İLERi BASİC KAVRAMLARI

TEMEL-
2.1.1 İLERt BASIC KAVRAMALRI

2.1.1.1 KÜTÜK (Fil«>, KÜTÜK 1SMÎ (Fil» N«m«),

KÜTÜK TANIMI (File Spuclfİcation)

KÜTÜK

6«rtktiğinds islenaek veya kullanıl »ak üzere aynı yapıda ve bir aarıtık çerçevelinde bir •riya gelen kayıtlardan eeydana gelais, bir bellek ortaaında saklanıl» bilgi küaesine KÜTÜK denir. Bir biriyle ilgili biria bilgileri bulunduran kütük el»»anlarına KAYIT (Rıcord) denir. Kayıt içerisindeki en küçük bilgi biriaine 81L6Î ALANI (Field) denir.

Kütük tipleri genel olarak iki türdür. SIRALI ERİSIHLt KÜTÜKLER (Sequential Fileş) ve

RA6TBELE ERtStHLt KÜTÜKLER (Randoa Fileş). Kütük ve türleri hakkında geniş bilgi 2.5 Kütük

DOtınleee bölüşünde verilecektir. Bu bölûade iadece kütük t amal arı hakkında bilgi vırilaiıtir.

KÜTÜK İBHİ

Basic bölüaünde kısaca “prograa isai* alarak basit »ekli ile açıklanan ve kullanılaıstı. Kütük isialeri iki bölüaden oluıurlar \ KÜTÜK 1SHI ve KÜTÜK BELİRTECİ.

Kütük tsai . Kütük Belirteci

diziliainde kullanılır. Kütük isai 8 karakterden oluşur. Noktalaaa işaretleri dmndaki seabol ve sayılar kullanılabilir. Kütük belirteçleri 3 karakterden oluşur. Kütük isainde olduğu gibi kütük belirtecinde de aynı karakterler kullanılabilir j A – Z 0 – ?

< > < ) t $ I ! fc A ? /

Kütük belirteçleri prograacınm yazdığu kütükleri sınıflandıraastnı sağlar. Sınıflandıraa ile ilgili geni» bilgi 2.2.3 de anlatılacaktır.

Örnek Kütük İsialeri ı

DENENE.BAS ÖRNEK.FOR STOK*.123 MUHASEBE.COB VERİ.DAT

Kütük tanihi

Bilgisayarın belleğindeki kütükler KÜTÜK TANIMLARI ile i»lea görürler.

‘Aygıt Tanıaı ı Kütük tsai . Kütük Belirteci”
(Basic kaynak prograaı) (Fortran kaynak prograaı) (Özel kütük)

(Cobol kaynak prograaı) (Veri kütüğü)
Diıiliai ila kullanılırlar. Ay|it tının Basic ‘in kiltüğll hangi aygıtta arayaca| belirler. Basic belirti lan aygıttan utanen kütüğü, k (itlik iıai ila bulur. Aygıt ta verilaadiği zaaan iylatia ılıtııi kindi önııceneğini kullanır.

Kütük Tanıaı ürnekelri ı

■AlDENENE.BAS- (A disket sürücüsündeki DENENE.BAS kütüğü)

•CASlıSTOK.BAS’ (Kaset teypdeki STOK.BAS kütüğü)

’LPTl t KONTROL. US* (Birinci yazıcıya KONTROL.LI8 kütüğü)

Kaynak-U deki bu genel tanıadan sonra, aşağıda diğer lehçelerdeki kütük tama verilaistir.

Lehçeler

6NBASIC,BASICA,HSBABIC,A-BASIC,NS80

Bu lehçelerde kütük tamamın dizilisi yukarıdaki tamam aynısıdır. Aygıt tan olarak aşağıdaki kısaltaalar kullanılmaktadır.
KYBDs Klavye. 6iris içindir. (6)
SCRNı Ekran. Çıkış içindir. (Ç)
LPTİj Birinci yazıcı. Çıkış içindir. (Ç)
LPT2! İkinci yazıcı. Çıkış içindir. (Ç)
COHlı 1. İleti si a adaptörü.(6/Ç)
C0N2ı 2. iletisi» adaptörü.(6/Ç)
CASlı Kaset teyp. (6/Ç)
A: Birinci disket sürücü. (8/Ç)
B: İkinci disket sürücü. (8/Ç)
CONnı A-BASIC’te 1-9 arasında aygıt tanıaı
LPTn verilebilaektedir.

Bu lehçelerde kütük belirteci kullanılaadığı zaaan Basic ‘.BAS* belirtecini kem koyar.

HSX

Aşağıdaki aygıt tanışları kullanılır.

CAS: Kaset teyp. (6/Ç)

CRTı Ekran. (C)

BRPı Brafife ekranı için. (Ç)

LPTı Yazıcı. (O

CPC-464,6128

Boşluklar dahil 16 karakterden oluşan kütük isialeri kullanılır. Beliı kullanılaaz.

SAVE^AHHET”

Deyiai ile AHHET prograaı veya kütüğü teypte saklanır. CPC-612B de kütüğü diı saklar. AHHET kütük isaidir. Biris ve çıkış deyialerinde Aygıt-no kullanılır, arası ekranı, 6 yazıcıyı, 9 diski tamalar.
(C-128

Bolluk dahil 16 karakterden oksan kütük isialeri kullanılır, telirteı kuUanılaaz. Kütük Tınıaı ı
Diziliainde kullanılır. 8 disk, 1 teyp için kullanılan aygıt nuaaralırıdır. Teyp için aygıt nuaaratı yazılaayabilir.

I*B00XL
aygıt tanıtları kullanılır.

1.1.2 DONANIM (Hardware)

iıayarla ilgili tûa aekanik, elektriksel, «ariyetik ve elektronik aygıtlara ve çalışta tiplerinin tasarıtma DONANIN denir. Herkezi işlet ünitesi (C.P.U), yazıcı (Printer), ünitesi gibi birialer birer donama birialeridir.

1.1.3 YAZILIM <Software)

ima birialeri arasındaki birbiriyle ilgili calısaa prensiplerini dikkate alarak rlanaıs tüt prograa, yordaa ve belgelere YAZILIN denir. Bilgisayar prograaları, ıtia sisteai prograaları, prograalaa» dilleri ve ilkeleri, akı$ diyagraaları ve iraalaaa tekniklerinin tüaü birer yazılış öğesidir.

1.1.4 SİSTEM PROGRAMLARI (System Program)

lisayarın birialeri arasındaki ilişkileri, fonksiyonları ve denetiai gerçekleştiren iraalara SİSTEM PROGRAMLARI denir. 6enellikle satıcı firaalar tarafından aakina ile iikte pazarlanan prograal ardır. Sistee prograaları iki türdün

– İSLETİN SİSTEN! PROGRAMLARI (Operating Systeal

Bilgisayarın birialeri arasındaki ilişkileri ve diğer prograalarm calııaasım yöneten ve denetleyen prograalardır. Birialer arası bilgi transferi ve denetiai gibi işlevleri vardır.

– HİZMET PR06RANLARI (Utiiity Prograas)

Kopyalaaa, silae, saklaaa, disket foraatlaaa, indeksle» gibi işlealeri yaparak prograa yazılıama yardıecı olan prograalardır.

1.1.5 PAKET PROGRAMLAR
Kütük tsai , Aygıt No
Dı Disket sürücü. (Ç) Pı Yazıcı. (O Cı Kaset teyp. (6/Ç)
Ki Klavye (6)

Sı Ekran (Ç)

Eı Ekran editörü (6/Ç)

R: RS2Î2 (6/Ç)
ıha firaalan tarafından yazıltı* kullanıla hazır prograalardır. NDRDSTAR, EASY NRİTER, US-123 gibi prograalar hazır prograa paketleridir.
2.1.1.6 KULLANICI PRGOrtAMLARI (U«»r Program»)
Kullanıcının kindi yazdığı prograalardır.

2.1.1.7 BİLGİSAYARDA BELLEK KAVRAMLARI

Elektronik devrilerin fizikili yapılarından dolayı onlara en uygun tayı ıtatni ikili ■iıtıadir. ikili liıtıai aşağıdaki şekildi görüldüğü gibi açıklayabiliriz. Elıktiriki vı elektronik devrelerin iki kararlı durusu vardın a) Devre, ya acıktır ya da kapalıdır b) Sinyal ya vardır ya da yoktur, tşte bu sanlıktan giderek madaki gibi, bir dizi VAR yada YOK sinyaller IPULSE) gurubu oluşturulabilssktedîr.
i i 1 1 1 I
_Lİ 0 J 0 1 1

İİAYT
Sinyalin varolduğu duruş (1), yok olduğu duruş (0) olarak değerlendirilebilir. İşte bilgiıayann i veya 0 olabilin bu ın küçük bıllık devrisine BİT (BInary digiT) dınir. Sikildi de görüldüğü gibi 8 BIT’in aıydana getirdiği bellek birisine de l BAYT (BYTE) denir.

Bilgisayarda üzerindi işle» yapılabilen bellek birisini de IKIL! KELİME (BINARY MRD) dınir. Aşağıda yaygın olan ikili kilise uzunlukları verilsiştir.

B bit >1 bayt 16 bit 8 2 bayt 32 bit * 4 bayt 64 bit ■ 8 bayt

Mikrobilgisayarların ana bellikleri bunlardan hangisini kilise uzunluğu olarak kabul adiyorta onunla isislendiriiir. 16 bit ikili kolise (16 bit mrd) bellek olarak isislsndirilir.

Bilgisayarda BELLEK KAPASİTELERİ aşağıdaki birialer cinsindin ifade edilirler.

i K Bayt ■ 1024 Bayt (yaklaşık 1000 Bayt ■ Kilo Bayt)

1 H Bayt » 10* Bayt (H* sega)

1 n Bayt « 103 K Bayt
Bilgi«ıy»r belle|inde kullanılan an yaygın kodlaaa liataalfri ı«ı|ıdı v»rilai»tlr.

İ. BC ikili kodlanan aiataa (Binary Codad)

2. BCD İkili kodlanan onlu aiataa (Binary Codad Daciaal)

3. EBCDIC üenisletilait ikili kodlanan onlu siıtea

(Eztended Binary Codad Deeiaal Intarchanga Code)

4. ASCII Standart Aaerikan Kodları

(Aaerican Standard Code of İnforaation)

Bal lakta uyısal dejerler, genellikle ikili kodlanan onlu siataala (BCO) veya ikili aiataela (BC) kodlanırlar. Tüa karakterler ise (sayısal dahil) EBCDIC veya ASCII siıteeine göre kodlanır.

2.1.1.9 KARAKTER VE SAYILARIN BELLEK UZUNLUKLARI

Karakterler ve sayılar bellekte kodlaaa sistemlerine göre farklı uzunlukta yer kaplarlar.

1. KARAKTERLER ı Her iki sisteade de (EBCDIC ve ASCII) l Bayt (B bit) uzunluğunda yer kaplarlar.

2. SAYILAR i

2.a BCD sisteae göre kodlanan rakaaların her biri 1/2 bayt (4 bit) uzunluğunda yer kaplar.

2.b BC sisteae göre kodlanan sayıların kapladığı yer sayının tipine göre dejisaektedir.

16 Bit Itord bellek!i aakioalarda ı

TAN SAYILAR (En fazla *32767) 2 bayt (16 bit)

TEK İNCELİKLİ SAYILAR (En fazla 7 han») 4 bayt (32 bit)

CÎFT İNCELİKLİ SAYILAR (En fazla 16 hane) S bayt (64 bit)

2.1.2 SAYI SİSTEMLERİ

Belirli bir TABAN’a göre bir araya gelait teaboller sayıları aeydana getirirler. Bir sayı sisteaindeki kullanılan sesbollerin sayısına o sayı sisteeinin TABAN’ı (BASE) denir. Bu güne kadar bildifiaiz sayı sisteai onlu (DECINAL) sayı sisteaidir. Bu sisteade taban 10 dur. 10 lu sayı sisteei 0-9 arasındaki rakaaların bir araya geleesi ile oluıur ;

(19 7 2 3!l0

İkili sisteade ise taban 2 dir. ikili sayı sisteei 0 – i sayılarından aeydana gelir j (1 0 0 1 0 1 1)2

Sekizli (OCTAL) sisteade ise taban S dir. Sekizli sayı sisteai 0-7 arasındaki sayılardan aeydana gelir j

(2 1 6 0 7).

Onaltılı (HAIADECINAL) sayı sisteainde taban 16 dır. 0 – 13 arasındaki sayıların bir araya gelaesinden oluşur. Yalnız 10, 11, 12, 13, 14, 15 sayıları yerine sıra ile A, B, C, D,
E, F htrtlırl kullanılır |

19 12 <7 3 F 1 O.*
6u sistesi erden ikili, sekizli ve onaltılı sistealır bilgisayar ballık donamıma an olan sayı sistealeridir.

Her sayı sisteai aşağıdaki gibi çözüklenebilir. Sağdan sola doğru her hanenin YERİNİ değeri vardır. 0 yerin değeri, tabanın üssü cinsinden hesaplanır. Sonuç sayının sisteade değerini verir.

üs katsayıları—> 5 2 10

7 4 3 4= 7*103 + 4*10* + 3*10» + 4*10°

t_f _t _}

yerin

değeri

Noktanın sağındaki yerlerin üssü ise H dir.

Gs katsayıları—> 0 -l -2

0. 1 5 * 0*10° + l«10-‘ + S*l0_at

2.1.2.1

DîflER SAYI SİSTEMLERİNİN ONLU SİSTEME DÖNÜŞTÜRÜLME)

İkili Bifiteain onlu sisteae d8nûsüai Örnek s

3 2 10 -1-2-3

U i 0 i . 0 i l)a ■ l*23 + 1*22 + 0*2* + 1*2® + 0*2″‘+ 1*2’8+ 1»2-3 »8 * 4 + 0 * 1 * 0 + 1/4 + 1/8 * (13.375),o

Sekizli sistesin onlu sisteae dSnSsûaÛ Örnek t

3 2 10 -1-2-3

(3 4 0 7 . 2 1 0), * 3*83 ♦ 4*B2 + 0*8‘ + 7*8° ♦ 2*8’1 ♦ t*8’2 + 0*8-3

* 1536 + 256 * 0 + 7 +2/8 + 1/82 + 0

* (1799.265625)ıo

Onaltılı sistesin onlu sisteae dönüsüaü Örnek ;

4 3 2 1 0 -1

(3 A C 1 F . B)ı* * 3*16* ♦ A*163 + C*162 + 1*16‘ ♦ F*16° ♦ B*16-‘

* 3*164 +10*163 +12*162 + 1*16* +15*16° +11*16-* s196608 + 40960 + 3072 +16 +15 + 11/16

* (240671.6875)ıo
örnıklirdin ılı görüldüğü gibi çtizüalıaı tekniği il« diğer ıisteılardıki taytlar onlu tiıtiRf dönüttürâlebllir. Bu dönüıtürıelerdı Tablo-S kullanılabilir.

Tablo-5 Sayı ıiıt«»l»rini onlu listeıe dönüıtüraek için VER DENERLERİ tablosu
n 2″ 2-n 8″ 8-o 16″ 16-”
0 1 1 1 1 1 1
1 2 0.5 8 0.125 16 0.0625
2 4 0.25 64 0.015625 256 0.0039063
3 8 0.125 512 0.001953125 4096 0.0002441
4 16 0.0625 4096 0.000244140625 65536 0.0000153
5 32 0.03125 32768 0.0000305175.. 1048576 0.000001
6 64 0.015625 262144 0.0000038 16777216 5.96046H0’8
7 128 0.0078125
8 256 0.00390625
9 512 0.001953125
10 1024 0.0009765625

2.1.2.2 D10ER SİSTEMLERİN İKİLİ SİSTEME DÖNÜŞÜMÜ

Onlu siıteain ikili »isten dönüsünü Dönüsüa Yönteei :

1. Onlu sisteadeki sayıyı ikiye böl.

2. Kalan 0 veya 1 , ikili sisteade en sağdaki haneyi verir.

3. Bölüıü tekrar 2 ye böl.

4. Kalan O veya 1 , ikili siıteıde sonraki haneyi verir.

5. 3 ve 4 üncü adılları bölüa sıfır olana kadar dıvaı et.

Örnek ı

(43) >o * m???)a Taı savı/2 Kalan 43/2 1 21/2 1 10/2 O 5/2 i 2/2 O 1 1

(43) to =(101011)2

Sekizli sisteıin ikili sisteıe dönüsüaü Dönü»üa Yönteai :

Sekizli sisteadeki tayının her hanesi ikili sisteadeki üc bitlik karşılığına çevrilir, aynı sırada yazılır.
(Jrnık ı
(S 4 2)a ■ (77777la
9 4 2 3 bitlik kimliklin Tablo*6 di

101 100 10 bulunur.

(942). « (10110010),

Onaltılı sisteıin ikili sisteae nönâsSaî Dönüsüe Yönteıi ı

Onaltılı sisteadeki »ayının har hanesi ikili sisteadeki karşılığını cıvrilir aynı sırıdı yazılır.

örnek s

(7 A C Un, = t?????)2

. 7 A C 1 »■■«■«■«> Tablo-6 dan bulunur.

111 1010 1100 1

(7ACl)ı* = (1111010U001)2

2.1.2.3 DIOER SİSTEMLERİN SEKİZLİ SİSTEME DÖNÜŞÜMÜ

Onlu sistaain sekizli sisteae dönâsiaû Dönisüa Yönteai s

Onlu sistaain ikili sisteae dönüsüaünde uygulanan yöntea bunda da aynan uygu ancak böl at sonucunda KALAN 0-7 ırısındıki siyil ardır.

örnek ı

(6 2 3)»o » (?????)■

Tu siyı/8 Kılın

623/8 7

77/8 5

9/8 1

1 1

(623)ıo * (1157).

İkili sistesin sekizli sisteae dönisüai Dönüsüa Yönteai :

İkili sayı sisteai sağdan itibaren 3 bitlik guruplara ayrılır. Bu gurupların sekizli sisteadeki karşılıkları ikili sistea tablosundan bulunarak aynı sıraı yazılır. En soldaki gurupta eksik bit varsa yerine 0 ilave edilir.

Örnek t

(1 1 1 0 0 1 1)2 * (??????)■

0 0 1 110 0 11 16 3
(1110011)2 ■ (163)a
Dönûıö» Yfinteai ı

Onlu sisteain sekizli »i»te>e dönüsüaündeki yönteain »ynm uygulanır. Yalnız KALAN 0 – İS «raunda «ayılardır.

Örnek ı

(7 8 2)ıo « <??????),*

Taa fiayı/16 Kalan

782/16 14«E

48/16 O

3 3

(782)ıo * (30E)ı*

İkili sisteain onaltılı sisteae dönisüaâ Dflnisie Yönteai :

İkili »ayı si*teai sağdan itibaren dört bitlik guruplara ayrılır. Bu gurupların onaltılı (iıtndeki karşılıkları ikili siste* tablosundan bulunup aynı sırada yazılır. En soldaki gurupta eksik bit varsa yerine O ilave edilir.

Örnek t

(110 10 11011),» (??????),»

0011 0101 1011

3 5 B

(llOlOiiOlDz > (331) 14

Tablo-6 Sayı Sistemlerinin İkili Sisteadeki Karşılıkları
İkili Onlu Sekizli Onaltılı
0 0 0 0
1 1 1 1
10 2 2 2
11 3 3 3
100 4 4 4
101 9 3 5
110 6 6 6
111 7 7 7
1000 8 8
1001 9 9
1010 A
1011 B
1100 C
1101 D
1110 E
1111 F

»Al