUL.LST) i <enter>

Bu aıaaada prograada hata yoksa DENEHE.OBJ aaac prograaı yaratılır ve sabit diskte saklanır.

DLINK <enter>

Hicrosoft Object Linker V XXX.XXX (0 Copyright 19XX by Hicrosoft İne.
Object Hodules (.OBJ) : DENEHE <enter> <DENENE kütük isaini giriniz> Run File (DENEHE.EXE) s <enter)

List FİLE (NUL.HAP) t <enter)

Libraries (.LAB) ı <enter>

rnek-II s

Aynı prograaın, sabit diski olaayan çift disket sürücülü bir aikrobilgisayarda derleae isleai aşağıdaki gibi yapılır. Derleyici sistea prograaları B sürücüsündeki diskette, DENENE.BAS kaynak prograaı ise A sürücüsündeki diskette bulunsun.

A>Bs BASCOH <enter>

(1. örnektekınin aynı isleaier yapılır, DENEHE.OBJ aaac prograaı yaratıldıktan sonra B disket sürücüsüne LİNK sistea prograa disketi sürülür)

A>BıLINK <enter>

ü. örnektekinin aynı işlealer yapılır. DENENE.EXE çalışabilir prograaı A sürücüsündeki diskette yaratılır. ‘.BAS* ve ‘.OBJ* belirteçli kütüklere artık ihtiyaç yoktur.)

A>DENEHE <enter> <Prograa uygulanır)
– ttfl *

Basic Mitilindi yorumlama isliminden kısıcı bıftıedilaitU. Derlemi iılıaindeki k«raa«>klık yorumlayıcılarda yoktur. Yorumlu» ve prograaın uygulaması RUN koautu il* baslar. Aaac prograa ve çalıştırılabilir pragrı* yırıtaı atatılan yoktur. DENEHE.BAS kaynak prograaı RUN koautu ila satır satır darlanlr va uygulanır. Hata verdiği satırda prograaı durur. Hatalı satır düzeltilir. Tekrar battan RUN koautu ile derlenir ve uygulanır.

2.1.5 SİSTEM AKİS DİYAGRAMLARI

Sistea akis diyagramları kaynak dokümanlardan sonuç dökûaanlara kadarki VER t ÎŞLEf StSTEHININ RESIHSEL 8ÖSTERIHIDIR. Sistea akis diyagraaları, eliaizdeki sistea olanaklarını dikkate alarak probleain cözûa yönteaini ayrıntılara giraeden tûaû ile açıklayan akıı diyagraalarıdır. örneğin sisteaiaizde sabit disk olaadığı zaaan hazırlanan siste* akıı diyagraaı ile sabit disk bulunduğu zaaanki diyagraa farklı olacaktır. Aynı sonucu farklı zaaanda verecektir. Benellikle sistea analistler tarafından hazırlanır ve programcıyı verilirler.

Ayrıntılar veya ilgili prograa akis diyagramları prograacılar tarafından hazırlanır. Bı diyagramlar çözümlenecek isin yöntemini ve gerekli operasyonları gösterir. Prograa akı diyagramlarında olduğu gibi ayrıntılara girmez.

Sistem akis diyagramı çizmek için belirli standart semboller kullanılır. Program akı diyagramlarında kullanılan sembollerde buna dahildir, tlave alarak kullanılan sembolle aşağıda verilmiştir.
TEYP t Teypten giris/cıkıs işlemini gösterir.
BA6LAC i İki ayrı programa veya veri kütüğünü birleştirme işlemini gösterir.
DELtKLI KART : Delikli kartlarla giris/cıkıs isleaini gösteı
DİSKET : Diskete giris/cıkıs isleaini gösterir.
J ı

SABİT ÖISK : Kapasitesi cok büyük, sabit, manyetik bilgi d* –ortamını gösterir.

Ornık 8i«t»» Akı» Diyıaraaı

Bir firmanın h»r aksam stok kontrol ünü yapacak ılıtıa akı» diyagramını hazırlayınız. Firmanın 1000 cilit ıtoju bulunmaktadır. Günlük ıttıı duruıu gün boyunca diıkat bilgi ortamına islenmektedir. Elinizdeki sistea olanakları bir 20 lî Bayi kapasiteli sabit diskli ve tek disket sürücûlü mikrobilgisayardır.
Siste» Akis Diyagramı :
Süncellesais Stok Kütüğü
T
o

,.Qr
YedeksTOK KüTü&ü
STOK KÜTÜ6Ü PR06RAM KONTROL Listeleaa, kontrol ve güncellestirae PROSRAH KONTROL

Stok Listesi Sipariş
Listesi

Sekil-5 Stok Kontrol Sistea Akis Diyagraaı
Akis diyagramında, diskten ana belleğe getirilen KONTROL isiali stok kontrol prograal, günlük satış durumunu disketteki SATIS kütüğünden ; STOK kütüğünü de diskten okuyacaktır. Güncelleşmiş STOK kütüğünü diske kaydedecek aynı zamanda STOK ÜSTESİ’ni ve SİPARİŞ LtSTESl’ni yazıcıdan verecektir. En sonunda diskteki STOK kütüğünün bir kopyası diskete yedeklençektir.

Ute bu diyagramdan sonra programcı, ayrıntılı program akı$ diyagramını hazırlar ve programı kodlar.

2.2 tSLETîM SİSTEMt

Bilgisayarda kütük yaratılanını, onlara eritilmesini, kltüklarin transfer ad: programların isletilmesini ve bllglııyınn yan birlilerinin (yancı, disk, ta kullanılaaunı kolaylaştırmak için hazırlanan* prograaları işletim aiatıai prı danlr.
Seki 1-6 dahi şemada ANKARA’dan PARA’nızı alıp IZHIR FUAR’ına gidiyorsunuz, fuardan alıp ANKARA’ya dönüyorsunuz. Ancak bu alışveriş için şu isleai er yapılmaktadır ı
ANKARA’daki EVden PARA’yı al, otobüse bin, hava alanına git, uçağa bin, IZHI otobüse bin, FUAR’a git, alışveriş yap, HEDİYE al, otobüse bin, EV’e dön.

Yukarıdaki işlemler daha ayrıntılıdır, örneğin ‘uçağa bin*, “İZHIR’e git” I uygulanırken cok karmaşık işlemler yapılmaktadır. Uçağın havalanması, yön değil inmesi bizim dışımızdaki işlemlerdir. İicak ÎZlUR’e gidiyor, ancak nasıl gidiyor 1 bizi ilgilendirmemektedir. Sadece ucak ile İZMİR’ e gidiş bizi ilgilendin Bilgisayardaki işletim sistmmi programlan da bize hissettirmeden birtakım iılemlı kısaca düşündüğümüzü uygulamada bize yardımcı olurlar. Yukarıdaki şemayı aşığın yeniden tanıalayalıa :

AHKARA-EV isiali disketteki PARA kütüğünü, diskteki İZHIR-FUARI kılavuzuna Birtakıa işlemler sonunda PARA kütüğü HEDİYE kütüğünü yaratır. HEDİYE ANKARA-EV disketine KOPYALA.

Yukarıdaki tanıada sadece KOPYALA koautu ile, tanımı verilen kütük bir yarden kopyalanıyor. Bu işlea yalnız bir komut ile yapılıyor ama nasıl yapıldı ilgilendirmiyor. İşte bu olanağı bize işletim sistemleri sağlıyor. 2.1.1.4 de a sistea prograalarının sağladığı kolaylıklar komutlarla işlerlik kazanır. Bundan bölümlerde bu işletim sistemi komutları anlatılacaktır.

SUtıı pragrtsı koşutları içıtl v« <h*nl oluk «*«r« ikiyi ayrılırlar.

İcmİ Koşutlar i Tü»(i bir »iıtta prograaı icind» toplanan kaautlırdır. COPY, DELETE gibi. IM9-D08)

Dıtsal Koşutlar ı Siste» prograsının isai il» koşut iıainin aynı olduğu koşutlardır. FORHAT, COMP gibi. (HS-0081

Kılavuzlar (Directories)

Varducı bellekler, kullanışı koiaylastırsak için alt bölüşlere ayrılırlar. Bu işlese KILAVUZLANA, her bir bölüşe de KILAVUZ denir. Seki 1-7 de bir yardıscı belleğin bölüşlere yani KILAVUZLARA ayrılışı gösterilsi$tir:
ANA KILAVUZ (Root Directory)

ALT . KILAVUZU (Sub Dircctory)
ALT .. KILAVUZU ALT … KILAVUZU
Sakil-7 Yardıacı Bellek Kılavuî Seaası
Aynı yardıscı belleğin kılavuzlarının A6AÇ «esası özerinde gösterilisi de Şekil-8 de verilsistirs
AMA KILAVUZ (Cs , At , Bî)

(\)
ALTI
<\)
ALT 2
ALT3

<\>
ALT 11 ALT12
ALT21 ALT22
ALT23 t\)
ALT231 ALT232
Seki 1-3 Yardıacı Bellek Ağaç Senası

Bir yardıscı belleğin kılavuzlansasının yararları şunlardır :

– Kılavuzlan»ıs yardıacı bellek ekonoaik şekilde kullanılır.

– Zasan kazandırır.

– Kütük iıai (akıtanından do|ın hatalar önlıntr.

– Kılavuzun üst «»ini allak, bılirli bir gurup kütdjün listııini alaıyı «ağlar.

– Farklı özelliklerdeki kütük viya prograılann ayrı kılavuzlardı «aklanaaiını ta Fortran kütükleri, Cnbol kütükleri, Baıtc k (İt İlki iri gibi.

Kılavuî Tanııı (Path Soecification)

Her kılavuz, bellek alanı içinde bir alt kılavuzdur. ALT231 isai ile kılavuzlanaı» b alanını söyle tanıtabiliriz:

ALT231 kılavuzu ALT23 kılavuzunun içindedir. ALT23 kılavuzu iıe ANA KILA içindeki ALT2 kılavuzunda bulunur. Ana kılavuzun iui olıadığına göre kıtaca gösterilebilir.

C*\ALT2\ftLT23\ALT231

A sürücüsândeki ALT232 kılavuzu içinde DENENE.BAS isiali bir Basic prograa k bulunsun. Bu kütüğün kılavuz tanıaı aşağıdaki gibi yapılır i Cı\ALT2\ALT2î\ALT2îl\DENEME.BAS

Bir kılavuzdan diğerine kopyalaaa veya batka bir işlea yapılacak ise KÜTÜK TANIf birlikte kılavuz tanıaı da verilaelidir. KILAVUZ TANINI ANA KILAVUZDAN İTİBAREN YAf Isletia sisteai koautları anlatılırken örnekler verilecektir.

2.2.1 MS-DOS İŞLETİM SİSTEMİ

MS-DOS isletil sisteai Hicrosoft firaasımn 8086/8098 aikroitleacileri için yazdığı iı sisteaidir.

NS-DOS isletil sisteainin koaut ortaıı A> , B) , O sieğeleri ile belirtilir. A> genelde disket ortaaını tamalar. C> sabit disk ortaaını tamalar. A-E arasında h kullanılabilaektedir.

BS-DOS isleti# sisteaindeki kütük tanıaı 2.1.1.1 de anlatılan kütük tanıaı ile aynıda Aygıt tanıaı s Kütük isai . Kütük belirteci Aygıt tamamda A: birinci disket ortaaını, Bs ikinci disket ortaaını, C: ise sabi ortaaını t amal al arlar.

Kılavuz Komutları s

jffl (Hake Directory) Koautu

Bellekte kılavuz yarataak için kullanılır. Yukarıdaki kılavuz teaasına gi sürücüsündeki disketin kılavuzlanaası gösterilaistir.

DA:

A>ND\ALT1

A>ND\ALT1\ALT11

A)HD\ALT1\ALT12

A>ND\ALT2 (ALT2 nin alt kılavuzları da aym yönteale yapılıı

A>HD\ALT3

CD IChang» Directory) Kaıutu

Kılavuz dejıstıraek icın kullanılır» Sistesin bulunduğu kılavuıd* kılavuz Uu»ıua göreli yoktur. Batkı kılavuzda iyltta yapılacak ise kılavuz tanıaı verilir. Kılavuz değiştirmek için de kılavuz tanıaı yapılır. ALTll kılavuzundan ALT231 kılavuzuna gataak için kılavuz tanıaı aşağıda gösteri laiktir.

A>C0\ALT2\ALT23\ALT231

Kılavuz tamamın ana kılavuzdan itibaren yapıldığına dikkat ediniz.

RP (Reaove Directory) Koautu

Yaratılan kılavuzları silaek için kullanılır. Silaeden önce kılavuz içindeki kütüklerin sılinaesi gereklidir. Kılavuz yaratlırken kullanılan ’fffl’ yerine ‘RD’ koautu yazılarak aynı kılavuzlar silinebilir.

A>RD\ALT1

DIR (PirBctorv) Koautu

Bulunulan kılvuzdakı kütük isai veya isimlerini listeler.

ODIR (Diskte bulunan kılavuzun listesini verir)

ODIR/P (Kılavuzun bir sayfalık listesini verir)

ODIR/N (Kılavuzun listesini yatay olarak sıralar)

ODIR A:\ALT2\ALT23\ALT231\DENEHE.BAS

DENERE.BAS 1253 1-10-87 2:00 p

Disk ortamında iken A sürücüsündeki disketteki ALT231 alt kılavuzunda DEHEHE.BAB programım arar ve bayt olarak büyüklüğünü, yaratıldığı saat ve tarihi listeler. Kütük isai verilirken bir bölüm harflerin yerine *•* kullanılabilir.

ODIR DE*.» (Bası DE ile başlayan tüm kütüklerin listesini verir)

İçsel Komutlar (Internal Commands) s

İçsel komutların çalışabilmesi için bulunulan ortamda veya kılavuzda COHHOND.CÖH sistem programının bulunması gerekmektedir, veya sistem açıldığında otomatik olarak okutulmuş olmalıdır.

Ortam Değiştirme

OA: (Sistem disk ortamından disket ortamına geçer)

A>

CLS (Clear Screen) Komutu

Ekranı temizlemek için kullanılır. İmleç sol üst köseye gelir.

OCLS

TYPE Komutu

Tanımı verilen kütüğün ASCII kodlu listesini verir.

OTYPE DENEME.BAS (DENENE.BAS kütüğünün kodlanmış listesini verir)

RENAhE Koautu

Kütüklerin «dini değiştirmek için küllimi ir.

A>RENAME DENEME.BAS PROBLEM.IAfi (DENENİ.BAS kütüğünün i««ini PROBLEM.BAB

olırık deği*tirir)

DEL veya ERA8E Komutları

Tanıaı verilen .kütük veya kütükleri tiler.

A>DEL DENMENE.BAS (DENMEME.BAS kütüğü silinir)

A>DEL DEN*.* (Bası DEN ile başlayan tüa kütükler

silinir)

DEL yerine ERASE komutu da kullanılabilir.

COPV Koautu

Bir kütüğü bir ortaadan başka bir ortaaa veya başka bir kılavuza kopyalamaya yarar.

A>C0PY A:\ALTi\ALTll\DENEME.BAS A:\ALT2\ALT21\t.*

A sürücüsündeki diskette ALTll kılavuzunda bulunan DENMEME.BAS kütüğü ALT2İ kılavuı aynı isia ile kopyalanır. Sistea, ALTll kılavuzunda ise bulunulan kılavuzun tamı yapmaya gerek yoktur.

A>C0PY DENMEME.BAS A:\ALT2\ALT21\*.»

Dizilisi ile de aynı isle* yapılabilir. Yukarıda tanıaı verilen birinci kütüğün ikim kopyalandığına dikkat ediniz.

OCOPY t.COM At /V

Diskte bulunulan kılavuzdaki, belirteci CQH olan kütükleri A daki diskete aynı iaialı kopyalar. /V seçeneği kopyalaaadan sonra doğruluk kontrolünü sağlar.

DAı

A>C0PY C:DENMEME.BAS

Birinci tama verilmiş ikincininki verilaeaistir. Bulunulan kılavuz ortasının tan verilaiyebüeceği için diskteki DENMEME.BAS kütüğü A sürücüsündeki diskete kopyalanır.

DATE Koautu

Sistea tarafından kabul edilen tarihi değiştirmek için kullanılır.

ODATE 9-14-1987 (Tarih ay-gün-yıl olarak girilir)

TİME Koautu

Sistea tarafından zaaanı değiştirmek için kullanılır.

OTIME 10il5ı35.69 (saat;dakika:saniye.saniyenin yüzde biri diziliai

girilir)

Dı*sal Komutlar <External Kommands) i

Dışsal koşutların çalıstırılabilaeleri için, bu komutlarla ilgili sistea progrımların bulunulan kılavuzda yüklü olaaları gereklidir. Daha gelistirilais lehçelerinde, komut

oncı, o Koaucun Rilivut tının varilerık koautu başka kılavuıdı kullınıık atıkUndÜr. C>Cı\D08\C0HP At DENENE.BAS CıDENEME.BAB
FORHAT Koautu

Yeni kullanılacak disketlerin forıatlanıası için kullanılır. Forıatlanıaııs disket kullanılanaz.

DFORMAT At /S /V (A daki disketi foraatlar)

Disk ortalında bulunulan kılavuzda FORMAT.COM siste# prograaı yüklü olıalıdır. /S seçeneği forıatlarken sistea prograalarının da kopyalanmasını sağlar.

IBHBIQ.COM

IBMDDS.COM

COMMOND.COM

/V seçeneği diskete en fazla 11 karakter uzunluğunda bir isiı verıek için kullanılır. A>F0RNAT As

Örneğinde sisteain diski yok ve F0RHAT.C0N sisteı prograaı da diskette ise önce sistea prograıı disketi sürülür sonra fortatlanacak disket sürülür.

D1SKC0PY Koautu

Kaynak disketi hedef diskete kopyalauk için kullanılır.

ODISKCOPY A: B: (A sürücüsündeki disketi B sürücüsündekine kopyalar)

A>DISKC0PY At B?

İkinci örnekte, önce A sürücüsüne DISKC0PY sisteı disketinin sürülnsi gereklidir.

ODISKCOPY At Bı /I U\ seçeneği disketin bir yüzüne kopyalamasını sağlar)

C0MP Koıutu

Bir veya daha cok kütüğün karsılastırılıasını sağlar. Farklı olan kesiıleri belirtir.

OCONP AjDENEME.BAS C:\OQS\DENEME.BAS

A daki DENEME.BAS prograıını diskin DOS kılavuzundaki aynı isiıli prograa ile karşılaştırır.

A)C0HP Aı\ALTI A:\ALT2

önce C0MP sistea disketi sonra A disketi sürülıelidir. A disketinin ALTI ve ALT2 kılavuzlarındaki tül kütükleri karşılaştırır.

D1SKC0HP Koıutu

İki disket içindeki kütükleri karsılastırıaya yarar.

DDISKC0MP At B: /I

A sürücüsündeki diskette bulunan kütükleri B sürücüsündekilerle karşılaştırır. Sisteı tek sürücülü ise birinci disketi ikinci ile karşılaştırır. Bu duruıda sisteı, disketlerin birkaç kez sürül mini isteyebilir. /I seçeneği kullanılırsa disketlerin sadece bir yüzünü karşılaştırır.

BACKUP Koautu

Bir veya daha fazla kiitüğtt disk vaya diakata yedeklilik İçin kullanılır. Dİ »kattı v»y» disktin diıkatı y»dıül»ıık aüıkiindttr.

OBACKUP Ci8T0K.DAT Al STOK. DAT </B> </H> </A> </D>

Diskteki STOK.DAT veri kütüğünü A diki STOK.DAT kütüğüne yedekler. Diskteki STOK.DA’ için bir disket yeterli olaaz iı» »i»t»a ikinci bir disket ister. Bu duruada dİ etiketlenaelidir. /A seçeneği kullanılırsa daha önce yedeklenai» kütükleri yapılır. /D seçeneği ise yedeklenen kütüklere tarih koyıak için kullanılır.

OBACKUP C>«.< Aı /S /«

örnekteki gibi /S seçeneği kullanılırsa sisteı diskte bulunulan kılavuzun a! kütükleri de yedekler. /K seçeneği kullanılırsa en son yedekleaeden sonra değ uğraııs kütükleri yedekler.

Yedeklenen kütükler COPY koautu ile kopyalanan kütükler gibi orjinalinin aynın d Yedeklemiş kütükler tekrar veri kütüğü olarak kullanılaıazlar. Tekrar kullanılabil RESTORE koıutu sağlar.

RESTORE Koautu

Yedeklemiş kütüklerin tekrar kullanılabilir duruıa gelıelerini sağlar.

ORESTORE AtSTOK.DAT CtSTOK.DAT

Disketteki yedeklemiş STOK.DAT veri kütüğünü diske yeniden yükler. Kütüğün dıva diskette ise »isteı devaıını istir.

A>REST0RE Aı Cı /S

/S seçeneği A disketinde »iıdiki ve altındaki kılvuzlarda bulunan yedeklimi» kü tülünü diske yeniden yüklenk için kullanılır.

CHKDSK Koıutu (Check Disk) Koıutu

Disk veya disketi kontrol ıder. Bellek boşluğunu ve doluluğunu rapor eder. 6 taıaslamaıı» kütüklerin seçilıesiıe yarar.

A>CHKDSK Bı (B deki disketi kontrol eder. Ekrana disketin bil

duruı raporunu vırir)

A>CHKD5K Cı/F (Yanı kalıt» lûzuısuz kütüklerin listesini verir

000001.CHK

000002.CHK :

«

a

A>DEL t.CHK (Tüı lûzuısuz kütükler silinir)

H0PE Koıutu

Yazıcının, grafik ekranının veya haberlesae adaptörünün fonksiyonlarının değistiı sağlar. Ayrıntılı bilgi için Kaynak-12’ye bakınız.

OHODE LPTlı 132,8 (Bir nolu yazıcıyı 132 karakter/satır uzunluğum

S satır/inch satır sıklığına ayarlar)

lllıtia liıtaalndaki bir dili koıutu bir çok kız iyin ıırıdı yapını; gar ekiyorsı bu koıutlın içirin 19LEH KÜTÜKLERİ yarıtılıbilir. Bir iılıı kütiiğtl bir vayı birdin fazla koıut içirir. Kütük ini ‘.BAT” belirtici ile son bulur. Kütük lıal ile islen baıUtUır. Hlea kütükleri EDL1N satır biçialendiricisi veya CÖPY CÖN koautu ile yaratılabilir. Koşutlardaki kütük isialeri değiştirilebilir özellikte olabilir.

Itleı Kütüğü Yaratılaası

A>C0PY CON KOPYALA.BAT COPY AıDENEHE.FOR BîPfiOSl.FOR TYPE B:PR06l.F0R

ZA (Kütük sonu siagesi)

ft>

KOPYALA.BAT islee kütüğünün yaratılışı gösteri İliştir,

A>KOPYALA

Kütük isıi girilerek yukarıda belirtilen COPY ve TYPE koıutları uygulanır.

A>COPY CON KOPYALA.BAT COPY îl.FOR Z2.FOR TYPE Z2.F0R ZA A>

Yukarıda AtDENEHE yerine XI, BsPROBİ yerine de X2 katsayıları kullanılarak bir iılıı kütüğü yaratılıı«tır. Bu özellik isin kütüğünde adı gecen kütük isiılerini değiştim olanağı sağlar.

A>KQPYALA AıDENENE BsPROBl Koıutu ile uygulanır. AtOENERE II’e , B1PRO6I ise sırayla I2’yı atanır. W a kadar katsayı kullanılabilir.

telam Kütüğü Komutları t

REN (Reaark) Koıutu

l$leı kütüğü içinde açıklan vernk için kullanılır. 123 bayt uzunluğunda acıklaıa verilebilir.

PAUSE Koıutu

Sisteıin uygulaıayı bir süre durduraası ve nsaj verıesi için uygulanır, istenilen tesaj ile birlikte “Birike a key »hen ready …” eesajı görüntülenir. Herhangi bir tus ile isleae devaı edilir. Yukarıdaki isleı kütüğünün REN ve PAUSE koıutları ile yeniden yaratılıası ve uygulatası gösterilıi«tir.

A>COPY CON KOPYALA.BAT

REN Bu bir kopyalan isleai dir.

COPY AıDENEHE.FOR B-.PR061.F0R PAUSE Disketi değiştir.

ZA

A>KOPYALA
(Uygulıa»«ı)
REM Bu bir kopyalıaa i»1»»idir,

A>PAUSE Disketi dıjUtir.

Strike a kay nhen r»dy …

2.2.2 CP/M İŞLETİM SİSTEMİ

CP/H işletia sisteai Digital Research firaası tarafından Z 80 «ikro isleacileri yanUıs bir isletia sisteaidir.

Bu isletin sistetinde kılavuzlara kütük kullanıcı nuaarası verilerek yapılaaktı Kullanıcı nuaarası ile kütükler 16 (0-15) guruba ayrılır. Bu guruplar kütüklerle biri yaratılır.

A> (A disket ortaaını tamalar. Kullanıcı no sıfırdır)

A>Bı (B disket ortaaına geçilir)
Kütükler yaratılırken kütük tanıaı ile birlikte kullanıcı nuaarası da verilir.

CP/H işletiş sisteaindeki kütük tanıaı dizilisi ve örnekleri aşağıda verilaistirı Aygıt veya ortaa tanıaı ı Kütük isai . Kütük belirteci j Şifre

As DOKUNAN.BAS 3Bs PR061.BAS* LALE

Kütük tanıaı sonunda şifre kel i ae kullanıUbil tektedir. Kütük isai şifre keliae birlikte girilaelidir.

Klavye kontrolü, yazıcı kontrolü ve kontrol karakterleri için Kaynak-5,20 veya bakınız.

CP/M Komut Satırı t

CP/H isletia sisteaindeki bir koaut satırında ortaa siagesi “A>”, koaut isai “Dİ koaut ile ilgili ilave bilgiler bulunur.

A>0£R DENEME.BAS

Koauttan sonra kütük isialeri veya değişken paraaetreler gelir.

tcsel Komutlar s

DIR Koautu

Bulunulan kılvuzdaki kütük listesini verir. Belirteci “.SYS” olan kütükleri listelet» DIRSYS koautu “.SYS* belirteçti kütüklerin listesini verir.
B>

BMJSERÎ

ÎB>
(B disket ortaaından, 3 nolu kılavuz ortaaına gacır) (3B kılavuz ortaaındadır)

Belirtilin kılvuzdaki kütük ismini «ilor ancak kütük yardıacı bal takt* y« kıpı «t. RENftHE Koıutu

Kütük inini değistiraek için kullanılır.

TYPE Koıutu

ASCII kodlaaa sisteainde kodlanaıs bir kütüğün kayıtlarını listeleaek için kullanılır,

USER Komtu

Kullanıcı (kılavuz) numarasını değiştirsek için kullanılır.

Dı«sal Komutlar s

DIR, RENAHE, ve TYPE dıısal koaut olarakta kullanılır,

DATE Koautu

Tarihi ve zaaanı görüntülemek veya ayarlıak için kullanılır.

DEVİCE Koautu

Aygıtların (yazıcı, ekran, disk) özelliklerini vırBak veya değistiraek için kullanılır,

DIR Koıutu

Kütük isialeri ve özellikleri ile birlikte kılavuz listesini verir.

P-MPP Koıutu

ASCII ve onaltılı sisteade kodlanmış kütükleri görüntüler.

EP Koıutu

ASCII kodunda kütük yarataak veya yaratılan kütüklerde değişiklik yapsak için îıUlanılır,

»SIİfiüLtu

yaralayan kütükleri silaek için kullanılır.

PORHAT Koautu

Disketleri formatlaaak için kullanılır. Eski disketleri silaek için de kullanılabilir.

6EHC0H Koautu

özel ‘.C0H* kütüklerini yarataak için kullanılır.

BET Koautu

Biçici olarak, disket kütüklerinin ekrandan giriş kütüğü olarak ahnaasını sağlar, HELP Koautu

CP/H isletia sisteainin kullanma tabaatlarını ekranda görüntüleaek için kullanılır.

INITDIR Koıutu

Bir disket kılavuzunun tarih va zaaan da|arİtrini varaayt yarar.

KEYF16 Koautu

Klavyedeki t mİ arın tanışlarını dıjiıtiraak için kullanılır.

PIP Koautu

Kütükleri kopyalaaaya veya birlestiraeye yarar.

PUT Koautu

Yazıcı veya ekran çıktılarını geçici olarak disket kütüklerine yönlendirir.

SftVE Koautu

Ana bellekteki kütükleri yardıacı bellekteki kütüklere kopyalaaak için kullanılır. SET Koautu

Kütük özelliklerini belirtaek için kullanılır. Disket etiketini, belirteçleri, kitiğin yaratılış zaaanını, tarihini ve şifre özelliklerini tanıalaaak için kullanılır.

SETDEF Koautu

Sistea özılliklırini tanıalaaak için kullanılır.

STOK Koautu

Disket ve disket türücüsü istatistiklerini görüntüler.

StfflllT Koautu

Birden fazla koautun otoaatik olarak uygulanaasını tatlar.

TYPE Koautu

Prograa kütüklerinin ekranda görüntülenaesini sağlar. Birden fazla kütük de görüntülenebilir.
CP/H isletia sistiti ile ilgili ayrıntılı uygulaaalar Kaynak-21 de anlatılaaktadır.

32.3 SUKRi* BASIC DEYtMLERt
2.3.1 EKRAN DÜZENLEME DEYtMLERî

Basic yorul ayıcılarında, ekranda prograa düzenlesek için kullanılan deyişlerdir. Editörler de bu olanaklardan bir bölüşünü sağlar. Ekran düzenlesek için kullanılan deyişleri AUTO, EDIT, DELETE, LIST, RENUH, CLS, LOCA TE., KEY. Şunlardan LIST koşutu birinci bölüade anlatılaıstır.

AUTO Komiu’t.u

Aaac

Her satır girildikten sonra yeni satırın nusarasının otosatik olarak verilsetini saflar. Diziliş

AUTO <satır-no> < «satır ar al ıQı>

satır—no

Bati angıç satırının nusarasıdır. Verilaediği zaaan ondan ballanır.

satır aralığı

Başlangıç satır Haşaratından tonra satır nutaraiarının artış aralığını gösterir. Veriltediği zaaan imar onar artış yapılır.

Açıklasalar

Her iki seçenek de vtrilaediği zaaan satır-M» 10, satır aralığı ■ 10 kabul edilir. Ancak satır aralığı daha tacı belirleneli ise bos bırakıldığı zaaan en son verilen değer kabul edilir. (Kaynak-il)

Dizilit Örnekleri AUTO 10,5 AUTO 100 AUTO ,20

Lehçeler

ftSSO, SHB AS IC, BAS 1CA, A-BAS IC, HSBASIC, H5 X

Otoıatik satır nuaaralasa illeti “Cntrl+C” veya ’Cntrl+Break* tuşları ile durdurulur. Şayet birbirinin aynısı iki satır-no bulunuyorsa aynı olan son satır *»* ile işaretlenerek prograacı uyarılır ve takip eden nuaara verilir.

CPC-464,6128

Birbirinin aynı iki satır-no bulunuyorsa ’** ile prograacı uyarılır ve sonraki satır no verilir. Birbirinin aynı iki satır-no bulunuyorsa eski satırın içeriği ekranda görüntülenir, istenirse düzeltıe yapılabilir. RETURN’e basınca görünen satır bellekteki satırın yerine geçer. <ESC> tusu ile koşutun işlevi durdurulur.
’10 dan baslar S er artar. ‘100 den baslar 10 ar artar. ’10 dan baslar 20 ser artar.

C-M,M2B

AUTO (»ıtır arılığı >

Diziliminde kullanılır. Başlangıç matın belirtilmez. Satır arılığı vır otoaatik numaralama i»l«ml durdurulur.

CLS D»yimi

ftmac

Ekranı temizlemek için kullanılır.

Dizilim

CLS

Açıklamalar

CLS deyimi hem komut, hem de deyim olarak kullanılabilir. Program içerisinde temizlenmesi için kullanılabilir. (Kaynak~4,13,14)

Dizilim Örnekleri

CLS ‘Komut ortamında iken ekranı temizler

i

50 CLS

60 PRINT *a*“|AX ‘Ekran temizlendikten sonra a»? çıktısı görüntülenir.

Lehçeler

6ÜBA8IC

“Cntrl+Home” tuşları da aynı işlevi yapar.

A-BASIC

CLS <n>

Dizlimindm kullanılır. ns 0 ekrandaki metni ve grafiği temizler. n»l ek grafiği, n*2 metni temizler.

CPC-464,6128

CLS <laygıt-no>

Diziliminde kullanılır. <CLSt2> dizilimi ile, 2 ile tanımlanmış aygıtın bir ı bilgisini siler. Aygıt-no verilmez ise İ0 kabul edilir. Genelde ekr; kullanılır.

DELETE Komutu

Amaç

Program düzenlerken istenen satır veya satırların silinmesini sağlar.

Dizilim

DELETE <baslangıc satır—no> <-bitiş satır—no>

başlangıç satır-no

Silinecek satırların birincisinin satır numarasıdır.

biti* *at*.r~ri8 Silinecek satırların sonuncusudur.

Acıklaaalar

Başlangıç ve bitiş satır nuaaralarının arasındaki tüa satırlar silinir. Bitil satır-no veriltediği zaaan yalnız bir satır silinir. Yalnu bitiş satır-no verildiği man sıfırdan

o satır nuaarasına kadarki satırlar silinir.

Dizili» Örnekleri DELETE 30 DELETE 30-70 DELETE -70

Lehçeler BASICA,A-BASIC

Satır-no yerine V kullanılırsa en son girilen veya bulunulan satır silinir. Satır no verilaezse hata verir.

6«BAS1C,CPC-6128

Hic satır-no verilaezse tüa prograaı siler.

BUSINESS BASIC

(başlangıç satır-no> DELETE <bitis satır-no)

Diziliainde kullanılır. Hic satır-no verilaezse tüa prograaı siler.

EDIT Komutu

Süt

Dûzeltilaek istenen satırın ekrana getirilaesine yarar.

Dizilia

EDIT satır—no Acıklaaalar

Belirtilen satır ekrana gelir ve ialeç satır nuaarası üzerindedir. Serekli düzeltaeler INS, DEL ve ialec hareket tuşları ile yapıldıktan sonra satır girilir. Bu koaut ile Basic EDIT ortaaına girer. (LIST koautununda aynı aaac için kullanılabildiği birinci bölüade anlatılaıstı)

Dizilia firnefii

EDIT 30 ’30 nuaaralı satır ekranda görüntülenir.

Lehçeler BASICA,A-BASIC

Satır-no yerine V kullanılırsa en son girilen satır ekrana gelir.
‘Yalnız 30 uncu satır silinir

‘30 ile 70 (dahil) satır nuaaralrı arası silinir.

‘0 dan 70 (dahil) satır nuaaraları arası silinir.

RENUM Komutu
A§İİ

Progrıa »Atarlarını yeni dm nuaaral asaya yarar.

Dizilia

RENUM <yeni satır-no) <,<eski Batır-noX,satır-no artısı»

yeni satır-no Yeni mtaara sıralaaasmda ilk satırın alacağı nuaaradır. Verilaezse 10 kabul «di

eski satır-no Yeni nuaaralaaaya hangi satırdan başlanacağını belirtir. Verilaezse 10 kabul edil

satır-no artısı Yeni nuaaralasada satır sinaraları arasındaki artısı belirtir. VeriİMzs» 10 kabu

ftÇlM»! Sİ.1L

Bu koaut Basic deyişleri 160T0, 6ÜBU8, THEN, OH.,,GOTO, 0N…6ÜSUB, ERL, RE8T0R içerisindeki satır nuaaralar mı da değiştirir. RENUH koautu ile satırların değiştirileaez.

Dizilia Örnekleri

RENUH ‘Bütün prograaın satırlarını yeniden nuaaralar. Birinci

verir. Satır nuaaraları 10 ar artar.

RENUH 100,,50 ‘Bütün prograaın satırlarını yeniden nuaaralar. Birinci 100 verir. 50 sar artarak devaa eder.

RENUH 500,300,20 ‘Prograaın 300 nuaaralı satırından baslar. D satıra 500 20 ser artarak devaa eder.

lehçeler BUSINESS BASIC

< yeni satır-no > RENUHBER <satır-no artısı)

Bütün satır nuaaralarını değiştirir. Başlangıç <yeni satır-no) ile baslar <satır-no artısı) kadar olur. Basic deyişlerindeki satır nuaaraları da Satır-no verilaediği zaaan 10 kabul edilir.

C-M,C-12B

RENUHBER <yeni satır-no)<,satır-no artiııX,tski satır-no) Dizilisinde kullanılır. Satır nuaaraları için yukarıdaki tamalar gecerlidi

LOCATE Deyim±

Aaac

talecin ekran üzerinde istenilen noktaya getirilaesine yarar.
Dizilia

LOCATE <satır><f<kolon»

■•tır

Itrindi yukarıdan itihırvn lalaçln gatirilaak istendiği «ıtırın nuaırııtdir. Sıyml ifade iyi dakikan iıai olabilir. Banallikli 1-29 inamdı değilir.

kolon

ılirtilan satırdaki kolon nuaaraaıdır. Sayısal ifade veya değilken iıai olabilir. 0-40 (ya 0-80 arasında deği*ir.

İlMlüliL

ilaç i»tınilen noktaya geldikten sonra, o noktada ekran üzerinde giriş veya çıkış isleai ıptırılabilir. Grafik çizdirilip yazı yazdıniabiiir. Satır ve kolon sayılan lehçelere iri dBğisir.

lgisayar ekranları, içerisinde karakterlerin görüntülenebilaesi için karakter alanlarına llünaüıtür. Her karakter alanı içerisinde PIXEL (picture eleaent) adı verilen, irüntülenebilen küçük noktalar bulunaaktadır. Bilgisayarların ekran özelliklerine göre ırakterler değişik sayıda pinel’lerden aeydana gelir. Locate deyiai ile iaieçin karakter anı içindeki boyutlarını değistirae olanağı vardır. Lehçeler bölâaünde bu özelliği anlar anlatılaıstır.

zilia Örnekleri t

100 LOCATE 20,10 ‘Ekranda 20. satır 10. kolona sesbolü görüntülenir.

110 PRINT •»•
300 FOR N-l TO 20

310 LOCATE N,10 ıPRINT V ‘Ekranda 1 dan 20. satıra kadar 10. kolon

üzerinde V sıralar.

320 NEXT N
ığıdaki prograa ekranda «ekil veren bir progfaadır. Deneyiniz. 10 RER Ekran «ekli prograaıdır.

20 CLS

30 FOR J’l TO 23

40 FOR 1*1 TO 80

50 LOCATE 1,3 SPRINT T

70 HEXT I,J

80 FOR J*7 TO 13

90 FOR 1»30 TO 50

100 LOCATE J,I îPRINT ’ •

120 NEIT I,J

130 LOCATE 10,31 ıPRINT “İyi ginler çocuklar
190 LOCATE 23,1
160 INPUT “Hazır olunca EHTER a basınıı’|X
170 FOR J- 7 T0 13
180 FOR 1-30 T0 90
190 LOCATE J,I ıPRINT ” *
210 HEXT I,J
220 FOR I>S TO 80 STEP 9
230 FOR J*1 TO 22
240 LOCATE J,I SPRINT V
260 NEXT J,I
270 LOCATE 22,1
280 END
Ok
RUM

Çıktısı burada verilseeistir.

Lehçeler

GVBASIC,BASICA

LOCATE (satırX,(koİDnX,<iaisç>(,(ba$langıc>(,bitiş»»

Dizilisinde kullanılır. (ialec) ialecin görünüp görünaeae duruaunu belirler. (1) görünür, (0) görünüz duruaunu belirtir. (başlangıç) ve (bitiş) değerleri ialecin büyüklüğünü tamalar. Grafik adaptörü varsa, başlangıç ve bitiş için 0-7 değerleri kullanılır. Karakter alanının en üst çizgisi 0, en alt çizgisi 7 olarak tanıelanaıstır.

30 LOCATE 10,3,1,0,7

dizilia örneğinde ialeç 10. satır 5. kolonda görüntülenir. 0 ve 7 değerlerine göre karakter alanının tüei ialeç için kaplanır. (Kaynak-13,4)

HSI,A-BASIC

LOCATE <satırX,(kDİDnX,<ialec»>

Dinlisinde kullanılır. <ialeç> ialecin görünüp görünaeae duruaunu belirler (l=görünür, 0-gorüneez). A-BASIC lehçesi SCREEN deyisinin özelliklerine göre farklı boyutta iaiec görüntüler.

CPC-464,6128

LOCATE «laygıt-no>,Xsatır>,(kolon)

Diziliainde kullanılır. İaleç açılan ve nuaarası verilen aygıt üzerinde bir noktaya getirilebilir.

C-128

LOCATE X,Y

Diziliainde kullanılır. X ve Y PIHEL IHLEÇ’in koordinatlarıdır. 319,199 değerlerine kadar yükselebilirler. PIXEL İMLEÇ görüntez ancak geldiği noktada giris/cıkıs yapılabilir. Bir grafik deyisidir.

130 LOCATE 10,31 ıPRINT “İyi ginler çocuklar
190 LOCATE 23,1
160 INPUT “Hazır olunca EHTER a basınıı’|X
170 FOR J- 7 T0 13
180 FOR 1-30 T0 90
190 LOCATE J,I ıPRINT ” *
210 HEXT I,J
220 FOR I>S TO 80 STEP 9
230 FOR J*1 TO 22
240 LOCATE J,I SPRINT V
260 NEXT J,I
270 LOCATE 22,1
280 END
Ok
RUM

Çıktısı burada verilseeistir.

Lehçeler

GVBASIC,BASICA

LOCATE (satırX,(koİDnX,<iaisç>(,(ba$langıc>(,bitiş»»

Dizilisinde kullanılır. (ialec) ialecin görünüp görünaeae duruaunu belirler. (1) görünür, (0) görünüz duruaunu belirtir. (başlangıç) ve (bitiş) değerleri ialecin büyüklüğünü tamalar. Grafik adaptörü varsa, başlangıç ve bitiş için 0-7 değerleri kullanılır. Karakter alanının en üst çizgisi 0, en alt çizgisi 7 olarak tanıelanaıstır.

30 LOCATE 10,3,1,0,7

dizilia örneğinde ialeç 10. satır 5. kolonda görüntülenir. 0 ve 7 değerlerine göre karakter alanının tüei ialeç için kaplanır. (Kaynak-13,4)

HSI,A-BASIC

LOCATE <satırX,(kDİDnX,<ialec»>

Dinlisinde kullanılır. <ialeç> ialecin görünüp görünaeae duruaunu belirler (l=görünür, 0-gorüneez). A-BASIC lehçesi SCREEN deyisinin özelliklerine göre farklı boyutta iaiec görüntüler.

CPC-464,6128

LOCATE «laygıt-no>,Xsatır>,(kolon)

Diziliainde kullanılır. İaleç açılan ve nuaarası verilen aygıt üzerinde bir noktaya getirilebilir.

C-128

LOCATE X,Y

Diziliainde kullanılır. X ve Y PIHEL IHLEÇ’in koordinatlarıdır. 319,199 değerlerine kadar yükselebilirler. PIXEL İMLEÇ görüntez ancak geldiği noktada giris/cıkıs yapılabilir. Bir grafik deyisidir.

130 LOCATE 10,31 ıPRINT “İyi ginler çocuklar
190 LOCATE 23,1
160 INPUT “Hazır olunca EHTER a basınıı’|X
170 FOR J- 7 T0 13
180 FOR 1-30 T0 90
190 LOCATE J,I ıPRINT ” *
210 HEXT I,J
220 FOR I>S TO 80 STEP 9
230 FOR J*1 TO 22
240 LOCATE J,I SPRINT V
260 NEXT J,I
270 LOCATE 22,1
280 END
Ok
RUM

Çıktısı burada verilseeistir.

Lehçeler

GVBASIC,BASICA

LOCATE (satırX,(koİDnX,<iaisç>(,(ba$langıc>(,bitiş»»

Dizilisinde kullanılır. (ialec) ialecin görünüp görünaeae duruaunu belirler. (1) görünür, (0) görünüz duruaunu belirtir. (başlangıç) ve (bitiş) değerleri ialecin büyüklüğünü tamalar. Grafik adaptörü varsa, başlangıç ve bitiş için 0-7 değerleri kullanılır. Karakter alanının en üst çizgisi 0, en alt çizgisi 7 olarak tanıelanaıstır.

30 LOCATE 10,3,1,0,7

dizilia örneğinde ialeç 10. satır 5. kolonda görüntülenir. 0 ve 7 değerlerine göre karakter alanının tüei ialeç için kaplanır. (Kaynak-13,4)

HSI,A-BASIC

LOCATE <satırX,(kDİDnX,<ialec»>

Dinlisinde kullanılır. <ialeç> ialecin görünüp görünaeae duruaunu belirler (l=görünür, 0-gorüneez). A-BASIC lehçesi SCREEN deyisinin özelliklerine göre farklı boyutta iaiec görüntüler.

CPC-464,6128

LOCATE «laygıt-no>,Xsatır>,(kolon)

Diziliainde kullanılır. İaleç açılan ve nuaarası verilen aygıt üzerinde bir noktaya getirilebilir.

C-128

LOCATE X,Y

Diziliainde kullanılır. X ve Y PIHEL IHLEÇ’in koordinatlarıdır. 319,199 değerlerine kadar yükselebilirler. PIXEL İMLEÇ görüntez ancak geldiği noktada giris/cıkıs yapılabilir. Bir grafik deyisidir.

Ekranda yukarıda verilen çerçeve görüntülenecektir, üeriki bölüşlerde anlatılacak deyialerle devaelı çizgilerden oluşan şekiller çizdiraek »üakün olacaktır. îlırdt kullaneak için prograal aşağıdaki koaut ile A sürücüsündeki diskette saklayınız. SAVE’AîCERCEVE.BAS”

KEY Deyimlari

Afat

Klavyedeki fonksiyon tuşlarına işlev ataeak için kullanılır.

Dizili»

KEY n,karakter katarı

r»

Fonksiyon tuşunun numarasıdır. Ta» sayı değişken olabilir.

karakter katarı

Fonksiyon tuşuna atanacak işlev, karakter katarı olarak tanıalanır.

Açıklasalar

Atanan karakter katan, o tusa basıldığı zaaan otoaatik olarak ekrana gelir. Lehçelere göre karakter katarının boyu değişir. Çok sık kullanılan koaut veya deyişler istenirse fonksiyon tuşlarına atanabilir. Prograa düzenlemesi sırasında çok kolaylık sağlar.

Dizili» örnekleri

50 KEY 1,’LOCATE” ‘Fİ tuşuna basıldığı anda LOCATE deyiai görüntülenir.

RUN

100 KEY 2,’NUNT” ‘F2 tuşum bavıldığı tmn PRIHT d.yt.ı görüntülenir.

RUN

10 DATA *INPUT*,”BOTO*,6DBUB*,”READ*

20 FOR I» 3 TO 6 30 READ FONKt(I)

40 KEY l,FONK$(I) ’F3,F4,F5,F6 tuğlarına sıra ile DATA deyi«indeki deyişler atanır

30 NEXT I

RUN

tİİL

KC,BASICA

BASICA ve 8KBASIC lehçelerinde fonksiyon tuşlarına aşağıdaki katarlar başlangıçta atamıştır*
Fİ LIST F6 •LPT1:*
F2 RUN F7 TRSN
F3 L0AD” F8 TROFF
F4 SAVE” F9 KEY
F5 CONT F10 8CREEN 0,0,0

13 karaktere kadar karakter katarı atanabilir.

KEY ON ve KEY OFF deyi eleri fonksiyon tuşu işlevlerinin görüntülenenini sağlarlar.

KEY LIST

deyiei tüa fonksiyon tuşlarının işlevlerini listeler.

KEY tn)

Diziliainde uygulaaalar vardır. (Bkz. Kaynak-4,13)

Bu lehçede de başlangıçta fonksiyon tuşlarına C0L0R, AUTO, S0T0, LIST, RUN, COLOR

15,4,4 , CLOAO*, CONT, LIST, RUN koaut ve deyialeri atanaıştır.

IC

F20 ye kadar fonksiyon tuşu vardır. Hepsine de ataaa yapılaıştır. Ekran satın 36 e kadar cıkabilaektedir. <8kz. Kaynak-14)

64,6128

KEY n , karakter katarı Diziliainde kullanılır. Ancak n, 128 ile 159 tuş kodlarından birini alır. Karakter katarlarının boyu 100 ü geceaez.

KEY DEF <tuş-no>,<tekrar><,<noraalX,<şiftX,<kontrol»»

Diziliainde kullanıldığı zaaan klavyedeki herhangi bir tuşa başka bir işlev ataaası yapılabilir.

KEY DEF 46,1,63

Örneğinde 46, N karakterinin kodudur. 63 ise ? seabolünün kodudur. N tuşuna basıldığı zaaan tekrar sayısı kadar ? seabolü görüntülenir.

KEY n , karakter katan Diziliainde kullanılır. F1-F8 fonksiyon tuşları vardır, n fonksiyon tuşu nuaarasıdır. Karakter katarının boyu 246 yı geceaez. KEY yalnız girildiği zaaan fonksiyon tuşlarının işlevini listeler.

M1DTH D«*Y’&m:L

fltiC

Prograa çıktı »ıtırlarının genişliğini «yırlıaak için kullanılır.

Dizilia

WIDTH genişlik

WIDTH kütük-no,genişlik

WIDTH aygıt,genielik

genişlik

Taa sayı ifade olabilir. 0-255 arasında değişir. Satır genişliğini tamalar.

kiitük-no

0-15 arasında taa sayı ifade olabilir. OPEN deyisi ile acıleıs bir kitiğin, açılırken kullanılan kütük nuaarasıdır.

aygıt

Aygıt tamamda kullanılan karakter katarı ifadeleridir. SCRHs, LPTls gibi aygıt tamaları kullanılır (Bkz. Kaynak-4,13)

Acıklaaalar

Senisİik için 255 karakter sınırı verilaisse de genellikle yazıcılar içiR 132 karakter kullanılır.

Dizilia Braeil

10 NIDTH “LPTlı’,20

20 lpriht •mwmxiMmsmınt

RUN

A8CDEFBHIJKUH08PRST

uv«xy:

Lehçeler

A-BASIC

NIDTH M,h

Dizilisi ile de kullanılır. <h> genişliği, h satır sayısını belirler.

HSBO, HSBASIC

NIDTH <LPRINT> genişlik Yalnız bu dizilia ile kullanılır.

HSX,CPC-4M,6128

NIDTH genişlik

Dizilisi ile kullanılır. Yazıcı bağlantısı yapıldığı zaaan yazıcı genişliğini d» belirler.

C-12B

Bu lehçede NIDTH deyisi grafik ortasında çizgilerin genişliğini belirlcaek için kullanılır. <NIDTH 1> ince çizgiyi, <NIDTH 2) geniş çizgiyi tamalar.

COL-OR D»yi mi <V«,sc at Or™*ts. *sı,m>
v

anda karakterlerin,fonun ve çerçevenin renklerini belirleaek için kullanılır. Yazı ve fik ortasında iki değişik dizilisi vardır. Grafik ortasındaki dizilisi 2.3.12 de atılacaktır.

UÜ

COLOR (karakter rengi X,(fon rengiX,çerçeve rengi»

karakter rengi andaki karakter rengini belirleyen katsayıdır. Renk/Brafik adaptörü varsa 0-15 undaki değerleri alır. Her değerin bir renk karşılığı vardır.

fon rengi

ındaki karakterlerin gerisinde kalan alanın rengidir. 0-7 arasında değişir. Her değerin renk karşılığı vardır.

çerçeve rengi

inin çevresindeki boşluktur veya görüntü alanının dışıdır. Çerçeve rengini belirleaek ı fon renginde kullanılan renklerin hepsi kullanılabilir. 0-15 arasındaki her değerin renk karşılığı vardır.

:lasalar

/Grafik adaptörü bulunaadığı zaaan karakter rengini

0 siyah

1 beyaz altı çizgili karakter 2-7 beyaz

ayıları tamalar. Fon rengini de 0-6 siyah 7 beyaz

ayıları tamalar. (Kaynak-4,13,19,14)

üâ

10 C0L0R 1,4,6

/Grafik adaptörü varsa karakterler eavi, fon kıraızı, çerçeve ise kahverengi olacaktır, k kodları lehçelere göre değişebilir). Renk/Grafik adaptörü yoksa karakterler beyaz, çizgili, fon beyaz olacaktır.

iler

3IC

COLOR (karakter rengi>(,(fon rengi»

Diziliai kullanılır.

Renk kodlan 0-15 arasında değişir.

CPC-464,6128

Bu lehçelerde IHK deyisi kullanılır. Rrıflk artısındaki COLOR diyiıinin lehçelerin» bakınız.

C-128

COLOR alan kodu, renk kodu

Dizilisi ile kullanılır. Alan kodu 1*6 arasında değişir. Tamaları asıldı verilıiştir :

ALAH KODU TANISI

0 40 kolon yazı ortasının fon rengi

1 40 kolon yazı ortasının karakter rengi

2 Çok renkli ortaa 1

3 Çok renkli ortae 2

4 40 kolon yazı ortası çerçeve rengi

5 karakter rengi (40 veya 80 kolon)

6 80 kolon fon rengi

16 değişik renk kodu versek sûskündür. Renkler için Kaynak-S e bakınız.

COLOR 5,B

Dizilisi karakter rengini sarı yapar.

ATAR1-8001L

SETCOLOR YFC, renk kodu,parlaklık Dizilisinde kullanılır. YFC (Yazı,Fon,Çerçeve) tanısını belirtir. Rengin hangisine ait olduğunu belirtir. Renk kodu 0-15 arasında değişir. Parlaklık 1 (cok koyu)-8 (çok acık) arasında değişir.
2.3.2 ÎSLETÎM DEYİMLERİ

Basic yoruslayıcı ve derleyicilerinde kütük yûklesek, saklasak, kütük isislerini silsek, değistirsek, yan birisi erle bağlantıyı düzenlesek için kullanılan deyişlerdir.

SAVE Komutu

Asac

Basic kütüklerini diskte, diskette veya kasette saklasaya yarar.

Diziliş

SAVE kütük tanımı

kütük tanımı

2.1.1.1 de lehçelere güre anlatılan kütük tanışları kullanılır.
Diziliş Örnekleri

SAVE ‘AsARAHA.BAS* ‘ARAHA.BAS progrası A sürücüsündeki diskette saklanır. SAVE *CAS1a ARAMA.BAS” ’ • • > teypte saklanır.

i80,8«BABIC,BA6ICMHBA8IC,A-BABli;

SAVE kütük tanıaı (,A>

SAVE kütük tanın <,P>

Dizilişlerinde kullanılır. (,A> »»cın.jı il» kütük ASCII kodunda saklanır. (,P> seçeneği ile ikili kodlaaa »iıteaınde korunauç olarak saklanırlar. Bu kütükler listeleneaez, saki anama: veya düzeltileaezler. Her iki seçenekte kullanılmadığı zaaan sıkıştırılsış ikili kodlaaa sisteainde saklanır.

Kütük kaset teypte saklanacaksa CAS1: aygıt tanıaı kullanılır. HSBO’de kaset teyp için *CSAVE kütük tanıaı’ dizilisi kullanılır.

X,ATARI-800XL

Genel dizilia aynen kullanılır. Teyp için “CSAVE kütük tanıaı” dizilisi kullanılır. C-464,6128

SAVE kütük tanıaı <,A>

SAVE kütük tanıaı <,P>

SAVE kütük tanıaı <,8> /başlangıç adresi,uzunluk,giriş noktası) Dizilişlerinde kullanılır. <,A) kütüğü ASCII kodunda saklar, <,P> prograa korunur yani ikili sisteade saklanır. <,8) belleğin bir bölüaünü ikili kodlu kütük olarak saklar. Saklanacak kütüğün ana bellekteki adresini, uzunluğunu ve saki asaya başlasa noktasını belirtir. Siriş noktası saklaaanın başlayacağı adrestir.

ECTRUN

SAVE ‘kütük isai* LİME satır-no Dizilisinde kullanıldığı zaaan belirtilen satırdan itibaren yüklese yapılır.

SAVE “kütük issi” CODE başlangıç adresi, uzunluğu Dizilisinde kullanıldığı zaaan belirtilen adresteki kütük saklanır. Hakina dili programlarında kullanılır. Bu lehçede daha değişik uygulasalar da vardır.

İ4,C-128

SAVE “kütük issi” <,aygıt-noX,EOT tanısı)

Dizilisinde kullanılır. Aygıt-no, disket için 8, teyp için 1 dir. Verilsezse teybe kayıt yapılır. (Bkz. Kaynak-5)

SAVE STOK*,8 ‘STOK* kütüğünü diskete saklar.

L.OAD Komutu

i

ünitelerden ana belleğe progras yüklesek için kullanılır. ilia

LOAD kütük tanımı klaaalar

D koşutu ile, progras yüklenseden önceki açılsış tüs kütükler kapanır ve tüs değişkenler inir.
tlis Srneai

LOAD “AtARAHA.BAS” ‘ARAMA.BAS prograamı, A disket sürücüsünden ana belleğe yükler

İİ8B0,BIIBAB1C,BASICA,HSBABİC,A-BASIC

LOAD kOtûfc tının <,R>

Diziliainde kullanılır. (,R> seçeneği ile prograa ana belleğe yüklendikten sonra heaen uygulanır. HS80 de “CLOAD kütük tanısı” dizilisi ile teypten yükleae yapılır.

NSX

Teypten yükleae yapaak için “CLOAD kütük tanıaı” dizilisi kullanılır.

CPC’464,6128

LOAD kütük isai <,adres tanıaı)

Diziliai kullanılır. <,adres tanısı) kütüğün saklandığı yerin değil yüklenilsek istendiği yerin adresidir. Kütüğün ikili sistesde yöklensesini sağlar.

SPECTRUH

SAVE koşutunda anlatılan CODE seçeneği LOAD koşutu için de geçerlidir.

LOAD *kütük isai” CODE başlangıç adresi, uzunluk Dizilisi ile de kullanılır. Kütüğün yükleneceği adresi belirtir. Daha farklı uygu! asal an da vardır.

C-64,C-128

LOAD “kütük issi'<,aygıt-no)<,bellek göstergesi)

C-I28, Bellek Göstergesi =1 olduğu zasan kütüğün teyp veya diskette olduğunu anlar. Bellek Göstergesi =0 olduğu zasan kütüğün Basic progras alanında olduğunu anlar. Disket için aygıt nuaarası 8 dir ancak DLOAD koşutu da disketten yükleae yapaak için kul1 anı1aaktadır.

LOAD ARA*,8 * DLOAD ARA*

C-123 de BOÛT koautu kütüğün yüklensesinden sonra i$1ensesini sağlar.

ATARI-8001L

Teypten yükle» yapsak için <CLOAD kütük tanısı) dizilisi kullanılır. <L0AD “Dt …”) dizilisi diskten yüklese yapar. <ENTER “DiDOSYA.LST”) dizilisi de aynı asac için kullanılır.

NAME Komutıu Asac

Yan birislerdeki kütüklerin isislerini değiştirsek için kullanılır.

Dizilia

NAME <kütük tanımı> AS <yeni kütük ismi>

Diziliş Orneâi

mi “AsDENEHE.BAS” AS “YENİ.BAS”

A sürücüsündeki DENEffE.BAS kütüğünün issini YENİ.BAS olarak değiştirir. İşletiş sistemlerinin de isis değiştirsek için koşutları vardır.

Lehçeler

CPC-464,6128

İşletiş sisteai iskanları ile kütük isisleri değiştirilir. iBkz. CPU İşletiş Sisteai)

C-128

RENAHE <D disk sürücü-no,) “eski issi” TO “yeni issi* <QN,) l) aygıt-no Dizilisi ile kullanılır. Diskteki kütüklerin issini değiştirsek için kullanılır.