Çernobil kazası

Ukrayna’da Kiev’in 130 km kuzeyindeki Çernobil nükleer
santralında gerçekleşen korkunç kaza. Santralın 4numaralı grafit ayarlı reaktörünün, olağan bakım için
kapatılmasından önce, gereken bir deneyim yapılması
sırasında, gücün yarı yarıya düşürülmesi ve iki türbinden
birinin durdurulması sırasında oldu. Reaktörün kalbindeki
215 denetim çubuğunun en az 30 ‘unun yerinde
bırakılması gerekirken, 8’i dışında tümü çıkarılınca,
su soğutucu sistem kapalıyken nötron birikimi sonucunda
parçalanma süreci denetimden çıktı. Birkaç hata
daha (daha çok buhar sağlamak için 8 pompanın birlikte
çalıştırılmasının buhar basıncını yükseltmesi, vb.) yapılınca,
böylesine yüksek basınçlara dayanamayacak
yapıda olan reaktör kapağı parçalandı. Bunu bir kimyasal
patlama izledi ve dağılan parçalar çevrede küçük
yangınlar oluşturdu.
Kaza sonunda 31 kişi öldü ve yaklaşık 500 kişi yaralanarak
hastaneye kaldırıldı. Sonraki birkaç gün içinde,
bölgenin 30 km’ye kadar yakınındaki insanlar uzaklaştırıldı.
Patlama gücü ve yangın, radyoaktivitenin büyük
bir bölümünü bölgeden oldukça yükseklere taşıdı ve
Kuzey yarıküreye yayılmasına yol açtı. En çok radyoaktivite
SSÇB’nin batısına ve Avrupa’nın bazı bölgelerine
yayıldı. Özellikle Romanya ve Polonya’da ciddi sonuçlar
ortaya çıkarken İsviçre, Batı Almanya, Avusturya,
Türkiye de radyasyondan etkilendi. İsrail ve Japonya gibi
uzak ülkelerde bile önemli radyasyon yükselmeleri
görüldü.
Reaktörün 30 km çevresindeki alanda hâlâ yaşamakta
olan birkaç milyon insan arasında tiroid kanseri,
kan kanseri ve radyasyonla ilişkili öbür hastalıklar normalin
üstünde bir sayıdadır. Dört numaralı reaktör, önlem
olarak çimentoyla kaplanmıştır. Kalan üç reaktörden
ikisi yeniden çalıştırılmıştır. Daha önemsiz yeni bir
kaza üstüne, Ukrayna Parlamentosu 1991 ‘de Çernobil
nükleer santralını bütünüyle kapatma kararı almışsa da,
bölge için yeni bir güç kaynağı henüz bulunamadığından, bu karar uygulamaya konulmamıştır.