ÇATI

ÇATI; Alm. Dach (stuhl m) (n), Giebelwerk (n),
Fr. Toiture (f), toit (m), İng. Gable roof. Bir binânın
en üst bölümü. Esas olarak hava şartlarından
korunmak için yapılır.
Çatı çeşitleri: Çatı türünün belirlenmesi taşıyıcılık
bakımından olabildiği gibi görünüş yönünden
de olabilir. Çatı, duvar, kolon ve ayaklar
üzerine oturabildiği gibi, doğrudan doğruya zemine
de dayanabilir.
Ahşap çatılar: Yaygın kullanılan ve ekonomik
olan bir çatı türüdür. Bu en basit şekilde düz çatı
olabilir. Bu daha çok sanâyi yapılarında görülür. En
yaygın tatbik şekli ise eğimli çatıdır. Eğim, kar toplanmasını
azaltmak ve su sızdırmazlığı yönünden
tercih edilir. Kar yükü yanında, bâzı durumlarda,
rüzgâr etkisi de çatı için önemli olur. Çatının esas
taşıyıcı elemanı ahşap çubuklardan meydana gelen
kafes sistemidir. Kafes sistem, ahşap çubuklar bir
araya getirilerek teşkil edilir. Çubukların bağlantıları
düşey düzlemde olup, kafes sistemler birbirleriyle
bağlanır ve berâber çalışmaları sağlanır.
Üzerinde ayrıca kafes sistemleri bağlayan aşık
denen ahşap elemanlar mevcuttur. Aşıklar eğilimli
doğrultuda merteklere bağlanır. Bunun üstüne
de çatı kaplaması olarak ahşap tahtalar çakılır.
Üstü ise çatı kiremitleriyle kaplanır. İstenirse bu
araya bir izolasyon tabakası konulur. Bu şekil,
ısının tasarrufu bakımından zamânımızda çok tercih
edilmektedir. Kiremit yerine bâzı sanâyi yapılarında
olduğu gibi, etemit veya çinko oluklu levhalar
da döşenebilir. Bu halde çatıyı ahşap tahtalarla
kaplamaya gerek yoktur. Bunun yanında geçirimsizliği
sağlamak için bitümlü levhalar da serilebilir.
Bu şekilde teşkil edilen çatı, ara bir mesned
istemeksizin 8 m gibi oldukça büyük açıklıklara
kadar kullanılabilir. Eğer böyle bir çatı betonarme
düz döşeme üzerine konuluyorsa sık sık
döşemeye mesnetleme yapılır. Çatı eğiminin binâ
dış yüzlerine yakın, dik ve içerlerde daha az eğimli
tertiplenmesiyle çatıda kullanılabilir bir hacim
de teşkil edilebilir.
Çelik çatılar: Daha büyük açıklıkları aşmak
veya daha çabuk kurulması sebebiyle çelik çatılar
tercih edilebilir. Sanâyi yapılarında daha yaygın
kullanılır. Ayrıca bu sûretle orta kısımdaki çatı yüksekliğini
daha düşük tutmak mümkündür. Büyük
açıklıklar için ekonomiktir. Kaplamaları genellikle
oluklu metalik veya etemit levhalarıyla yapılır.Betonarme çatılar: Özellikle betonarme binâlarda
düz çatı istenildiğinde tatbik edilir. Su
için az da olsa bir eğim vermek ve izolasyon yapmak
şarttır.
Günümüzde önemli yapılar için hafif çatı tercih
edilmektedir. Bunu kubbeye benzeyen betonarme
kabuk inşâat ile yapmak mümkün olmaktadır.
Böylece 7,5 santimlik bir kalınlıkla 25-30 metreyi
aşmak kâbil olmaktadır. Değişik başka bir örnek
ise kablo ağlarıyla teşkil edilen çatı olup, kare
veya üçgen ara kısımları şeffaf cam veya pleksiglasla
kapatılır. Bu sûretle kapatılan alanın büyük
olması tabiî ışıktan faydalanmağı engellemez.