ÇAKMAK

ÇAKMAK; Alm. Feuerzeug (n), Fr. Briquet
(m), İng. Lighter. Kibrit bulunmadan önce ateş
için kıvılcım çıkaran çelik âlete verilen ad. Eski
çakmaklı tüfeklerde taşa çarpıp kıvılcım çıkarmak
sûretiyle barutu ateşlemede kullanılan âlete de
bu ad verilirdi.
Çakmak çakıldığında kıvılcımların tutuşması
için ağaçların gövdelerinden alınıp kurutulan, kolayca
tutuşabilen, kav denilen maddeler kullanılırdı.
Kav taşın üstüne konulur, sol elin baş ve
işâret parmakları arasında sıkıştınlırdı. Sağ elde tutulan
çakmağın taşa vurulması sûretiyle de çıkan
kıvılcımla yanma sağlanırdı. Sonraları kav yerine
pamuk ipliğinden fitiller kullanıldı. Çakmak, taş,
kav veya fitil, deriden yapılmış ağzı büzmeli bir
kesede muhâfaza edilirdi.
Günümüzde çakmak daha çok sigara yakınımda
kullanılmaktadır. Aynca bütangaz tipi ocakları
tutuşturmak için kullanılan âletlere de çakmak
denmektedir. Önceleri benzinli sonraları gazlı
olan çakmaklar yerine manyetolu çakmakların
kullanılması yaygınlaşmıştır. Kibrit kutusundan
çok küçük ve zarifleri yapılan çakmaklar çok kullanışlı
olmaktadır.