BRONŞİT

BRONŞİT, Alm. Bronchitis (f.), Fr. Bronchite (f.), İng.
Bronchitis. Akciğer içi hava borularının iltihabı. Bronşlar
geniş borular olarak başlayıp, havayı daha küçük
çaplı bronşlara iletir. Hava daha sonra alveol denilen ve
kan-hava gaz değişiminin yapıldığı keseciklere gider.
Bronş iltihapları had ve müzmin (kronik) olmak
üzere ikiye ayrılır.
Had Bronşit (Akut Bronşit): Yukarı solunum yollarından
bronşçuklara kadar uzanan hava yollarının âni
başlayan ve hızlı seyreden iltihabı demekdir. Sebepleri
bakteri veya virüs olabilir. Virüslerin sebep olduğu bronşitlere
daha sık rastlanır. Bronşitler başlıbaşma bir hastalık
olabildiği gibi, grip, boğmaca, kızamık veya başka bir
hastalık seyrinde de ortaya çıkabilir. Bir hastalığın ihtilatı
(komplikasyonu) da olabilir.
Bakterilerle olan bronşitler ekseriye virüs iltihabı
sonucu tahrib olan solunum yollan örtüsünde ortaya
çıkar. Bazı kimyevî madde ve zehirli gazlann tahrişi ile de bronşitler olabilmektedir. Kuru ve soğuk hava da
solunum yollannm direncini düşürdüğü için, akut bronşite
sebep olabilir. Burada bronşiti yapan yine mikroplardır.
Ancak sebep, bunlara karşı vücudu zayıf düşüren
soğuk ve kuru havadır.
Bir soğuk algınlığından sonra onaya çıkan tipik bir
bronşitte göğüste sıkışma hissi, ‘ateş, hışırtılı solunum,
öksürük bulunur. Öksürük başta kurudur. Ancak iltihabın
ilerlemesi ile balgam da çıkmaya başlar. Bazı virüslerin
sebep olduğu bronşitlerde yüksek ateşle birlikte bel
ağrısı, kırıklık, ishal de bulunabilmektedir.
Bronşitin tedavisinde daha ziyade belirtiler geçirilmeye
çalışılır. Hastayı soğuktan korumak ve oda havasını
devamlı nemli tutmak gereklidir. Ateş düşürücü ve
öksürük kesici ilâçlar mutlaka bir doktor nezaretinde
alınmalıdır. Bu tip ilâçlan şuursuz kullanılmamalıdır, teşhiste
hatalara sebep olabilmektedir.
Müzmin Bronşit (Kronik Bronşit): Uzun süreden beri
süregelen öksürük ve fazla miktarda balgam çıkarmakla
ortaya çıkar. Bir bronşiti kronik olarak adlandırmak
için, öksürük ve balgamın en az iki seneden beri devam
etmesi ve her sene en az üç ay sürmüş olması gereklidir.
Dünya Sağlık Örgütü’nün tarifine göre, balgamın ekseriya
sabahları çıkması gerekmektedir.
Sebepleri: Bunu yapanlar oldukça farklı ve fazladır.
En çok rutubetli iklim şartlan, tozlar, sigara dumanı,
tekrarlayan bakteri ve virüs bronşitleri, nihayet allerjik
reaksiyonlar sayılabilir. Bu sebepler içinde sigara en
önemli yeri işgal etmektedir. Sigara içenlerin çoğunda,
özellikle günde bir paketten fazla içenlerde belli bir yaştan
sonra kronik bronşit başlamaktadır. Sabahları çok
olan öksürük, çok kere kuru, bazen de balgamlıdır. Hastaların
bir kısmı bu öksürüğe önem vermezler. Bir kısmı
da bunun önemini bilmeke beraber sigarayı terkedecek
iradeden yoksundur. Bazı kimselerin akciğer savunma
mekanizmalan zayıftır ve bunlarda kronik bronşit için
müsait bir zemin vardır. Kronik bronşitin kadınlarda
erkeklerden daha az bulunmasının sebebi, erkeklerin
daha fazla sigara içmeleri olarak kabul edilmektedir.
Hastalık belirtileri arasında ön plânda öksürük ve
balgam çıkartma gelir. Balgam cerahatli da olabilir. Tahriş
edici maddelerin sebebiyet verdiği arasıra gelen nefes
darlıkları da vardır. Nefes darlığı bilhassa geceleri daha
sık görülür. Zamanla hastanın nefes darlığı artar. Parmak
uçlan ve dudaklarda morarma olabilir.
Tedavisinde en önce yapılacak şey bronşları tahriş
edici ortamdan tecrit etmektir. Bakteriyel bir enfeksiyonsa.
antibiyotikler, mantar iltihabı ise, mantar ilâçlan
kullanılmalıdır. Böyle durumlarda bronşları genişletici
ve balgam söktürücü ilâçlar verilir.