Bir kompakt

kompakt disk

İşitsel, görsel ya da metinsel gereçlerin depo edilebile­ceği lazer okumalı (optik okumalı terimi de kullanılır) veri depolama aygıtı. Günümüze kadar, özellikle stero- fonikses kaydı için kullanılan kompakt diskin (CD) gele­neksel gramofon plağına kayıt yönteminden temel far­kı, analog biçim yerine, sayısal (dijital) biçimde bilgi de-Bir kompakt diskçalarda, geleneksel pikapta kullanılan pikap kolunun ve okuma kafasının yerini, lazerden gelen ışık alır. Lazer ışığı disk üstünde açılmış oyukların ve düzlüklerin üstünde odaklanır ve onları “sıfır ve bir”lerden oluşan sayısal bir kod olarak “okur”. Diskin sırlanmış alt yanından geri yansıyan lazer ışığı, bir prizmayla fotodiyodun içine doğru saptırılır; fotodiyot, sayısal (dijital) sinyali, analog sinyale çevirir. Mercekler, ışığı doğru odak noktası üstünde tutmaya yarar. Kompakt diskler merkezden dışa, kenara doğru okunur. Merkezdeki dönme dakikada yaklaşık 500 devirden (rpm) başlar ve lazer ışığı dışa doğru tararken 200 rpm’ye kadar ağırlaşır. Aslında, disk saniyede 1,22 m’lik değişmez bir hızla okunur. Oluklar mikroskopik boyutlarda (yaklaşık 0,1 mikrometre derinliğinde,

0,     5 mikrometre genişliğinde ve 1-3 mikrometre boyunda) ve oyuklar arasındaki uzaklıklar yalnızca 1,5 mikrometre olduğundan, tipik bir kompakt diskin çalan tek yanına 74 dakikalık müzik kaydedilebilir. Çalıcı sistemin içindeki devre sistemi, hataların belirlenmesiyle ve düzeltilmesiyle ilgilidir. Birkaç tipte sistem kullanılarak, çalan kişinin küçük hataları farketmesine ve düzeltmesine olanak sağlanır; ayrıca diskte bir sıyrık ya da yapımda bir eksiklik sonucu hasar oluşmuşsa, küçük parçalar

polamasıdır. Stereofonik (iki kanallı) ses sinyalleri, her kanal için saniyede 44 100 kez hızla sayısal olarak ör­neklenir. Herörnek, 16 tane ikili sayı ya da bitten oluşan bir ikili sayı değeri olarak dile getirilir. Örneklenmiş her sayısal değer, hata düzeltme verileri, iz belirleme kod­ları ve başlatıcı işaret verileriyle birlikte ana dijital şerit üstüne kaydedilir; bu şerit, bazı ara aşamalardan geçiri­lerek baskı kalıbı biçimlendirilmiş plastik disklerin yapıl­masında kullanılır. 22 cm çapında olan diskler, yansıtıcı ince bir metal levhayla kaplanır ve koruyucu bir say­dam plastik tabakayla örtülür. Seslendirme sırasında hareketli bir aygıta monte edilmiş zayıf güçlü bir lazer ışık demeti, diskin yansıtıcı arka yüzünden gelen sayısal verileri okuyarak, CD’nin saydam yüzeyi altında “boş­lukların (ya da oyuklar) var olup olmadığını ayırt eder. _ Boşlukların yansıtma gücünde neden olduğu değişiklik­ler, bir fotodiyot aracılığıyla elektrik sinyallerine dönüş­türülür; bu elektrik sinyalleri de geleneksel yükselteçler (amplifikatör) ve ses yükselticiler (hoparlör) tarafından yeniden üretilmek için yeniden analog bir sinyale çevri­lir.

Kompakt diskin, geleneksel plaklara ya da teyp bant­larına üstün yanları, daha birbiçimli ve kesin olan fre­kans yanıtı, fon gürültüsünün bütünüyle yok olması, da­ha geniş bir ses gürlük alanı (yani kaydedilebilen en ha­fif ve en yüksek müzikal sesler arasındaki fark) ve çalın­ması sırasında yüzeyine mekanik olarak etki eden hiç­bir şey bulunmaması nedeniylediskte;herhangi bir yıp­ranmanın olmamasıdır.

Kompakt diskin bir başka uygulama alanı da, bilgisa­yar metinlerinin ya da programlarının depolanması için kullanılan CD-ROM (Compact Disc Read-Only Me­mory; “Kompakt Disk Bilgisayar Salt Oku Belleği”) adlı uygulamadır. Ev bilgisayarlarının yaklaşık 30 megabayt olan maksimum hard disk (sabit disk) depolama kapasi­tesine oranla, bir CD-ROM, genellikle 500 megabayt- tan (milyon bayttan) çok veri depolayabilir.

Kompakt disklerin yeni kullanım alanlarından biri, diskleri bir televizyon aygıtı aracılığıyla çalma aygıtları­dır. CD çalıcısı ile TV arasında özel bir elektronik arayü- zey kullanan CD-V, 20 dakika süreyle ses elde eder ve

₅     dakika süreyle resimli ses gösterir. CD-niteliğinde ses­leri olan lazervideodiskleri, birTV ekranında tam film­ler gösteribilmektedir. Henüz gelişme durumunda olan CD-arayüzeyse (CD-interface; CD-I) izleyiciye çalışı durdurma, daha çok bilgi isteme ve bu bilgileri grafik, bir film klibi ya da ekran üstünde tomarlanmış bir metin biçiminde elde etme olanağını sağlayacaktır.

değiştirilebilir.