Bu yazı Amerika’nın Michigan kentinde çıkan “The Daily Mining Gazette” adlı gazetede yayınlanmıştır. Amerika’daki bir bilim adamımızın gurur
verici başarılarını yansıtan bu yazının Türkçesini sütünlanmıza j
geçiriyoruz. |
Birçok işletmelerimizde kömür enerjisine dönülmek ve linyitten daha fazla yararlanmak söz konusu olduğu şu sıralarda ilgililerin bu yazıyı * önemle okuyacaklannı ve Sayın Dr. Adnan Gökselle temasa geçeceklerini ümit ederiz. \
| H |
oughton, Michigan) – 1979 yılı Michigan > m ektedir. Bu çalışmaların sonucu ileri bir Teknik Üniversitesi araştırma ödülünü pel- teknoloji olan Hydrothermal Agglomerasyon letleme ve agglomerasyon sahasında milletler Usulü veya MTU-Soğuk Bağlama Usulü geliş- arası bir üne sahip otorite olan M. ADNAN tirilmiş olup, bu usul endüstride PelleTech GÖKSEL kazanmıştır. Dr. Göksel’in bulduğu ve metodu olarak tanınmaktadır. Geliştirilen usule geliştirdiği metodun demir-çelik imâl tekniğin- göre, zenginleştirilmiş maden cevherleri, demirde, enerji ve imalat fiatında, çevre kirlenmesi çelik imalinde meydana gelea ufak parçalar, sahalarında muhtemelen büyük etkileri olacaktır. tozlar bilya büyüklüğünde sağlam, iri parçalar Araştırma ödülü, geçenlerde yapılan sene haline getirilmekte ve demir-çelik fırınlarında içi diploma merasimi esnasında Göksel’e veril- kullanılmaktadır.
miştir. Hali hazırda kendisi Michigan Teknik Halihazırda Mtu – Soğuk Bağlama Usulü pilot
üniversitesi’nin Mineral Araştırma Enstitüsü’nde ve endüstriel tesislerde muvaffakiyet ile tecrübe
Araştırma önderi ve Profesör olarak çalışmak- edilmiş bulunmaktadır. Bahis konusu usulün,
tadır. üniversite tarafından Pittsburgh, Pennsylvaniada
ödül kazanmağa aday kimseler Michigan bulunan PELLETECH şirketine umumî lisansı
Teknik Üniversitesi Araştırma Komitesine bağlı verilmiş bulunmaktadır. Yakın zamanlarda da
seçim gurubu tarafından tesbit edilmekte, adayın Almanya’da Essen şehrindeki Dr. Küttner
araştırmalarındaki başarısı, çalışmalarının bilim- G.m.b.H. şirketine de Avrupa lisansı verilmiş
sel, mühendislik ve sosyal sahalardaki etkileri durumdadır. Bahis konusu MTU – Usulünün
göz önünde tutularak komitece seçilmektedirler. başlıca özellikleri şunlardır:
Bu seçimlerde yapılan İlmî neşriyatların kalitesi, Bu usul ile metalize demir pelleti imali kabil
araştırmanın o sahaya getirdiği yenilikler, alınan olmakta, imalat kömür veya kömür tozu ile
patentler, talebelerini eğitim derecesi, millî ve yapılabilmekte, tabii gaz veya akaryakıta ihtiyaç
milletlerarası uzmanların, adayın neşriyatı göstermemektedir. Son senelerde ufak demir-çe-
hakkındakl görüş ve değerlendirmeleri seçimde lik fabrikaları ve kupola demir ocakları büyük bir
büyük bir rol oynamaktadır. gelişme gösterdiğinden, hurda demire olan
Göksel’e araştırma ödülü, Michigan Teknik ihtiyaçları artmakta ve bu ihtiyaçlarını da,
Üniversitesinde agglomerasyon ve pelletleme hurdaya nazaran birçok üstünlükleri olan meta-
sahalarında yaptığı çalışmalar dolayısiyle veril- lize demir pelletleri ile temin etmektedirler. Son
yıllarda Amerika’da ufak demir-çelik fabrikaları büyük bir önem kazanmakta, bölgelerindeki demir-çelik ihtiyaçlarını karşılamaktadırlar. Ufak demir-çelik fabrikaları bilhassa gelişmekte olan memleketler için büyük bir öneme sahip bulunmaktadırlar.
Demir oksitlerinden pik demiri bu usule göre kupolada kabil olduğundan, daha az bir yatırımı icab ettirmekte, bu husus bilhassa az miktarda pik demiri istihsal bahis konusu olduğunda, yüksek fırına nazaran daha ekonomik bulunmak- tadır.
Bu usule göre yüksek fırın beslenmesi demir konsantratları, demir-çelik imalat artığı ufak parçalar, tozlar, kok tozları ve curuf teşkil edici maddelerin karışımından yapılan pelletier ile yapıldığından, sinterleme ameliyesi ortadan kaldırılmakta ve neticede yüksek fırının randımanı artmaktadır.
Demir-çelik fabrikalarında meydana gelen karbon ve demirce zengin yan mahsûller ve tozlar bu usule göre hemen kıymetlendirilmekte, açıkta depolama, indirme, bindirme ve nakliyat esnasında meydana gelen çevre kirlenmesi ile ilgili problemler ortadan kaldırılmaktadır.
Göksel, gelişmiş bir teknik olan hydrothermal agglomerasyon usulüne ilâve olarak, tuzdan linyit kömürüne kadar daha birçok maddeler için usuller geliştirmiştir. Son olarak Amerika Enerji
Bakanlığı için geliştirdiği linyit kömürü agglomerasyon tekniği depolama, indirme, bindirme, nakliye ve kullanma esnasında birçok faydalar sağlamaktadır. Halihazırda geniş bir kullanma sahası bulunmayan linyitler, böylece enerji temini bakımından daha geniş bir kullanma sahası bulacaktır.
Halen Göksel Amerika’dan bu sahada 5 patent almış olup, takriben 20 yabancı memleketten patentler almış veya almak üzeredir. Bunlara ilâve olarak mesleki sahada bir hayli İlmi neşriyatı bulunüp, birçok milli veya yabancı memleketlerde tebliğler sunmuştur. Kendisine 1979 yılı Amerikan Dökümcüler Birliği en iyi ilmi neşriyat ödülünü vermiş, ayrıca Birleşmiş Milletler demir-çelik uzmanı olarak yabancı ülkelerde hizmet görmüştür.
Göksel, İstanbul Üniversitesi Sınai Kimya Kürsüsü eski profesörlerinden olup, Fullbright bursunu kazanmıştır. Halen Amerikan Maden, Metalürji ve Petrol Mühendisleri Birliği, Amerikan Demir-Çelik Mühendisleri Birliği, Sigma-Xi, İlim Cemiyeti, Internasyonal Briketleme ve Agglomerasyon Birliği, azası bulunmaktadır.
Göksel Kimya Mühendisliği tahsilini ve doktorasını İstanbul Üniversitesinde, bilahare doçentlik çalışmalarını Almanya’da Karlsruhe Teknik Üniversitesinde Kimya Mühendisliği sahasında yapmıştır.