BÖBREK ÜSTÜ BEZİ, Alm. Nebenniere (i.), Fr.
Glande surrénale, glande adrénale (f) İng. Suprarenal
gland. Her iki böbreğin üst ucunda, yarım ay şeklinde,
yassı, yaklaşık 12 gr. ağırlığında bir bez. Böbrek üstü
bezlerini hem fonksiyon, hem de yapı bakımından iki
kısma ayırmak mümkündür. Bunlar, böbrek üstü bezi
kabuğu (Korteksi), ve parenkim iliği (Medulla)’dir. Bu
iki kısım hayatî önemi olan hormonları yaparak kan
dolaşımına salarlar.
Böbrek üstü bezi iliğinde salgılanan “Adrenalin”
hormonunun vücutta çok çeşitli yerlerde pek çok önemli
tesiri vardır. Bu hormon damarları büzerek tansiyonu
yükseltir, kan şekerini yükseltici tesiri vardır, vücuda
canlılık ve streslere dayanıklılık sağlar, kalbi hızlandırıcı
tesiri vardır. Yine, adrenalin gibi böbrek üstü bezi ilik
kısmından salgılanan noradrenalin hormonu da bazı
farklılıklar dışında aynı benzer tesiri yapar. Adrenalin
1901’de keşfedilmiş olup, ilik keşfedilen hormondur.
Şimdilik altı tanesinin fonksiyonları açıklığa kavuşmuş
olan böbrek üstü hormonları hakkında çalışmalar
devam etmektedir. Böbrek üstü kabuğu hormonları
kadın ve erkek cinsel bezleri hormonları ile yapı bakımından
benzerlik gösterirler. Bundan başka yapı bakımından
vitamin A ve B, kolesterin ile benzerdirler.
Bilinen hormonlardan noradrenalin ve adrenalin
böbreküstü bezi parenkim iliğinde, kortizon, kortikostreron,
aldosteron ve androjenler kabukta sentez edilirler.
.Aldosteranu
sıvılarmd^^va^a
sa n t ras<oniarü»f
2. AvrupalI uçan sincap
eri hÿéfelerarasi vücut
‘ve C l- iyonlarının konİmesidir.
Bu iyonların böbÉsir
eden aldosteron bu yolla idrar
înde de tesirlidir. Yine bu bölgeden salgıla-
Tormonlardan kortizol, vücutta yağ, karbonhidrat
ve protein metabolizması (yapım-yıkım olayları) üzerinde_
gUtili olup,, bunlardan en fazla yağ metabolizması
üîerinde tesirlidir. Bu kısmın bir diğer hormon grubu
olan cinsiyet hormonları çok az miktarlarda salgılandıklarından,
önemli bir tesirleri yoktur.