Büyük Ayı Takımyıldızı’nda İki Parlak Gökada
M81 ve M82
Büyük Ayı Takımyıldızı, gök-yüzündeki en büyük üçüncü takımyıldızdır. Takımyıldızı simgeleyen “kepçe” aslında, Büyük Ayı’nın küçük bir bölümünü oluşturur. Diğer birçok takımyıldızın aksine, kepçeyi oluşturan yıldızların beş tanesi, (Merak, Phecda. Megrez, Alioth, Mizar) bize hemen hemen eşit uzaklıktalar. Parlaklıkları da birbirine çok yakır» olan bu yıldızlar, oldukça ^açılmış olan bir kümenin yıldızlarıdır. ı B:j-yük Ayı Takımyıldızıyla ilgili daha ayrıntılı bilgiyi, dergimizin Nisan 1996 sayısında bulabilirsiniz.)
M81, kuzey yarıkürede yaşayan amatör astronomlar için, gökyüzünde bulunması en kolay gökadalardan birisidir. M81, Dolu-nay’ın yaklaşık yarısı çapında, ma-vi-beyaz renkli sarmal bir gökadadır. Toplam parlaklığının 6,8 kadir olması nedeniyle, küçük teleskoplarla; hatta, ortalama bir dürbünle bile görülebilmektedir. Lowell Gözlemevi’nden Brian Skiff, çok temiz havalarda, çıplak gözle M81’i görebildiğini söylüyor.
M81, aynı zamanda, içinde bulunduğu kümeye de adını veriyor. M81 Küme si, Samanyolu’nun da içerisinde yer aldığı Yerel Küme’nin en yakın komşularından birisi ve içerisinde M82’nin de yer aldığı toplam
12 gökadayı içeriyor.
MSl’in çok yakınında (yakalaşık yarım derece kadar) yer alan M82 gökadası, görünümünden dolayı bir “puro”ya benzetilir.
Yıllar boyunca, bozuk şeklinden dolayı, M82 nin bir çarpışma sonucunda bu hale geldiği düşünül mekteydi. Ancak, bugünlerde, gökadanın bu bozuk şekline, bir çarpışmanın neden olmadığı; hatta bir çarpışmanın dahi söz konusu olmadığı, bozuk görüntünün nedeninin, gökadanın etrafındaki toz bulutu olduğu düşünülüyor. Bu düşünceye göre, M82 aslında sarmal bir gökada ve ona ke-
\ •IK.d’s.Js. H ~ ^ _•!
talar \e bırhr e- e
dukça yaKinıar lyaKiaşiK iîjjj ışık yılı).
M82 gökadası, MSİ’den biraz daha küçük ve parlaklığı yaklaşık dörtte biri kadar (8,4 kadir). M81 ve M82, bir teleskopla bakıldıklarında, birisi oval (M81), diğeri ise
Lyrid Meteor Yağmuru
Yılın en düşük sayadi rr.ece-orun gözlendiği meteor yağmurlarından birisi olan Lyridler sıra-
ve Tzk.r*, j – –
arasmdü yer ‘ r. ‘ _ 2-
murlanyla slgD r.n: .. ■
giyi, dergimizin Ağıısı:-? 1-^ yısında bulabilirsiniz.«
Gezegenler
Venüs: Ay boyunca Günej’e çok yakın olduğu için gezegen bu ay gözlenemeye-cek.
Mars: Gezegen, ay boyunca Aslan Takımyıldızında yer alacak. Mars, Ayın başında -1,1 kadir parlaklıkta olacak. Ayın sonunda, parlaklığı biraz azalarak, -0,5 kadire düşecek.
I Jüpiter: Ay boyunca, sabahları hava tamamen aydınlanmadan önce, güney-doğu ufku üzerinde, Oğlak Takımyıldızında “sabah yıldızı” olarak gözlenebilecek. Jüpiter’in parlaklığı, ay boyunca -2.1 kadir olacak.
Satürn: Giderek Güneş’e daha da yakınlaşan Satürn, giâ-neş’e çok yakınlaştığı için ay boyunca gözlenemeyecek.
Ay: 7 Mart’ta Yeni Ay. 14 Mart’ta ilk Dördün, 22 Mart’ta Dolunay, 29 Mart’ta Son Dördün evrelerinde olacak.